Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.05.2013, Blaðsíða 36

36 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12.5. 2013
Græjur og tækni
M
eð tilkomu stafrænna myndavéla
hefur magn ljósmynda aukist gíf-
urlega. Nú þarf enginn að velta
því fyrir sér að kaupa filmu eða
fara með í framköllun, frekar en menn vilja.
Og eftir því sem símamyndavélar hafa tekið
framförum hefur magnið aukist enn frekar,
enda margir sem eru þá nær alltaf með
myndavél með í för. En þrátt fyrir að magn
mynda sé sífellt að aukast er það staðreynd
að fæstir huga mikið að því að varðveita
þessar myndir sérstaklega. Myndir safnast
upp á harða disknum í tölvunni, og alls óvíst
að hugað sé að því að taka af þeim öryggis-
afrit. Það getur því verið sársaukafullt ef
harður diskur hrynur eða tölvu er stolið. Sem
betur fer er auðvelt að ráða bót á þessu
vandamáli, og eins og með flest önnur vanda-
mál þessa dagana, þá er lausnin í skýinu. Hér
eru nokkrar ólíkar leiðir sem hægt er að fara,
en aðalatriðið er að ef þú ert með myndir
sem þér þykir vænt um, þá skaltu ekki láta
duga að geyma eintak af þeim heima.
Facebook
Þó samfélagsmið-
illinn Facebook hafi
ekki verið sér-
staklega hugsaður til
að geyma myndir er
það sennilega þar
sem flestir Íslend-
ingar geyma afrit af myndunum sínum, enda
er vefurinn stærsta myndasafn í heimi, en yf-
ir 300 milljón myndum er hlaðið inn á Fa-
cebook á hverjum degi. Facebook hefur bæði
kosti og galla sem myndasíða. Kostirnir eru
fyrst og fremst fólgnir í auðveldum dreifileið-
um sem Facebook býður upp á, en það er
auðvelt að sýna vinum og vandamönnum
myndirnar, merkja hverjir eru á þeim og fá
viðbrögð þeirra við þeim. Gallarnir eru hins
vegar nokkrir. Má þá helst nefna að sam-
kvæmt notendaskilmálum Facebook, þá hefur
Facebook heimild til þess að nýta sér það
efni sem þú setur á vefinn til eigin nota sem
þýðir að þú hefur afsalað þér ákveðnum rétti
á að stjórna hvernig myndirnar þínar eru
notaðar, hvort sem einhvern tíma kemur til
með að reyna á það eða ekki. Ennfremur
þjappar Facebook stórum myndum mikið
saman, og þó svo að mynd líti vel út á vefn-
um er óvíst að hún sé í prenthæfri upplausn,
og nær áreiðanlega ekki ef þarf að stækka
hana. Það er því ekki ráðlegt að nota bara
Facebook til að geyma afrit af myndum.
Flickr
Ólíkt Facebook var myndavefurinn Flickr
sérstaklega stofnaður á sínum tíma til að not-
endur gætu hlaðið upp, geymt og sýnt mynd-
ir. Vefurinn hefur löngum verið eitt vinsæl-
asta samfélag áhugaljósmyndara á netinu og
var á fyrstu árum sínum leiðandi í þróun
samfélagsmiðla, þar sem notendur samein-
uðust um ljósmyndaáhuga sinn. Vefurinn hef-
ur marga ótvíræða kosti sem ljósmyndavefur.
Myndir eru vistaðar í fullum gæðum, en
Flickr útbýr einnig minni skráarstærðir sem
henta betur fyrir vefnotkun. Flickr býður upp
á ólíkar leiðir til að merkja og flokka myndir
og ólík tól til að hjálpa til við slíkt ut-
anumhald. Þá er einnig einfalt mynd-
vinnslukerfi innbyggt í vefinn sem hægt er að
nota til að framkvæma grundvallaratriði
myndvinnslu líkt og stilla birtu, andstæður og
litastyrk, og hægt er að búa til sjálfvirkar
glærusýningar til að dreifingar. Hægt er að
vista 200 myndir án endurgjalds á vefnum, en
fyrir hófstillt árgjald er hægt að auka það. Þá
leggur Flickr mikið upp úr því að passa upp
á höfundarrétt þinn á myndum og gefur þér
kost á að birta myndir með ólíkum höfund-
arrétti eftir því sem þér þykir henta. Helsti
ókostur Flickr er að það hentar ekki vel til að
geyma stór myndasöfn sem þú vilt ekki hafa í
birtingu, þar sem aðgangsstýring er ekki eins
augljós og ætla mætti.
Picasa
Myndaþjónusta
Google heitir Picasa
og þjónustu-
framboðið er um
margt líkt því sem
er í boði hjá Flickr.
Picasa er með inn-
byggðan stuðning
við Google+ samfélagsmiðil Google og má því
jafnvel segja að Picasa sameini flest það
besta frá Facebook og Flickr. Það er auðvelt
að hlaða myndum úr síma á Picasa og þægi-
legt að deila þeim í gegnum Gmail og Go-
ogle+. Talsvert gagnamagn fylgir ókeypis
áskrift og en hægt er að nýta geymslupláss
frá Google Drive til viðbótar. Hægt er að
sækja sérforrit til að annast umsýslu mynda
á Picasa úr tölvunni. Einnig er boðið upp á
grunnmyndvinnslutól og tengingar við Google
Drive fyrir aukið pláss. Picasa er góður kost-
ur fyrir þá sem eru vel tengdir vistkerfi Go-
ogle.
