Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.11.2012, Blaðsíða 59

18.11. 2012 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 59
LÁRÉTT
1. Greiður festa við kryppu á hálsi. (11)
8. Kaupmaður fái arð af herbergjum. (10)
10. Ljóð um bardaga og hluta af orði. (7)
11. Frelsun frá annarri ráðningu á krossgátu. (10)
12. Hjálp kletti. (5)
13. Geislaskammtur í Suður-Asíu í grænmeti. (6)
14. Starfskraftur er fyrir mas. (5)
16. 999 baka sláturfélagi eitt tæki. (9)
19. Fugl á körlum. (10)
21. Kona lést hjá lánasjóði með hljóðfæri. (8)
22. Fimm aðskilin út af dýri. (8)
25. Handavinna með málmprjón. (8)
27. Í hiki ekki alveg hvítar verða hugsandi. (8)
29. Að ríða á rósum á tímabili. (10)
30. Uppgötva ullarhnoðra á líkamshlutanum. (6)
32. Leið vel með sár. (5)
33. Drekkur á ferðalögum sama hvernig það er séð. (6)
34. Fræk sniðgengur ræfil. (6)
35. Stakkst einhver að sögn á grjót. (10)
LÓÐRÉTT
2. Er færeyskt þing að verða fyrir stríðni? (6)
3. Hundrað þúsund krónum hendið í íþróttinni. (10)
4. Gaus ryk upp og þyrlaðist við að hreinsa það. (7)
5. Beittu gor einhvern veginn úr íláti. (9)
6. Dýraríki haldi á manni sem gegnir hlutverki. (8)
7. Ber á fyrirtækjum. (6)
9. Soldán færist til við bugðu í athöfn. (7)
10. Elskar land út af vinnu. (7)
14. Skip með u-lag í ætlun. (8)
15. Stærð á undan ferðalagi. (9)
17. Heilla daga sull fyrir fornan. (10)
18. Alhæfastur getur orðið sá sem fær mest. (10)
20. Tífaldur grátur í skemmtigarði. (6)
21. Við lok mánaðar Suður-Afríkubúar sáu geimverur. (8)
23. Vaggandi kryddjurt sýni loftskipti. (8)
24. Bær bak við fleka sem lokar dyragætt. (9)
26. Merðust með dufti fyrir mjúka hræru. (8)
28. Starti opnum skurðum. (7)
31. Kindur, bandvefsstrengur og andlitin. (5)
Skipta má skákmönnum í sexflokka,“ skrifar Júrí Averbakhí endurminningum sínum,
Center stage and behind the scenes. Í
fyrsta flokki nefnir hann „drápar-
ana“. Þetta eru menn á borð við Alj-
ekín, Botvinnik, Kortsnoj og Fischer.
Það einkennir þessa einstaklinga að
þeir hafa verið afskiptir í æsku – hafa
t.d. alist upp án föður og virðast
haldnir „ödipusarduld“. Í flokki nr. 2
eru „baráttumennirnir“. Viðureignin
er barátta þar sem öllu skiptir að ein-
beita sér að fullu. Í þessum flokki eru
menn á borð við Lasker, Tal og Kasp-
arov. Í þriðja flokki eru „hinir sönnu
íþróttamenn“. Skákin er keppnis-
grein sem lýtur sínum eigin lög-
málum. Þegar leik er lokið eru slíkir
einstaklingar yfirleitt hversdagsgæfir
og prúðir en þeir gefa ekki þumlung
eftir á „keppnisvellinum“. Capa-
blanca, Euwe, Keres, Smyslov og
Spasskí tilheyra þessum flokki. Í
fjórða flokki eru „leikmennirnir“.
Þeir hafa oft hæfileika í öðrum
keppnisgreinum. „Leikmennirnir“
eru oft hjátrúarfullir og taka tapi illa
og þegar það gerist er óheppni yf-
irleitt um að kenna. Karpov og Pet-
rosjan tilheyra þessum flokki. Í
fimmta flokki koma svo „listamenn-
irnir“ og í þeim sjötta „landkönn-
uðir“. Hin „listrænu tilþrif“ mega sín
oft lítils gagnvart keppnishörku
hinna. Júrí Averbakh, sem er fæddur
1922, setur sig í hóp „landkönnuða“.
