Morgunblaðið - 28.09.2012, Qupperneq 27

UMRÆÐAN 27
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. SEPTEMBER 2012
Fossaleyni 2, 112 Reykjavík, sími 586 1000
husgogn.is
Heill heimur
af ævintýrum
Hjörleifur Gutt-
ormsson, náttúrufræð-
ingur og fyrrverandi
alþingismaður og ráð-
herra, skrifaði grein í
Morgunblaðið 13.
september síðastliðinn
undir heitinu „Um-
hverfi jarðar og ósjálf-
bært efnahagskerfi“.
Hér verður drepið á
atriði sem ekki er
minnst á í greininni en ég tel skipta
höfuðmáli. Þar á ég við hæfileika
mannsins til að læra af reynslunni.
Fyrir einni öld, snemma á 20. öld,
var mannfjöldinn í núverandi iðn-
ríkjum verulega minni en nú.
Mannfjölgun í þessum ríkjum varð
fyrst og fremst á 20. öld. Hún varð
við það að batnandi efnahagur al-
mennings leiddi af sér stórlega
bætta meðferð ungbarna, en ung-
barnadauði hafði hvarvetna verið
geigvænlegur öldum saman. Við
þetta fjölgaði fólki ört. Fæðing-
artalan, sem einnig hafði verið há,
lækkaði seinna en ungbarnadauð-
inn. Afleiðingin varð hröð og mikil
fólksfjölgun.
Þegar frá leið lækkaði fæðing-
artalan. Það, ásamt styrjöldum,
leiddi til þess að fólki hætti að
fjölga í helstu iðnríkjum og í sum-
um þeirra hélt fæðingartalan
naumast í við dánartöluna.
Þetta leiddi til fólksflutninga frá
þróunarríkjum til helstu iðnríkj-
anna í Evrópu og Norður-Ameríku,
Enn sem komið er er ung-
barnadauði landlægur í mörgum
þróunarríkjum og samsvarandi há
fæðingartíðni. Á því er þó að verða
breyting. Barnadauði minnkar með
batnandi efnahag í þeim löndum.
Fæðingartíðnin helst ennþá há,
eins og í iðnaðarríkjunum um öld
áður. Afleiðingin er hröð fólks-
fjölgun í mörgum þróunarríkjum,
eins og Hjörleifur rekur í grein
sinni.
Hann segir: „Mannfjöldi á jörð-
inni var um 2 milljarðar fyrir einni
öld, náði 7 milljarða markinu í ár og
stefnir í 9 milljarða
markið um miðja öld-
ina“ , þ.e. um miðja 21.
öld.
Það er vissulega rétt
hjá Hjörleifi að við eig-
um aðeins eina jörð
sem við megum ekki of-
reyna. En miklar fram-
farir hafa orðið í þekk-
ingu okkar á jörðinni á
liðnum áratugum sem
gera það að verkum að
við getum lagt meira á
hana en áður án þess að ofgera
henni.
Hitt er svo rétt hjá Hjörleifi að
maðurinn þarf að temja sér betri
umhverfisvenjur um Móður Jörð en
hingað til. Sóun skilar ekki aukinni
lífshamingju til frambúðar. Þegar
maðurinn öðlaðist miklum mun
meiri tæknilega getu en hann hafði
áður haft tamdi hann sér lífshætti
sem voru óhugsandi áður en hann
öðlaðist þá getu, í von um meiri lífs-
hamingju. Margt í þeim vonum hef-
ur reynst tálvonir fremur en raun-
veruleg lífshamingja. Ekki er
ástæða til annars en að maðurinn
muni læra af þeirri reynslu þegar
fram líða stundir og láta af óskyn-
samlegu hátterni sem hefur sýnt sig
að færa ekki varanlega lífshamingju.
Með því léttir hann álagi á umhverf-
ið án þess að því fylgi lakari lífskjör.
Hinum viti borna manni, homo
sapiens, er treystandi til að beita viti
sínu og reynslu til að ofgera ekki
álaginu á umhverfið. Hann mun
gera sér ljóst að ofálag á umhverfið
bitnar á honum sjálfum og lífs-
kjörum hans.
Í tilefni af grein
Hjörleifs
Eftir Jakob
Björnsson
Jakob Björnsson
»Hitt er svo rétt hjá
Hjörleifi að mað-
urinn þarf að temja sér
betri umhverfisvenjur
um Móður Jörð en hing-
að til.
Höfundur er fyrrverandi
orkumálastjóri.
„Hver er ég?“ er ein
mikilvægasta spurn-
ing, sem hver ein-
staklingur getur spurt
sjálfan sig.
Svarið við henni hef-
ur afgerandi áhrif á
niðurstöður komandi
kosninga.
