Morgunblaðið - 09.08.2012, Blaðsíða 4

Morgunblaðið/Eggert
Breyting Frá útsölu í Kringlunni nýverið. Verslunin er mun minni en 2007.
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Veltan í smásölu á fyrstu fjórum
mánuðum ársins var rétt tæpir 96
milljarðar króna en var til saman-
burðar ríflega 122 milljarðar 2008, ef
veltan þá er framreiknuð.
Þetta má lesa út úr tölum Hag-
stofu Íslands um veltu í smásölu út
frá virðisaukaskattsskýrslum.
Veltan árið 2008 var tæplega 84
milljarðar króna en umreiknast nú
sem 122 milljarðar ef tekið er tillit til
þróunar vísitölu án húsnæðis.
Sé árið í ár og árið 2008 borin sam-
an á núvirði er neyslan á fyrstu fjór-
um mánuðum þessa árs því um
26.000 milljónum minni eða sem
nemur 81.250 krónum á hvern Ís-
lending, miðað við að Íslendingar
séu nú um 320.000 talsins.
Á við eina fartölvu á mann
Jafngildir það því að hver einasti
Íslendingur hefði þurft að kaupa
eina litla fartölvu umfram neysluna á
þessu tímabili til að halda í við út-
gjöldin hrunárið 2008. Það gera
þrjár litlar fartölvur yfir allt árið og
eru börn og gamalmenni meðtalin.
Ef smásalan á fyrstu fjórum mán-
uðum ársins 2010 er framreiknuð fer
hún úr tæpum 88 milljörðum í rúma
95 milljarða króna og er því nærri
jafn mikil og í ár.
Munurinn á árunum er tæpar 737
milljónir eða innan við 1%. Vekur
það athygli í ljósi þess að ríkisstjórn-
in hefur lýst árinu 2010 sem árinu
sem markaði botninn eftir efnahags-
hrunið en árinu í ár sem ár viðsnún-
ings í efnahagsmálum.
Þá vekur það athygli að árið 2009
var veltan um 84 milljarðar en það
umreiknast sem tæpur 101 milljarð-
ur króna m.t.t. vísitöluþróunar.
Efnahagshrunið haustið 2008 var
þá í algleymingi en engu að síður var
veltan þá 5 milljörðum kr. meiri en í
ár. Setja þessar tölur áhuga versl-
unarmanna á að selja erlendu ferða-
fólki varning í visst samhengi.
Smásalan 26 milljörðum
minni en í ársbyrjun 2008
 Neyslan var 96 milljarðar í janúar til apríl á þessu ári
Velta í smásölu á Íslandi 2005-2012 (jan.-apr.)
380
360
340
320
300
280
260
240
220
V
ís
it
al
a
ne
ys
lu
ve
rð
s
án
hú
sn
æ
ði
sVelta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum, án vsk.
Heimild: Hagstofa Íslands
Velta í ma. kr. Uppreiknað miðað við vísitöluþróun
140
130
120
110
100
90
80
70
60
Ve
lt
a
ím
ill
jö
rð
um
kr
ón
a
2005 2012
64,030
102,219 93,525
95,958
2007 20112010200920082006
122,486
84,023
87,935
95,222
FRÉTTASKÝRING
Skúli Hansen
skulih@mbl.is
Tekjur hins opinbera af bifreiðum og
umferð voru um 50 milljarðar á síð-
asta ári en útgjöld til vegamála voru
hins vegar tæplega 15 milljarðar
samkvæmt fjárlögum síðasta árs, að
sögn Runólfs Ólafssonar, fram-
kvæmdastjóra FÍB. „Það eru reynd-
ar ekki allar tekjur inni í þessu en
þarna er verið að taka bæði beinar og
óbeinar tekjur,“ segir Runólfur og
bendir á að þarna vanti t.d. tekjur
hins opinbera af þjónustu bílaverk-
stæða og af varahlutasölu. „Þar af
voru nýframkvæmdir áætlaðar um
það bil sex milljarðar, viðhald 4,1
milljarður, þjónusta 4,4 milljarðar,
restin var rekstur,“ segir Runólfur
aðspurður í hvað 15 milljarðarnir
fóru.
