Morgunblaðið - 17.11.2012, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Stjórn-armeiri-hlutinn
heldur áfram að
níðast á stjórn-
arskrá landsins
og beita bolabrögðum til að
endurskrifa hana frá grunni
án þess að nokkur skyn-
samleg skýring hafi verið
gefin á nauðsyn þess nema
síður sé.
Þeim sem gagnrýna mála-
tilbúnað stjórnarmeirihlut-
ans harðlega fer fjölgandi
enda gefast stöðugt ný tæki-
færi til að finna að því hvern-
ig að málum er staðið.
Kristrún Heimisdóttir,
lektor í lögfræði við Háskól-
ann á Akureyri og fyrrver-
andi varaþingmaður Sam-
fylkingarinnar, setti fram
harða gagnrýni í Morgun-
blaðinu í gær. Hún ræddi
meðal annars um hina laga-
tæknilegu úttekt sem gerð
hefði verið á tillögum stjórn-
lagaráðs og sagði um við-
brögð forsætisráðherra við
úttektinni: „Það er áberandi
þversögn falin í því hjá for-
sætisráðherra að biðja um
lögtæknilega úttekt en nefna
úttektina engu að síður degi
seinna lögfræðilegan gæða-
stimpil.“
Þetta er aðeins eitt dæmið
um spuna stjórnvalda í aðför-
inni að stjórnarskránni.
Fyrst er kallað eftir „laga-
tæknilegri úttekt“ á tillög-
unum frá nokkrum lögfræð-
ingum sem fá þau fyrirmæli
að setja ekki fram efnisleg
sjónarmið. Síðan þegar þessi
„lagatæknilega úttekt“ liggur
fyrir er hún túlkuð sem
gæðastimpill á hroðann sem
stjórnlagaráð afhenti Alþingi.
Og skýringin á því að úttektin
er talin gæðastimpill er að í
henni er ekki lagt efnislegt
mat á tillögurnar í heild sinni.
Engu að síður gerðu lög-
fræðingarnir sem úttektina
unnu töluverðar athugasemd-
ir við tillögurnar í formi
ábendinga, en því var auðvit-
að öllu mjög í hóf stillt í sam-
ræmi við erindisbréfið. Orð
forsætisráðherra um úttekt
lögfræðinganna eru þess
vegna hrein þversögn eins og
Kristrún bendir á og raunar
alger fjarstæða og ósvífni.
Því miður koma þessi við-
brögð forsætisráðherra þó
ekkert á óvart og þau eru í
fullu samræmi við annað í
þessu dapurlega máli.
Hið sama má segja um af-
greiðslu þingnefndarinnar á
málinu. Hún tók við at-
hugasemdum lög-
fræðinganna sem
gerðu „laga-
tæknilegu úttekt-
ina“ en í stað þess
að fjalla um þær á
vandaðan hátt og gefa sér
tíma í að fara yfir athuga-
semdirnar, sem voru í tuga-
tali og ýmsar mjög veigamikl-
ar, þá var málið keyrt út úr
nefndinni.
Öll málsmeðferðin frá því
að ríkisstjórnin byrjaði árásir
sínar á stjórnarskrána er svo
óvönduð að hún væri rétt-
nefnd skrípaleikur ef ekki
væri jafn mikið í húfi, sjálf
grundvallarlög landsins. Enn
hefur engin efnisleg umræða
farið fram á þingi um meintar
nauðsynlegar breytingar á
stjórnarskránni eða í hverju
þær ættu að felast og þó er
það þingsins að fjalla um
breytingar á stjórnarskrá.
Allt kjörtímabilið hefur
málinu verið haldið frá þeim
sem um það eiga að fjalla þar
til nú, þegar skammt er til
kosninga og enginn tími er til
þess meðfram umfjöllun um
önnur mikilvæg mál á þingi
að ræða þar af einhverju viti
heildarendurskoðun stjórn-
arskrár landsins. En ætlunin
er heldur ekki að ræða málið
af neinu viti. Það sást best á
því hversu hratt það var
keyrt út úr nefndinni og inn í
þingsal þar sem stjórnarliðar
munu leggja alla áherslu á
hraða á kostnað vandaðrar
umræðu.
Ætlunin er augljóslega að
keyra frumvarp að nýrri
stjórnarskrá í gegn á sama
hátt og aðlögunartilskip-
anirnar frá Evrópusamband-
inu. Og það þarf svo sem ekki
að koma á óvart, þar sem eina
ástæðan fyrir því að Samfylk-
ingin og fylgihnettir hennar
vilja knýja málið í gegn er að
það auðveldar áformaðan
lokahnykk aðlögunar lands-
ins að Evrópusambandinu.
Á næstunni mun reyna
mjög á stjórnarandstöðuna á
þingi að forða því stórslysi
sem Jóhanna og Steingrímur
vilja keyra þjóðina í fyrir vor-
ið. Ríkisstjórnin hefur eyði-
lagt margt og valdið lands-
mönnum miklum búsifjum og
hefur uppi ýmis áform um
frekari eyðileggingu það sem
eftir lifir kjörtímabils. Engin
skemmdarverkanna eru þó
jafn stór í sniðum og það sem
áformað er gagnvart stjórn-
arskránni. Það er níðings-
verk sem verður að koma í
veg fyrir.
