Morgunblaðið - 29.01.2013, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 2013
Dómur Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra og Hrannar B. Arnarsson, aðstoðarmaður hennar, á blaðamannafundi um Icesave í gær.
Árni Sæberg
Sveitarstjórnarlögin eru skýr,
þegar kemur að samráði við
heimamenn um ákvarðanir
stjórnvalda sem varða einstök
landsvæði. „Ráðuneyti og op-
inberar stofnanir skulu ávallt
leita umsagnar hlutaðeigandi
landshlutasamtaka um stefnu-
mótun eða ákvarðanir sem varða
viðkomandi landsvæði sér-
staklega.“ Þannig segir í 97.
grein sveitarstjórnarlaga. Skýr-
ara getur það ekki verið.
Nú á síðustu árum hafa verið teknar miklar
og stefnumótandi ákvarðanir, sem hafa haft
mjög neikvæð áhrif á einstakar byggðir og
svæði. Niðurskurður í heilbrigðisstofnunum,
menntastofnunum, löggæslu og ýmiss konar
annarri grunnþjónustu, eru dæmi um þetta.
Þessar aðgerðir hafa vitaskuld fyrst og fremst
bitnað á íbúunum, með lakari þjónustu, en
einnig í færri störfum og lakari
atvinnutækifærum.
Tökum Skagafjörð sem dæmi.
Þar hefur verið tekið saman að að
opinberum störfum hefur fækkað
um nær 15% frá árinu 2008. Op-
inber störf í Skagafirði voru um
330 árið 2008, en voru í fyrra 282.
Í heilbrigðisstofnuninni einni hef-
ur verið fækkað um 33 stöðugildi
eða um 28%, af heildargilda.
Þetta er ekki einstakt dæmi,
heldur dæmi um það sem gert
hefur verið á síðustu fjórum ár-
um.
Deila má auðvitað um ástæður
þessa. En hitt er óumdeilanlegt, að lög kveða
mjög skýrt á um að stjórnvöldum beri að leita
umsagnar viðkomandi landshlutasamtaka,
þegar stjórnvöld grípa til ráðstafana sem
varða viðkomandi landsvæði sérstaklega.
Óumdeilt hlýtur það að vera að aðgerðir af
þeim toga og af þeirri stærðargráðu sem hér
hefur verið rakið hljóta að falla undir 97. grein
sveitarstjórnarlaganna og varða viðkomandi
landshluta sérstaklega.
Hefur það verið gert? Leituðu stjórnvöld
umsagna landshlutasamtakanna þegar þau
ákváðu þetta? Hafa stjórnvöld fylgt eftir þeirri
lagalegu skyldu sem á þau hefur verið lögð?
Við munum að heimamenn alls staðar á
landinu, kvörtuðu mjög undan skorti á samráði
þegar gripið var til aðgerða eins og þeirra sem
að undan hafa verið rakin. Áform stjórnvalda
birtust heimamönnum, líkt og okkur þing-
mönnum, þegar fjárlagafrumvarpið var lagt á
borð okkar; sem sagt eftir að ákvörðunin hafði
verið tekin.
Nú hefur stjórn Samtaka sveitarfélaga á
Norðurlandi vestra sent bréf til allra ráðu-
neyta þar sem athygli þeirra er að gefnu tilefni
vakin á fyrrnefndu ákvæði í nýjum sveitar-
stjórnarlögum. Sjálfur tók ég þetta mál upp á
Alþingi sl. miðvikudag, gerði grein fyrir efni
málsins og ég beindi orðum mínum til Ög-
mundar Jónassonar innanríkisráðherra, sem
fer með málefni sveitarfélaga í stjórnsýslunni.
Spurningarnar sem ég lagði fyrir ráðherrann
voru eftirfarandi: Hefur ráðuneyti hans með
einhverjum hætti komið að því máli í ljósi þess
sem ég vitnaði til? Hyggst hæstvirtur ráð-
herra bregðast við í ljósi þess að erindi um það
hafa borist ráðuneyti hans og öðrum ráðu-
neytum?