Shutterfly
Þessi þjónusta hefur notið talsverðra vin-
sælda víða í útlöndum, en hefur lítið náð sér
á strik hérlendis. Shutterfly býður upp á frítt,
ótakmarkað geymslupláss, en hefur tekjur af
því að selja útprentaðar myndir, ljós-
myndaalbúm og bækur yfir netið. Shutterfly
býður upp á mjög marga valmöguleika miðað
við verðmiðann sem því fylgir (eða fylgir
ekki, öllu heldur). Það er lítið mál að geyma
myndir í stóru safni þó það sé ekki gert að-
gengilegt á netinu í heild sinni og þægilegt að
dreifa þeim myndum sem menn vilja.
Instagram
Þó Instagram sé
áreiðanlega ekki
heppilegur staður til
að geyma mynda-
safnið þitt þá nýtur
það slíkra vinsælda
að það má vel fara
nokkrum orðum um það. Kosturinn við In-
stagram er dreifikerfið en milljónir nota það
til að dreifa sínum myndum á hverjum degi.
Gallar Instagram eru hins vegar um margt
þeir sömu og hjá Facebook (enda á það In-
stagram). Instagram áskilur sér rétt til að
nota myndir sem þú setur þar inn, og þeim
myndum sem þú tekur er þjappað mikið sam-
LJÓSMYNDIR Í STAFRÆNNI VERÖLD
Geymdu myndirnar
á öruggum stað
FLEST EIGUM VIÐ GRÍÐARLEG PERSÓNULEG VERÐMÆTI FÓLGIN Í LJÓSMYNDUM.
MINNINGAR UM FÓLK OG STAÐI SEM ERFITT ER AÐ BÆTA EF ÞÆR GLATAST.
ÞAÐ ER ÞVÍ TIL MIKILS UNNIÐ AÐ GEYMA ÞÆR Á ÖRUGGUM STAÐ.
Sveinn Birkir Björnsson sveinnbirkir@gmail.com
Í síðastliðinni viku kynntu Go-ogle og tímaritið Time metn-aðarfullt verkefni sem þauhafa unnið í samvinnu við
Geimvísindastofnun Bandaríkj-
anna (NASA) og Jarðfræðistofn-
un Bandaríkjanna (USGS). Í sam-
einingu notuðu þessir aðilar
gögn í sinni vörslu til þess að
skapa tímamyndskeið (e. time-
lapse) af allri jörðinni sem spann-
ar nærri þrjátíu ár.
Þetta tímamyndskeið notar
gervihnattamyndir frá NASA sem
lagðar eru ofan á kortaþjónustu
Google. Hægt er velja sér stað á
jörðinni og sjá hvernig hann
breytist frá 1984 fram til 2012.
Það er mjög forvitnilegt að fylgj-
ast með breytingum hinna ýmsu
landsvæða á þessum tíma. Þarna
má sjá breytingar sem orðið hafa
á Reykjavíkurborg á þessum
tíma. Landfyllingar breyta lands-
laginu, ný hverfi spretta upp og
borgin dreifir úr sér. Það er
einnig forvitnilegt að fylgjast með
áhrifum stórra framkvæmda á
borð við Eyrarsundsbrúna, eða
að sjá Hálslón við Kárahnjúka
birtast árið 2007. En áhrifa
mannsins gætir víðar. Það er ekki
síður áhugavert að sjá afleiðingar
loftslagsbreytinga á þessum tíma.
Jöklar hopa og eyðimerkur
breiða úr sér. Þá má sjá hvernig
regnskógar Amazon hafa látið
undan á síðustu áratugum.
Verkefnið hófst 2009
Það er ekki heiglum hent að
setja saman jafnmikið magn af
gögnum og hér má finna. Vinna
við verkefnið hófst árið 2009, og
þá var farið að finna myndir sem
væru nothæfar til verksins með
aðstoð tölvuforrits. Myndunum
var safnað frá átta gervihnöttum
frá NASA, sem sveima um jörð-
ina í rúmlega 700 km hæð. Úr
þeirri hæð tekur það um 84
mínútur að fara hringinn í kring-
um jörðina.
Alls voru notaðar rúmlega
tvær milljónir gervihnattamynda
til að gera myndskeiðið. Þessar
myndir voru notaðar til þess að
finna punkta (e. pixel) sem hver
og einn sýnir svæði sem er um
það bil 30 m2. Sérvelja þurfti
hvern punkt sem notaður var til
að tryggja að ekki væru ský eða
þoka sem skyggði á myndefnið.
Alls nema þessir punktar trillj-
ónir, en það eru um 909 terabæt
af gögnum sem liggja að baki
myndskeiðinu. Hvert ár, eða hver
„mynd“ sem sett er saman sam-
anstendur af 1,78 terapunktum,
en til samanburðar má nefna að
hefðbundnar snjallsímamynda-
vélar taka myndir sem eru um 8
megapunktar.
www.time.com/timelapse
JÖRÐIN SÉÐ AÐ OFAN
Í kringum jörðina
á 80 mínútum
TÍMAMYNDSKEIÐ GOOGLE OG TIME TÍMARITSINS
SÝNIR ÁHRIF LOFTSLAGSBREYTINGA
Sveinn Birkir Björnsson sveinnbirkir@gmail.com
Að horfa á jörðina að ofan er mikilfengleg sjón. Með tímamyndskeiðinu er
hægt að skoða breytingarnar sem orðið hafa á síðustu þremur áratugum.
AFP