Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.05.2013, Blaðsíða 45

unar á ástkæru meginlandinu sínu, þar sem allt var
til alls og allir áttu sinn möguleika á að eignast hlut-
deild í ameríska draumnum. Sá var mun líkari hinum
íslenska frá 2007, (en þó hófsamlegri) um að grætt
skyldi fyrri partinn, svindlað síðdegis og svo glaðst
yfir grillinu og opnu 100 þúsund króna rauðvínsflösk-
unni í framhaldinu.
En þrátt fyrir að kalda stríðið sé nú orðið hæfilega
volgt bendir margt til þess að lífsbaráttan hafi ekki
verið afnumin né heldur baráttan fyrir lífsskoðun og
þeim gildum sem meðal annars voru nefnd í sígildri
ræðu í fjallshlíð. Og enn má takast á um hvar þunga-
miðjan er á réttlætisreislunni. Meira að segja á því
skeri sem Jörundur danski helgaði sér með hálfri
skipshöfn á árum Napóleons og Núbó með köttinn
vildi endurtaka áður en Jóhanna hélt til sinnar St.
Helenu, eru enn efni til að berjast fyrir skynsamlegri
tilveru. Nú standa til dæmis yfir umræður um hvern-
ig menn muni ætla að leysa „skuldamál heimilanna“.
Þar er þó ekki einungis átt við skuldamál elliheim-
ilanna, eins og þeir hjá Eir hafa kannski verið að
vona. Það virðist átt við heimilin, þar sem menn
leggja sig, eins og þau leggja sig.
Ekki áhættulaust að vekja ljónin
Þegar Japan lét sprengjum rigna yfir Pearl Harbour
1941, svo helst minnti á Íslendinga um áramót og
Adolf Hitler sagði Bandaríkjunum stríð á hendur í til-
efni þess, var sagt að Winston Churchill hefði muldr-
að í barm sinn að aldrei hefðu önnur eins óhófslæti
verið notuð til þess að vekja eitt sofandi ljón. Enda
gerði það ljónið meira en að öskra og öll óvissa um úr-
slit stríðsins varð þar með úr sögunni nema sú ein,
sem laut að nákvæmri tímasetningu á uppgjöf Japans
og Þýskalands. En það sofa fleiri en ljón. Hvergi er
meira sofið en einmitt á heimilum. Og þegar óréttlæt-
inu er sagt stríð á hendur og allir sameinast um að
leysa úr „skuldamálum heimilanna“ þá gerist það
sem Oddgeir Kristjánsson lýsti í upphafi fyrsta er-
indisins í kvæðinu góða sem Árni í Eyjum samdi lagið
við: „Bjartar vonir vakna...“ Og það er auðvitað bæði
gott og gleðiríkt að verða vitni að því þegar bjartar
vonir vakna og stírurnar eru nuddaðar úr svefn-
drukknum augunum.
En sú gleðistund er einungis blábyrjunin. Nauð-
synlegt er að ljúka sem fyrst við verkið sem vænting-
arnar skóp. Það má öllum vera ljóst að sá vandi sem á
að leysa er skilmálum bundinn. Það dugir ekki ein-
vörðungu að „heimili“, eins og það heitir, hafi hleypt
sér í skuldir. Slíkt hefur gerst á öllum tímum, hvernig
sem árar efnahagslega hér heima eða hvernig sem
„viðskiptakjör“ þjóðarinnar hafa verið það og það
sinnið. Í því tilviki sem hér er til umræðu er vísað til
falls bankanna og að stökkbreytingar hafi orðið á
vísitölum sem þeyttu skuldum þeirra, sem lán tóku í
góðri trú, upp í rjáfur eða í gegnum það. Kaupið hafi
á hinn bóginn fengið sig hvergi hreyft.
Vandinn er m.a. sá, að neysluvísitölur hafa áður
sveiflast til og jafnvel meira en nú gerðist án þess að
úr hafi verið bætt. En svo er hitt, að fyrir mikla mis-
kunn sína hefur gyðja laganna rétt af tilteknar stökk-
breytingar hjá fólki sem vísvitandi ákvað að tengja
skuldbindingar sínar við erlendar myntir, þótt tekjur
þess væru innlendar.
Nú þarf að vanda sig
Þessi staða þrýstir á að eitthvað verði gert fyrir hóp-
inn sem sat eftir með sárt ennið. Og það virðist góð
sátt um að „eitthvað“ verði að gera fyrir hann. En
„eitthvað“ er ekki ljósasta hugtak málsins.
Og víst er, að takist efndirnar á dálítið óræðum lof-
orðum, en sverum, ekki nægjanlega vel, gæti fyrsta
hending annars erindisins í góðkvæði Oddgeirs orðið
hljómmeira en hollt er:
1) „Bjartar vonir vakna..“
2) „Í æðum ólgar blóð..“
Vongleðin og vonsvikin prýða hvor sína hlið pen-
ingsins og því mikilfenglegri sem hin fyrri var, því
dekkri kann hin að verða.
Það dettur engum annað í hug en að mönnum gangi
gott eitt til þessa dagana og einnig vikurnar sem fóru
á undan. Það stendur örugglega ekki annað til en að
gera gott og beina þeim fjármunum, sem með sæmi-
legri sanngirni geta fengist frá þeim sem lélegt tilkall
eiga til þeirra, að þeim blettum þjóðarlíkamans sem
aumastir eru um þessar mundir.
En það verður að vanda sig.
Hin endanlega ákvörðun þarf að liggja fyrir innan
fárra mánaða. Hún verður að vera mjög skýr, sann-
gjörn, skiljanleg og trúverðug. Hún þarf að verða svo
skýr, sanngjörn, skiljanleg og trúverðug að líka þeir,
sem út undan verða, geti unað sæmilega við hana,
þrátt fyrir sín vonbrigði.
Morgunblaðið/Ómar
12.5. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 45