Þess má geta að samkvæmt fjár-
lögum þessa árs er gert ráð fyrir um
16,2 milljarða fjárframlögum til
Vegagerðarinnar en þar af er áætlað
að rúmlega 6,1 milljarður fari í fram-
kvæmdir og rúmir 4,6 milljarðar í
viðhald.
Vilja auka fjárlög til umferðar
Aðspurður hvort ekki renni
óvenjulítið hlutfall af þessum tekjum
ríkissjóðs til vegamála segir Runólf-
ur: „Við höfum ályktað um það reglu-
lega að það sé eðlilegt að það renni
mun stærra hlutfall til umferðarinn-
ar.“ Þá segir hann einungis tvo skatta
eyrnamerkta vegamálum; olíugjald
af díselolíu og bensíngjald. „Virðis-
aukaskattur af eldnsneytisnotkun
var á síðasta ári einhvers staðar á
milli átján og nítján milljarðar,“ segir
Runólfur og bætir við: „Við höfum
lagt áherslu á að það sé virkilega borð
fyrir báru til þess að leggja meira til
vega og framkvæmda. Auðvitað þeg-
ar árar eins og núna er eðlilegt að
menn horfi sérstaklega til þess en þá
sé líka að því gætt að forgangsröðun
taki fyrst og fremst mið af umferð-
arflæði og öryggi.“
Þá segir Runólfur mjög sérstakt
að sú upphæð sem fer til vegamála á
ári hverju nemi ekki einu sinni þeirri
fjárhæð sem fæst með virðisauka-
skatti af eldsneyti. „Það sýnir okkur
að það er alltof lítið tillegg sem renn-
ur til framkvæmda og viðhalds,“ seg-
ir Runólfur og bætir við: „Enda líður
vegakerfið mjög fyrir það. Það er
nokkuð sem allir þeir sem um vegi
landsins fara verða varir við.“
Getur bitnað á umferðaröryggi
Þá segir hann menn meira að segja
vera að spara í yfirborðsmerkingum.
„Sem manni finnst stórfurðulegt því
það eru ekki stóru peningarnir.
Menn slökkva á öðrum hverjum
ljósastaur á Reykjanesbrautinni,“
segir Runólfur og bendir á að menn
fari alveg niður í hina smæstu hluti til
þess að spara örfáar krónur en hins
vegar geti þetta allt bitnað á öryggi
vegfarenda. Sem dæmi um öryggis-
bresti nefnir Runólfur að við opnun
Fáskrúðsfjarðarganga hafi verið
tekin ákvörðun um að hafa ekki
möguleika á útvarpssending-
um í göngunum en að sögn
hans eru slíkar sendingar
mjög stórt öryggismál. „Miðað
við hlutfall framkvæmdarinnar
voru þetta einungis smá-
peningar,“ segir
Runólfur.
Bifreiðaskattar ekki til veganna
 Einungis um 30 prósent af tekjum hins opinbera af bifreiðum og umferð renna til vegamála
 Framkvæmdastjóri FÍB segir alltof lítið fjármagn renna til framkvæmda og viðhalds vega
Morgunblaðið/Ómar
Vegaskemmdir Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB, segir mikilvægt að lagfæra skemmda vegi sem fyrst til
þess að koma í veg fyrir frekari skemmdir á þeim. Hann telur eðlilegt að verja auknu fé til vegamála.
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 2012
„Nei, alls ekki. Enda hefur
komið fram m.a. í orðum
vegamálastjóra að hann ótt-
ast að það stefni í hrun vega-
kerfisins. Það er eitt að
byggja upp veg og binda hann
með slitlagi, þegar hann fer
að grotna þá er mikilvægt að
lagfæra hann sem fyrst til að
koma í veg fyrir frekari
skemmdir,“ segir Runólfur
Ólafsson, framkvæmdastjóri
FÍB, aðspurður hvort nægilegt
viðhald sé á vegum landsins.