Eyðileggingaröflin
í ríkisstjórninni
verður að stöðva}
Grafið undan
grundvallarlögum
Á
þriðjudaginn fór fram sérstök um-
ræða á Alþingi um stöðu þjóð-
kirkjunnar og safnaða landsins í
ljósi niðurskurðar undanfarinna
ára. Allir virtust þeir þingmenn
sem tóku til máls við umræðuna fullir velvilja
til kirkjunnar en þingmaður Hreyfingarinnar,
Þór Saari, skar sig þó nokkuð úr hópnum og
greindi frá þeirri afstöðu sinni að skilja ætti að
ríki og kirkju.
„Að mínu mati, og margra fleiri, er ekki eðli-
legt fyrirkomulag að hafa ríkiskirkju í nútíma-
samfélagi. Við erum þar í flokki með Bretlandi
og Danmörku hvað nágrannaríkin varðar og
svo erum við í flokki með ríkjum íslam, sem
liggja meðfram Miðjarðarhafsströnd Norður-
Afríku, hvað varðar ríkiskirkjur. Það var
naumur meirihluti í atkvæðagreiðslunni 20.
október, ekki afgerandi meirihluti, fyrir því að það yrði
áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskrá,“ sagði
þingmaðurinn meðal annars.
Hann bætti því hins vegar við að niðurstöðunni bæri að
fylgja, enda hlýtur það að vera þannig í lýðræðisríki að
þeir ráða sem mæta (á kjörstað), þ.e. meirihluti þeirra sem
kjósa ræður. Og hvað sem mönnum finnst um ríkiskirkjur
eða aðskilnað, þá hljóta menn að geta verið sammála um
að það gangi ekki til lengdar að ríkisvaldið fari ítrekað
fram á leyfi til þess að fara á svig við gerða samninga og
láti einn aðila, sem samkvæmt lögum er sjálfstæður og
sjálfráðandi, taka út meiri niðurskurð en aðra, eins og
hefur orðið í tilfelli kirkjunnar.
Það liggur í hlutarins eðli að trúmál eru hita-
mál en það vill oft verða með umræðuna um
þau að hún fer út í einhverja algjöra vitleysu.
Mbl.is sagði frá því í liðinni viku að prestur
Hvítasunnukirkjunnar Fíladelfíu teldi að yrði
frumvarp innanríkisráðherra um jafna stöðu
trú- og lífsskoðunarfélaga að lögum, gæti komi
upp sú staða að trúlaust foreldri þröngvaði af-
stöðu sinni á barn sitt í óþökk hins foreldrisins.
Samkvæmt frumvarpinu verður trúar-
afstaða barns ótilgreind ef foreldrarnir geta
ekki komið sér saman um hvaða trúfélagi barn
þeirra skuli tilheyra en Vörður Leví Trausta-
son segir erfitt að sjá annað en að barnið verði
þá í reynd skráð utan trúfélaga.
„Slík niðurstaða hlýtur að vera ófullnægj-
andi í tilviki þar sem barn á eitt foreldri sem
stendur utan trúfélags og hitt foreldrið sem sé
hluti af trúfélagi. Í þeim tilvikum getur það foreldrið sem
stendur utan trúfélags á óbeinan hátt þröngvað afstöðu
sinni á barn sitt í óþökk hins foreldrisins,“ segir Vörður
m.a. í umsögn um frumvarpið.
Í staðinn leggur hann til að foreldrarnir verði beittir
dagsektum komist þeir ekki að sameiginlegri niðurstöðu
um trúarafstöðu barnsins innan sex mánaða. Mergur
málsins er hins vegar sá að skráning í trúfélag hefur enga
þýðingu fyrir barnið. Það má skíra börn og ferma, eða
ekki, án þess að það sé sérstaklega skráð hjá ríkinu hvaða
foreldri hafði vinninginn í trúardeilunni þegar barnið
fæddist. Svo tekur það bara sjálft afstöðu í þessu stóra
máli þegar það hefur aldur og vit til. holmfridur@mbl.is
Hólmfríður
Gísladóttir
Pistill
Trúmál liðinnar viku
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
SVIÐSLJÓS
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Nú styttist í að þings-ályktunartillaga umáætlun um vernd ogorkunýtingu lands-
svæða, rammaáætlunin títtefnda,
komi til síðari umræðu á Alþingi,
eftir að hafa í dágóðan tíma verið
til umfjöllunar í þingnefndum.
Búið er að skila inn fjölda um-
sagna um tillöguna og margir gest-
ir verið kallaðir fyrir þingmenn.