Hann hefur útsýn yfir alla skáksög-
una – ekki aðeins sem öflugur stór-
meistari og Sovétmeistari árið 1954,
heldur einnig sem forseti sovéska
skáksambandsins til margra ára,
skákdómari, ritstjóri, blaðamaður,
aðstoðarmaður fjögurra heimsmeist-
ara: Botvinniks, Spasskís, Tals og
Petrosjans. Stórkostlegur fræðimað-
ur sem skrifaði mikinn bálk um enda-
töfl. Eitt afbrigði Kóngsindversku
varnarinnar ber nafn hans og um það
skrifaði Margeir Pétursson bók sem
fékk góða dóma.
Áhugamönnum um sagnfræði
skákarinnar þykir áreiðanlega fengur
í ýmsu því sem Averbakh ritar um:
Heimsmeistarinn Botvinnik óskar
eftir leyfi til að byggja sumarhús á
eftirsóttu svæði í grennd við Moskvu.
Neitun berst undirrituð af Bería, hin-
um illræmda innanríkisráðherra.
Botvinnik sendir inn aðra beiðni og
nú til Stalíns sem undirritar skipun
þess efnis að Botvinnik skuli fá skika
lands á þessu svæði og byggingarefni.
Antwerpen 1955: Averbakh fær
ekki hamið 18 ára pilt, Boris Spasskí,
sem kominn er til Belgíu til þess að
verða heimsmeistari unglinga. Í við-
urvist sendiherra Sovétríkjanna
gengur bunan út úr Spasskí um það
sem aflaga fer í Sovét. „Yfirfrakki“
sem sendur hefur verið með Spasskí
til Belgíu og reynist eins og ævinlega
vera KGB-maður, tilkynnir Aver-
bakh að hann muni skila skýrslu um
framgöngu Spasskís, sem Averbakh
veit að þýðir ævilanga útskúfun.
Averbakh tekst að fresta skýrslugjöf
og síðar að láta málið niður falla.
Nokkru síðar teflir Averbakh kostu-
legt æfingaeinvígi við Botvinnik
heimsmeistara en eftir millisvæða-
mótið í Portoroz 1958 gengur hann til
liðs við undramanninn Tal, Botvinnik
til sárrar gremju. Averbakh fjallar
um Bobby Fischer, kosningar á
FIDE-þingum, Kortsnoj, einvígi
Karpovs og Kasparovs, fall Sovétríkj-
anna, hégómaskap, svindl, og tor-
tryggni. Júrí Averbakh stendur
álengdar sem hinn mikli heiðurs-
maður og stækkar þá skákburði sem
hann kemur nærri. Og hann kemur
„þurr innan úr rigningunni“.
Helgi Ólafsson helol@simnet.is
SKÁK
Á bak við tjöldin með Averbakh
Averbakh er litrík persóna og landkönnuður í skákinni.
Verðlaun eru veitt fyrir
krossgátu vikunnar. Senda
skal þátttökuseðilinn í um-
slagi merktu: Krossgáta
Morgunblaðsins, Hádeg-
ismóum 2, 110 Reykjavík.
Frestur til að skila úrlausn
krossgátu 18. nóvember
rennur út á hádegi 23.
nóvember. Nafn vinnings-
hafa er birt í Sunnudags-
blaði Morgunblaðsins 25.
nóvember. Vinningshafi
krossgátunnar 11. nóvember er Óskar H. Ólafs-
son, Dalengi 2, Selfossi. Hann hlýtur í verðlaun
bókina Skáld eftir Einar Kárason. Forlagið gefur
bókina út.
KROSSGÁTUVERÐLAUN
Nafn
Heimilisfang
Póstfang