Svar þitt lýsir því,
hvort þú vilt skara eld
að þinni eigin köku,
láta reka á reiðanum, fylgja fjöldan-
um sem einn af hópsálinni eða taka
ábyrgð á eigin lífi, fjölskyldu þinnar
og samfélags, vera virkur hluti af
heild.
Á meðan þú ert að velta fyrir þér
svarinu spyr ég þig næstu spurn-
ingar.
Ert þú, kjósandi góður, ánægður
með núverandi stjórnmálaástand?
Sé svarið já þarftu ekki að lesa
lengra.
Ef svo er ekki, hvað ertu þá að
gera til þess að breyta ástandinu?
Fjölmargir fjargviðrast yfir mál-
unum, safnast saman í litlum hópum,
hingað og þangað í bæjum, enn aðrir
koma skoðunum sínum á framfæri á
netinu, í bréfum, greinum og bloggi.
Hvað gremst þér?
Svikin um „skjaldborg heim-
ilanna“?
Bankarnir virði ekki hæstarétt-
ardóma?
Þjófum hafi ekki verið hegnt?
Bankar hygli stórum
fyrirtækjum með eft-
irgjöf milljarða?
Ráðið sé í stöður án
auglýsinga?
Ráðherrar brjóti
ítrekað lög án við-
urlaga?
Alþingismenn lúti í
gras fyrir flokksaga,
áhrifamætti aþjóða-
stofnana og pen-
ingavalds?
Spillingin, græðgin
og óheiðarleikinn skuli
enn viðgangast?
Nú er þinn tími kominn, kjósandi
góður. Þú átt kröfu á að velja þá á
lista, sem þú treystir best, þá sem eru
sannir, láta hvorki múlbinda sig né
flækja sig í aðstæður, sem erfitt er að
útskýra fyrir hugsandi kjósendum.
Mögulegar lausnir:
1 ) Fyrir flokksbundna og þá sem
ekki geta hugsað sér að kjósa annað
en „flokkinn sinn“.
Knýja fram opið prófkjör í þínum
flokki fyrir kosningar. Þar með velur
þú þá einstaklinga, sem þú treystir
best til þess að fylgja þjóðgildunum.
Þá þarftu ekki að láta flokksforyst-
una velja fyrir þig á framboðslistann.
Knýja fram endurskoðun á gildum
og stefnu flokks þíns.
2 ) Fyrir þá, sem ekki geta hugsað
sér að kjósa neinn af fjórflokkunum.
Hvert af litlu framboðunum setur
fram eigin lista. Allir listarnir verða
sameinaðir í einn og síðan verður op-
ið prófkjör um lokalista til sameig-
inlegs framboðs.
Þannig tryggir þú, kjósandi góður
virkt lýðræði. Þú velur fólkið á lista.
Í upphafi ársins sýndi skoðana-
könnun, að yfir helmingur kjósenda
var tilbúinn að skipta um viðhorf í
næstu kosningum. Í dag situr gremja
í almenningi, sorg og reiði yfir svikn-
um loforðum, vonleysi yfir skulda-
bagga, óvissa um framtíð fjölskyld-
unnar og veruleg vonbrigði með
Alþingi og fjórflokkana. Heiftarleg
gagnrýni er innan flestra flokka.
Ástæður virðast vera barátta um
völd, þrýstingur frá öðrum, innri bar-
átta í sálum þingmanna, óvissa um
hlutverk sitt.
Þess vegna vil ég ítreka, að þú
svarir upphafsspurningunni núna.
Þá ákveður þú, kjósandi góður:
hvort þú vilt vera skapari eigin
framtíðar
hvort þú telur æskilegt að þjóð-
gildunum sé fylgt
hvernig samfélag þú vilt
Þitt er valið. Þín er ábyrgðin.
Áskorun til kjósenda
Eftir Gunnar Rafn
Jónsson
Gunnar Rafn Jónsson
» Víðtækt lýðræði
tryggir þér, kjósandi
góður, meiri möguleika.
Hefurðu hugsjónir?
Hvort viltu, að þú og
þínir fái yfir 50%, 30%
eða engan fulltrúa?
Höfundur er læknir.
Það hefur ekki farið
framhjá neinum að
traust almennings til
stjórnmálamanna er í
lægstu lægðum og hef-
ur í raun lítið sem ekk-
ert náð sér á strik eftir
bankahrunið haustið
2008. Fyrir því eru auð-
vitað margvíslega
ástæður og það er fyrst
og fremst hlutverk
stjórnmálamanna að
líta í eigin barm ætli
þeir sér að bæta það ástand og auka
traust almennings á stjórnmálum á
ný.