Meirihluti umhverfis- og sam-
göngunefndar stefnir að því að
skila sínu áliti eftir helgi en fram-
sögumaður meirihlutans, Mörður
Árnason, hefur látið hafa eftir sér
að ekki verði gerðar neinar efnis-
legar breytingar á tillögunni eins
og umhverfisráðherra lagði hana
fram, m.a. um hvaða virkjunar-
kostir fara í nýtingarflokk, bið-
flokk eða verndarflokk. Meðal
virkjunarkosta sem fóru úr
nýtingarflokki í biðflokk eru virkj-
anir Landsvirkjunar í neðri hluta
Þjórsár en kostur eins og Bjarnar-
flagsvirkjun er áfram í nýtingar-
flokki meðal háhitasvæða þó að
undirbúningsframkvæmdir þar
hafi verið gagnrýndar harðlega af
Landvernd.
Rannsóknir leyfisskyldar
Meðal þeirra sem skilað hafa
inn athyglisverðri umsögn um
áætlunina er Skipulagsstofnun.
Sérfræðingar hennar segja í sinni
umsögn að misskilnings hafi gætt í
umræðunni hvort og þá hvaða
framkvæmdir eru heimilar á svæð-
um í biðflokki. Telur stofnunin að
rannsóknarboranir séu leyf-
isskyldar framkvæmdir sem tengj-
ast orkuvinnslu „og af því leiðir að
ekki er hægt að framkvæma á bið-
flokkssvæðum,“ segir í umsögn-
inni.
Skipulagsstofnun tekur fyrir
túlkun á 5. gr. laga um verndar- og
orkunýtingaráætlun nr. 48/2011.
Fyrsta til þriðja grein laganna tók
gildi í maí árið 2011 en að öðru
leyti taka lögin ekki gildi fyrr en
Alþingi hefur afgreitt
þingsályktunartillöguna.
Í 3. mgr. 5. gr. laganna segir
að heimilt sé að veita leyfi tengd
orkurannsóknum sem ekki eru
leyfisskyldar vegna virkjunarkosta
í biðflokki. Skipulagsstofnun bend-
ir á í umsögn sinni að fram-
kvæmdir tengdar orkurann-
sóknum, t.d. borteigar og vegir
þeim tengdum eru framkvæmda-
leyfis- og skipulagsskyldar sam-
kvæmt skipulagslögum, óháð því
hvort þær framkvæmdir eru háðar
rannsóknarleyfum. Auk þess séu
framkvæmdir tilkynningarskyldar
eða teljast beinlínis matsskyldar
samkvæmt lögum um mat á um-
hverfisáhrifum. Rannsóknarholur
séu boraðar á nákvæmlega sama
hátt og vinnsluborholur svo að þær
geti mögulega nýst sem vinnslu-
borholur síðar og séu því fram-
kvæmdir sem tengist orkuvinnslu.
„Skipulagsstofnun telur að í
ljósi þessa geti sveitarstjórn ekki
gefið út framkvæmdaleyfi fyrir
slíkri rannsóknarholu á biðflokks-
svæði, skv. 2. og 3. mgr. 5. gr. laga
um verndar- og orkunýtingar-
áætlun, óháð matsskyldu borunar-
innar,“ segir Skipulagsstofnun.
Hafdís Hafliðadóttir, stað-
gengill forstjóra Skipulagsstofn-
unar, er annar tveggja sérfræðinga
sem rituðu umsögnina. Aðspurð
segir hún að ekki sé verið að vísa
til neinna ákveðinna framkvæmda í
umsögninni. Aðeins sé verið að vísa
til þess sem þarf að hafa í huga við
samþykkt rammaáætlunarinnar,
með tilliti til leyfilegra fram-
kvæmda á svæðum í biðflokki.
Ekki má framkvæma
á biðflokkssvæðum
Morgunblaðið/RAX
Virkjanir Meðal þeirra virkjanakosta sem færðir voru úr nýtingarflokki í
biðflokk voru virkjanir í neðri hluta Þjórsár, sem Landsvirkjun áformar.
Magnús Þór Gylfason, upplýs-
ingafulltrúi Landsvirkjunar,
segir fyrirtækið túlka tillög-
una svipað og Skipulags-
stofnun. Landsvirkjun hafi
bent á að erfitt verði að rann-
saka afköst háhitasvæða ef
ekki verði unnt að bora þar
rannsóknarholur. Í umsögn
sinni til Alþingis telur Lands-
virkjun mikilvægt að skil-
greina betur í 5. gr. frum-
varpsins hvaða sjónarmið eða
skilyrði ráði því að virkjunar-
kostir falli í biðflokk. Voru at-
hugasemdir gerðar við 3. mgr.
5. gr. frumvarpsins. Ef ekki sé
unnt að stunda nauðsynlegar
rannsóknir og meta kosti til
nýtingar eða verndunar þá
sitji menn uppi með stóran
biðflokk virkjunarkosta.
Telur Landsvirkjun nauðsyn-
legt að breyta þessari grein
þannig að heimilt verði að
stunda orkurannsóknir á
svæðum í biðflokki, hvort sem
þær séu matskyldar eða ekki.
Rannsóknir
nauðsynlegar
LANDSVIRKJUN