Morgunblaðið - 24.11.2012, Blaðsíða 88

88 Jólablað Morgunblaðsins
H
ér á landi er það vita-
skuld séreinkenni að
um 13 mismunandi
sveina er að ræða í
stað eins. Hér áður
fyrr voru þeir þrettánmenningarnir
viðsjálsgripir og benti þá nafn hvers
og eins til þess ósiðs eða ávana sem
viðkomandi hafði. Nöfnunum hafa
þeir kumpánar haldið gegnum tíð-
ina en núorðið gera þeir minna af
óknyttunum sem þeir urðu fyrst
þekktir fyrir en verja þess meiri
tíma í að gleðja börnin, sem er jú
vel.
Einn af öðrum koma þeir sveinar
ofan úr fjöllunum hvar þeir búa
ásamt foreldrum sínum, Grýlu og
Leppalúða. Sá fyrsti kemur til
byggða fyrir dagrenningu hinn 12.
desember og í kjölfarið koma hinir
tólf, allt þar til sá síðasti mætir í hús
að morgni aðfangadags. Börnin,
sem áður fyrr höfðu varann á gagn-
vart hinum viðsjárverðu sveinum,
hlakka mikið til komu þeirra enda
gefa þeir góðu börnunum eitthvað
óvænt í skóinn daginn sem þeir
koma til byggða.
Eftirfarandi er röð sveinanna í
komunni til byggða, ásamt þeim
skapgerðareinkennum sem hverjum
og einum eru gefin í þjóðsögum:
Stekkjarstaur
Fyrsti jólasveinninn sem kemur
til byggða heitir Stekkjarstaur og
kemur hann til byggða hin 12. des-
ember. Í gamla daga reyndi hann að
sjúga ærnar í fjárhúsum bændanna.
Giljagaur
Á eftir Stekkjarstaur kemur
Giljagaur. Giljagaur var talinn fela
sig í fjósinu og fleyta froðuna ofan
af mjólkurfötunum þegar enginn sá
til.
Stúfur
Á eftir Giljagaur kemur Stúfur til
byggða. Eins og nafnið gefur til
kynna er hann minnstur jólasvein-
anna. Hann stalst í matarleifarnar
sem eftir urðu á pönnunum.
Þvörusleikir
Á eftir Stúfi kemur Þvörusleikir.
Eftir að potturinn var skafinn með
þvörunni þótti honum gott að stelast
til að sleikja hana í von um að finna
eitthvað bragðgott á henni.
Pottaskefill
Á eftir Þvörusleiki kemur svo
Pottaskefill. Hann vildi skafa að inn-
an pottana sem ekki var búið að
þrífa eftir matseld, og þótti honum
skófirnar hið mesta hnossgæti.
Askasleikir
Á eftir Pottaskefli kemur síðan
Askasleikir. Hann var kaldur karl
sem laumaði sér inn í bæina og und-
ir rúm fólksins. Þegar fólkið lagði
frá sér askana á gólfið fyrir framan
rúmin þreif hann askinn og sleikti
innan úr honum.
Hurðaskellir
Á eftir Askasleiki kemur síðan
Hurðaskellir. Hann er hinn mesti
hávaðabelgur og gerir sér að leik að
skella hurðum harkalega svo ekki er
næði.
Skyrgámur
Á eftir Hurðaskelli kemur Skyr-
gámur. Skyrgámur vissi ekkert
betra en skyr. Hann stalst því í búr-
ið á bæjunum og hámaði í sig eins
mikið af skyri og hann gat í sig látið.
Bjúgnakrækir
Á eftir Skyrgámi kemur Bjúgna-
krækir. Honum þóttu bjúgu af öllum
stærðum og gerðum hið mesta
hnossgæti. Því stal hann þeim hvar
og hvenær sem hann komst í tæri
við þau.
Gluggagægir
Á eftir Bjúgnakræki kemur
Gluggagægir. Hann er án efa for-
vitnasti jólasveinninn. Ekki mátti
hann sjá glugga eða ljóra án þess
að leggjast á hann og athuga hvað
heimilisfólkið hefðist að.
Gáttaþefur
Á eftir Gluggagægi kemur síðan
Gáttaþefur. Hann er með eindæm-
um þefnæmur og veit ekkert betra
en ilminn af laufabrauði og kökum.
Til að hann geti fundið sem mesta
lykt er hann með ógnarstórt nef.
Ketkrókur
Á eftir Gáttaþef kemur Ket-
krókur. Hann veit ekkert betra en
ket. Ketkrókur er nokkuð útsjón-
arsamur þegar kemur að því að
verða sér úti um það. Hann setur
krókstaf niður um eldhússtromp-
inn og krækir sér þannig í hangi-
kjötslæri sem hengd eru í rjáfrin
eða nær sér í heitan hangikjötsbita
beint úr pottinum.
Kertasníkir
Á eftir Ketkróki kemur síðan
Kertasníkir, síðastur jólasvein-
anna, til byggða á vaðfangadag.
Hann situr um að hnupla kertum
frá fólki sem slysast til að leggja
þau frá sér. Helst vill hann hafa
þau úr tólg, svo hann geti nartað í
þau um leið og hann horfir hug-
fanginn á logana sem þau gefa frá
sér.
jonagnar@mbl.is
Morgunblaðið/Eggert
Árbæjarsafn Lopapeysur og rauðar húfur hæfa vel á Árbæjarsafninu, þar sem er fjölþætt fræðsludagskrá fyrir unga sem eldri alla aðventuna.
Morgunblaðið/Birkir Fanndal
Norðurland Jólasveinar fyrir bæjardyrum á Grenjaðarstað í Aðaldal.
Þetta eru sveinarnir; Kjötkrókur, Stúfur, Kertasníkir og Staurfótur.
Sveinn minn jóla
Jólasveinninn leggur
það í vana sinn um jól-
in að gleðja börnin um
víða veröld. Sá háttur
hans er líkur milli
landa en þó hefur
hann sín þjóðlegu ein-
kenni frá einu landi til
annars.
www.kokkarnir.is / kokkarnir@kokkarnir.is
Stórglæsileg jólahlaðborð í veislusali og heimahús
sími 511 4466
Ómótstæðilegar sælkeravörur við öll tækifæri...