En það eru líka virk öfl í samfélag-
inu sem vinna með skipulögðum
hætti að því að rýra það litla traust
sem stjórnmálin þó hafa. Þessi öfl
hafa nú í tæp fjögur ár fengið að
varpa fram hverri vitleysunni á fætur
annarri án þess að nokkuð sé við því
gert. Þetta eru sjálfskipaðir boðber-
ar réttlætisins og telja sig að mörgu
leyti hafin yfir þá hefðbundnu og lýð-
ræðislegu umræðu sem þarf að eiga
sér stað í stjórnmálum. Þó svo að um
1⁄3 hluti þjóðarinnar sé skráður í
stjórnmálaflokk telja þessi öfl að
helsti óvinur stjórnmálanna séu
stjórnmálaflokkarnir sjálfir og reyna
hvað þau geta til að grafa undan
þeim.
Nýjasta dæmið um þessa atlögu
eru aðdróttanir um brot einstakra
flokka á lögum um fjármál stjórn-
málaflokka. Aðdragandi málsins er í
stuttu máli sá að um síðustu mán-
aðamót skrifaði Þórður Björn Sig-
urðsson, sem titlaður er fram-
kvæmdastjóri Dögunar sem er
einhvers konar afsprengi Borg-
arahreyfingarinnar og síðar Hreyf-
ingarinnar, bloggfærslu á vef DV þar
sem hann ýjaði að því að Sjálfstæð-
isflokkurinn hefði brotið lög um fjár-
mál stjórnmálaflokka með því að
þiggja styrki frá tilteknum fyr-
irtækjum í sjávarútvegi. Hann taldi
fyrirtækin það tengd að þeim væri
ekki heimilt að styrkja stjórn-
málaflokka hvert í sínu lagi.
Margrét Tryggvadóttir, þingmað-
ur Hreyfingarinnar og sam-
verkakona Þórðar Björns, brást
strax við þessu og
krafðist þess að rík-
isendurskoðandi yrði
boðaður á fund stjórn-
skipunar- og eftirlits-
nefndar Alþingis hið
snarasta. Úr þessu varð
heilmikið fjaðrafok og í
kjölfarið var mikið
fjallað um meint brot
Sjálfstæðisflokksins –
og síðar Framsókn-
arflokksins og Samfylk-
ingarinnar – á fyrr-
nefndum lögum. Allir
flokkarnir áttu að hafa
unnið sér það til saka að hafa þegið
styrki frá tengdum aðilum í við-
skiptalífinu.
Þessir boðberar réttlætisins hafa
nú tekið ásakanir sínar lengra og
kært málið til lögreglu. Þar fer
fremstur í flokki fyrrnefndur Þórður
Björn ásamt fleiri aðilum úr söfnuði
réttlátra.
Til að gera langa sögu stutta þá er
ekkert sem bendir til þess að lög hafi
verið brotin. Endurskoðendur Sjálf-
stæðisflokksins hafa farið vel yfir
málið og þá liggur fyrir lögfræðiálit
þar sem niðurstaðan er sú að félögin
eru ekki tengd með þeim hætti sem
fyrrnefnd lög kveða á um. Fulltrúar
ríkisendurskoðunar mættu á fund
hjá stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd
og í máli þeirra kom fram að ekkert
benti til þess að lög hefðu verið brot-
in.
Það er sjálfsagt að veita stjórn-
málaflokkum aðhald og í sjálfu sér
ekkert rangt við það. En það er ekki
léttvægt að saka aðila um lögbrot.
Það er í raun grafalvarlegt og sá sem
undir því situr getur orðið fyrir tölu-
verðu og margvíslegu tjóni og rangar
sakargiftir eru refsiverðar sam-
kvæmt íslenskum lögum. Hér virðist
sem hinn svokallaði áhuga-
mannahópur um fjármál stjórn-
málaflokka hafi skotið langt yfir
markið. Þegar það fæst endanlega
staðfest að fyrrnefnd lög hafa ekki
verið brotin, mun þessi hópur þá
biðjast afsökunar á aðdróttunum sín-
um? Það er mikið verk framundan
við að endurreisa íslenskan efnahag
og bæta kjör almennings. Að sitja
undir dylgjum Hreyfingarinnar, eða
hvað sem þessi hópur kýs að kalla sig
þann daginn, er tímasóun fyrir alla.
Hreyfingin skýtur yfir markið
Eftir Ólaf Inga
Hrólfsson
» Það er sjálfsagt að
veita stjórnmála-
flokkum aðhald og í
sjálfu sér ekkert rangt
við það. En það er ekki
léttvægt að saka aðila
um lögbrot.
Ólafur Ingi
Hrólfsson
Höfundur er bóksali.