Sveitarstjórnarmál - 01.06.1978, Blaðsíða 31

ÞORBJÖRN BRODDASON, lektor:
ALDURSSAMSETNING
ÍBUA
HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS
Framsöguerindi á fundi Samtaka sveitarfélaga
á höfuðborgarsvæðinu 18. febr. 1978
Stofnun Samtaka sveitarfélaga á höfuðborgar-
svæðinu (SSH) hinn 12. maí 1976 er í mínum huga
einn merkasti viðburður kjörtímabilsins 1974—
1978. Stofnfundurinn var þó dálítið sérkennilegur
að því leyti, að þeir, sem þar tóku til máls, voru
ákaflega varkárir í yfirlýsingum sínum um markmið
samtakanna og verksvið þeirra. Raunar vil ég full-
yrða, að á stofnfundinum hafi rikt einhugur um, að
samtökin skyldu hafa mjög takmarkað verksvið,
ákaflega lítil fjárráð og alls engin völd. Spyrja má,
hvað vaki fyrir mönnum að stofna til samtaka með
sér, þegar þeir virðast ekki hafa hug á að fela þeim
nein verkefni, sem máli skipta. Ég mun víkja að
hugsanlegum svörum við þeirri spurningu hér á eft-
ir.
A stofnfundinum var samtökunum sett stjórn, og
hefur hún nú setið óbreytt í tvö ár. Innan stjórnar-
innar hefur ríkt mikil eindrægni; fundir hafa að vísu
verið fremur strjálir, en það verður naumast talið
ámælisvert, þegar hugsað er til þess veganestis, sem
stjórninni var fengið.
Eiginlega hefur stjórnin á þessum tíma ekki feng-
izt við nema eitt verkefni. Það er að koma á fót
skipulagsstofnun höfuðborgarsvæðisins. Þrátt fyrir
áðurnefndan einhug innan stjórnarinnar og þrátt
fyrir, að önnur verkefni hafi ekki orðið til þess að
glepja fyrir henni, þá er frómast frá að segja, að
skipulagsstofnun höfuðborgarsvæðisins er jafnfjarri
því að vera orðin að veruleika nú og fyrir tveimur
árum. Formlega séð er ástæða þess sú, að tvær sveit-
arstjórnir, i Hafnarfirði og í Reykjavík, hafa ekki
komið því í verk að samþykkja drög þau að reglum
fyrir skipulagsstofnunina, sem stjórn SSH hafði gert
og samþykkt fyrir sitt leyti.
Staðan er þvi þannig á tveggja ára afmæli sam-
takanna, að stofnendur þeirra hafa komið í veg fyrir,
að þau gætu sinnt því takmarkaða hlutverki, sem
þeim var fengið. Þótt samtökin séu orðin þetta
gömul, þá eru þau ekki enn búin að slíta barnsskón-
um. Maður slítur ekki barnsskónum, ef manni er
meinað að stíga í fæturna.
Hvers vegna er samstarf nauðsynlegt?
Áður en lengra er haldið, er rétt að víkja að
nauðsyn samstarfs sveitarfélaganna á þessu svæði.
Þessi nauðsyn er tiltölulega nýtilkomin.
Árið 1950 er ekki lengra að baki en svo, að flestir
sveitarstjórnarmenn muna það allvel. Þá voru íbúar
höfuðborgarsvæðisins um 64 þúsund talsins (sjá
töflu á bls. 135). Reykvíkingar töldu tæp 56 þess-
ara þúsunda, eða 86,6%. Reykjavík var þannig ekki
aðeins stórveldið á þessum slóðum, heldur var eig-
inlega enginn til að tala við hana, ef undan eru
skildir Hafnfirðingar, sem voru á 6. þúsund á þess-
um tíma — en þar var vík milli vina. Kópavogur var
í burðarliðnum og öll önnur sveitarfélög töldu færri
en eitt þúsund íbúa.
Reykjavik var i vissum skilningi ein í heiminum.
SVEITARSTJÓRNARMÁI.