Það verður forvitnilegt að sjá hverju ráð-
herrar svara sveitarstjórnarmönnum á Norð-
urlandi vestra. Tilefni bréfaskrifta þeirra til
ráðuneytanna eru ærin og brýn. Lagabókstaf-
urinn er skýr, en það virðist blasa við að hann
hafi ekki verið virtur þegar stjórnvöld gripu til
aðgerða á árunum 2008 til 2012, sem höfðu
mikil áhrif í einstökum landsvæðum.
Eftir Einar Kristin
Guðfinnsson » Lagabókstafurinn er skýr,
en það virðist blasa við að
hann hafi ekki verið virtur þeg-
ar stjórnvöld gripu til aðgerða
á árunum 2008 til 2012.
Einar Kristinn
Guðfinnsson
Höfundur er alþingismaður.
Sniðgengu stjórnvöld sveitarstjórnarlögin?
Kjördæmið Reykja-
vík norður er strand-
hérað og lífæð þess er
og hefur verið Reykja-
víkurhöfn. Fyrir ná-
kvæmlega 100 árum
hófst ein stærsta fram-
kvæmd landsins fram
að þeim tíma – gerð
hafnar í Reykjavík.
Menn voru framsýnir
og keyptu lestir og
lögðu járnbrautarteina
um bæinn, frá suðri til norðurs.
Grjótið í þessi feikimiklu mannvirki
var að mestu flutt með lestar-
vögnum frá Öskjuhlíð niður til sjáv-
ar. Framkvæmdin stóð í fjögur ár og
hefur staðist vel tímans tönn. Hlut-
verk hafnar er að veita skipum skjól
og aðstöðu. Við bryggjur sem liggja
að hinum hundrað ára gamla
Grandagarði er stærsta fiskihöfn
landsins, þar er fiskinum landað og
hluti hans unninn. Sundahöfnin hef-
ur hins vegar tekið við sem aðal inn-
og útflutningshöfn landsins. Fisk-
urinn er þar líka í að-
alhlutverki sem helsta
útflutningsvara Ís-
lendinga.
Gegnum aldirnar
var vorskipum fagnað,
þegar landinn hafi
þraukað veturinn en
var orðinn langeygður
eftir góðmeti eins og
kaffinu. Jafnframt
slæddist með skip-
unum einn og einn
forvitinn ferðalangur
sem gladdist er landið
reis úr hafi. Núna
vakna ferðamenn í þúsunda tali um
borð á stórum skemmtiferðaskipum
er fjallasýn birtist eftir volkið yfir
hafið.
Menningartengd ferðaþjónusta
Mikilvægt er að búa strandlengju
okkar og hafnarsvæði þannig úr
garði að ferðalanga af skemmti-
ferðaskipum fýsi að staldra við í
Reykjavík. Erfitt er að finna svæði
sem býr yfir jafn gríðarlegum mögu-
leikum varðandi ferðamennsku
vegna sögu og fjölbreyttrar arfleifð-
ar svæðisins. Íslandssögunni er unnt
að kynnast í hnotskurn þegar
ströndin er gengin frá Sundahöfn út
á Granda. Viðey blasir við og frá
Köllunarklettinum var kallað áður
fyrr eftir ferjunni (bátnum) til að
flytja ferðalanga milli lands og eyj-
ar, en í Viðey var höfðingjasetur og
á miðöldum klaustur. Í Laugarnes-
inu er gröf Hallgerðar langbrókar,
en einnig var þar biskupssetur á 19.
öld og spítali í upphafi 20. aldar.
Sólfarið er sennilega einn allra
vinsælasti viðkomustaður í Reykja-
vík. Frá Hörpunni út á Granda verð-
ur hindrun á leið ferðalangsins.
Slippurinn sker sundur þessa
skemmtilegu gönguleið. Óneitanlega
er það tignarleg sjón að sjá skip í
slipp, en það er mengun af verstu
gerð að botnhreinsa stór skip með
mikilvirkum tækjum nánast inni í
miðri borg.
Örfirisey hefur löngum skipt
sköpum í atvinnulegu tilliti. Dana-
konungur taldi hana mikilvægari
jörð en Reykjavík þegar bærinn
fékk kaupstaðarréttindi 1786 og að
Reykjavík þrifist illa án hennar.