Þá segir Runólfur að það sé
stundum þannig að þegar
menn séu að reyna að spara
þá geti þeir sparað einhverja
aura en til lengri tíma séu
þeir að henda krónum. „Sá
kostnaður sem fór í uppbygg-
inguna, sem er kannski
stærsti hlutinn, er fljótur að
vatnast út ef viðhaldinu er
ekki sinnt,“ segir Runólfur.
Þá bendir hann á að
með dræmu viðhaldi
vega geti myndast
ákveðinn vítahringur.
„Slæmir vegir koma illa
út gagnvart ökutækjum
og það fylgir því aukið
viðhald ef vegir eru slæm-
ir,“ segir Runólfur.
Mikilvægt að
lagfæra vegi
VIÐHALDI ÁBÓTAVANT
Runólfur Ólafsson
Skúli Hansen
skulih@mbl.is
„Það er verið að vinna í lánasamn-
ingnum og annað. Við gerum ráð
fyrir að hluthafafundur verði ein-
hvern tímann eftir miðjan ágúst eða
undir lok mánaðarins og þá verður
gerð hlutafjáraukning,“ segir Krist-
ín H. Sigurbjörnsdóttir, stjórn-
arformaður Vaðlaheiðarganga hf.,
aðspurð hvernig fjármögnun gang-
anna gangi fyrir sig. Að sögn Krist-
ínar verður líklegast ákveðin breyt-
ing á félaginu eftir hluthafafundinn
enda muni þá norðanmenn ráða yfir
meirihluta hlutafjár félagsins.
Aðspurð hvernig samningar fé-
lagsins við fjármálaráðuneytið, fyrir
hönd ríkissjóðs, um ríkisábyrgð
gangi segir Kristín að verið sé að
vinna í þeim og vonandi verði þeim
líka lokið upp úr miðjum ágústmán-
uði.
Semja fyrst við ráðuneytið
„Jarðgangasamningar taka alltaf
töluverðan tíma. Það er náttúrlega
búin að vera heilmikil frestun,“ segir
Kristín, aðspurð hvað tefji gerð
verksamnings við verktakana ÍAV
og Marti, og bætir við: „Það var ekki
hægt að ræða við þá á meðan það var
ekki búið að samþykkja þessa lán-
veitingu.“ Þá leggur hún áherslu á
að því fyrr sem samningarnir séu
kláraðir því betra, enda liggi þá allt
á borðinu og félagið geti farið að
skrifa undir samninga. „Við munum
ekki skrifa undir samningana við
þessa verktaka nema vera búin að
klára samningana við fjármálaráðu-
neytið,“ segir Kristín.
„Núna erum við að bíða eftir yf-
irförnum samningi frá Vaðlaheið-
argöngum hf. sem við þurfum síðan
að bera undir ríkisábyrgðarsjóð,“
segir Oddný G. Harðardóttir fjár-
málaráðherra, aðspurð hvernig gerð
fjármögnunarsamninga við Vaðla-
heiðargöng hf. gangi fyrir sig.
Þá segist hún telja að það sé hag-
ur allra að ganga frá þessum samn-
ingum sem fyrst. „Það sem þarf að
gera er að ganga frá lánasamn-
ingnum með þessum hætti sem ég
lýsti og svo þurfum við að fá trygg-
ingar fyrir því að eigið fé félagsins
standist eins og lögin gera ráð fyr-
ir,“ segir Oddný. Aðspurð hvort fé-
lagið hafi ekki enn skilað inn slíkum
tryggingum segir hún: „Ég held að
það sé ekki komið í hús en ég hef
enga ástæðu til að ætla annað en það
muni gerast fljótlega.“
Semja um fjár-
mögnun ganga
 Stefna á að ljúka samningum í ágúst
Ljósmynd/Vegagerðin
Vaðlaheiðargöng Enn er verið að
semja um fjármögnun ganganna.