Hólmsverslun eða Hólmskaups-
staður var úti í Eyju þ.e.a.s. dönsku
kaupmennirnir höfðu verslunarhús
og viðskipti sín þar. Þá var Örfirisey
talin einn rómantískasti staðurinn í
Reykjavík, en fjallasýnin er óvið-
jafnanleg þaðan, ekki síst þegar
kvöldsólin slær bleikum bjarma á
umhverfið. Eyjan byggist á fornri
frægð og sögu, þar stunduðu bæði
Brynjólfur biskup og Skúli fógeti
skipasmíðar.
Blómlegt atvinnulíf
Gríðarlegur fjöldi fyrirtækja er í
Örfirisey í dag með fjölbreytta starf-
semi. Eitt nýjasta er Sjávarklasinn –
fyrirtæki sem tengjast nýsköpun í
sjávarútvegi. Fullvinnsla sjávaraf-
urða og nýjungar þeim tengdar eru
metnaðarfullt verkefni, sem byggist
á víðtækri tækniþekkingu.
Jón Sigurðsson reyndi mikið að
örva menn til dáða á 19. öld og leið-
beindi um betri nýtingu sjávaraf-
urða. Hann gaf út kverið „Lítil fiski-
bók“ fyrir um 150 árum en þar
kenndi hann m.a. verkun sundmaga
til útflutnings. Nýlega kom fram í
Mbl. að fyrirtæki í Grindavík vinnur
að því að auka verkmæti þorskins
um 130 milljarða með því að nýta til
fullnustu fiskinn, þar á meðal sund-
magann. Sjávarklasinn í Örfirisey
og starfsemi frumkvöðlanna í
Grindavík eru dæmi um verkefni
sem okkur ber að styðja og styrkja.
Standlengjan á að vera aðgengi-
leg ferðalöngum, sem vilja nema á
hverju við lifum. Blöndum saman
fræðslu um söguna, eflingu full-
vinnslu sjávarfangs og fjölgun ferða-
langa. Það mun fjölga störfum, efla
peningaflæði og við getum á nýjan
leik treyst grunnstoðir þjóðfélagsins
eins og heilbrigðisþjónustuna
Eftir Sigrúnu
Magnúsdóttur »Mikilvægt er að búa
strandlengju okkar
og hafnarsvæði þannig
úr garði að ferðalanga
af skemmtiferðaskipum
fýsi að staldra við í
Reykjavík.
Sigrún
Magnúsdóttir
Höfundur er fyrrverandi borgar-
fulltrúi og skipar 2. sæti Framsóknar-
flokksins í Reykjavík norður.
Fróðleikur, fiskur og ferðalangar
Mér þóttu það góðar fréttir, að
Orkuveita Reykjavíkur skyldi fá við-
unandi tilboð í glæsihús sitt við Bæj-
arháls. Ég gaf mér það að sú hugsun
lægi þar að baki, að starfsemin yrði
flutt í ódýrt atvinnuhúsnæði, sem nóg
er af um alla Reykjavík. En það var nú
síður en svo. Þess í stað ætlar Gnarr-
listinn að taka glæsihúsið á leigu af
kaupendunum, sem auðvitað áskilja
sér góðan arð og fulla trygginu fyrir
viðskiptunum. Síðan á almenningur í
Reykjavík að borga brúsann með
hærri orkureikningum.
Orkuveitan hefur verið illa rekin í
stórum dráttum síðan R-listinn komst
til valda. Síðan hefur ekkert gerst sem
straumhvörfum veldur um afkomu
hennar þótt heita vatnið og rafmagnið
hafi hækkað um 50%. Auðvitað vegna
þess að enginn vilji er til þess að afla
nýrra tekna með sölu á rafmagni til
orkufreks iðnaðar.
Ég átti tal við framkvæmdastjóra
fyrirtækis úti á landi núna í vikunni og
spurði hann af hverju hann hækkaði
ekki verðið á framleiðslunni um 50%
eins og Orkuveitan hefði gert. „Af því
að ég á í harðri samkeppni,“ svaraði
hann.
Halldór Blöndal:
Orkuveitan
á að flytja í
ódýrt húsnæði
Höfundur er fyrrverandi ráðherra.