Morgunblaðið - 04.07.2013, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 04.07.2013, Blaðsíða 20
FRÉTTASKÝRING Kjartan Kjartansson kjartan@mbl.is Áætlanagerð í ríkisfjár-málum, framsetning fjár-laga og framkvæmdþeirra verður tekin fastari tökum og ábyrgð ráðherra gagnvart þinginu verður skýrari nái frum- varpsdrög að lögum um opinber fjármál fram að ganga. Stýrinefnd sem unnið hefur að gerð frumvarps- ins frá því í nóvember 2011 skilaði drögum að því nú í júní. Hlutverk nefndarinnar var að skoða þær aðferðir og verklag sem fremst er talið í tengslum við rík- isfjármál, fjárlagagerð, fjárstjórn og reikningshald hins opinbera. Guð- mundur Árnason, ráðuneytisstjóri fjármálaráðuneytisins, var formaður nefndarinnar. „Með þessu er reynt að setja lög sem taka til stefnumörkunar í opinberum fjármálum í heild sinni. Það er verið að tryggja að það sé hægt að samhæfa fjármál ríkisins og sveitarfélaganna en þau hafa farið með vaxandi hluta hinna opinberu gjalda og umsvifa. Það er ekki síst mikilvægt í hagstjórnartilliti að markmið séu sett fyrir opinber fjár- mál í heild sinni og þau séu ekki að- skilin fyrir ríki og sveitarfélög,“ seg- ir Guðmundur. Stefna mörkuð til lengri tíma Frumvarpið gerir ráð fyrir ákveðnari ramma um stefnumörkun í opinberum fjármálum og hvaða markmið sett eru til lengri tíma. Það verði gert á grunni skilgreindra gilda sem eru sjálfbærni, stöðug- leiki, varfærni, festa og gagnsæi. Það kveður einnig á um þau ný- mæli að ný ríkisstjórn setji sér stefnu og markmið um afkomu hins opinbera fyrir allt kjörtímabilið sem Alþingi samþykkir. Þannig sé stefn- an mörkuð til að minnsta kosti fimm ára í þingsályktunartillögu. Á grundvelli þeirrar stefnu setji ríkis- stjórn fram árlega fjármálaáætlanir til þingsins þar sem fjárlagarammar fyrir komandi fjárlög og næstu fimm ár séu skilgreindir. Lagt er til að sérstakt fjármálaráð verði sett á fót sem veiti umsagnir um áætlanirnar og veiti ríkisstjórn aðhald. Hvað varðar fjárlagagerðina sjálfa segir Guðmundur að horfið sé frá skiptingu útgjalda á grundvelli verkaskiptingar framkvæmdavalds- ins og frá þeirri hugsun um hvaða ráðuneyti fá hvað. Þess í stað verði áherslan færð yfir á málefnasvið og málefnaflokka. Þannig gætu menntamál verið eitt svið og há- skólamál verið málefnaflokkur þess, til dæmis. „Við horfum til þess að fjárlögin sjálf verði einfölduð mjög og fjár- lagaliðum fækkað mikið. Það er sér- kenni á íslenskum fjárlögum að fjöldi fjárlagaliða er gríðarlega mik- ill. Þeir hafa verið á bilinu 700-900. Með þessu myndi þeim fækka veru- lega,“ segir Guðmundur en mál- efnasviðin gætu verið um þrjátíu. Þannig fengi þingið færi á að forgangsraða útgjöldum á annan og afmarkaðri hátt en hingað til. Tryggja meiri aga Annað markmið frumvarpsins er að tryggja mun meiri aga í fram- kvæmd fjárlaga og skýrari ábyrgð einstakra ráðherra á henni. Þannig þurfi ráðherrar hvers ráðuneytis að kynna fjárlaganefnd Alþingis framkvæmd fjárlaganna hvað sitt ráðuneyti varðar reglu- lega og tilkynna fyrirfram ef fyrirséð er að frávik verði frá fjárlögum. Fjárlagaliðum verði fækkað verulega Morgunblaðið/Þorkell Fjármálaráðuneytið Frumvarpið miðar meðal annars að því að koma á skýrari sýn á langtímamarkmið í fjármálum hins opinbera. 20 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. JÚLÍ 2013 Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/ Nefnd semverið hefur22 mánuði að fjalla um málefni Íbúðalánasjóðs kynnti skýrslu sína á blaða- mannafundi. Nokkur glennu- gangur og fullyrðingagleði sumra nefndarmanna vakti athygli. En hin stuttu kynni bentu ekki endi- lega til að nefndin hefði fullt vald á verki sínu. Daginn eftir útgáfu doðrant- anna fór fram umræða um efni þeirra á þingi og meðal annarra ólesinna. Allt er það óþægilega kunnuglegt. Einu af því sem tek- ið er beint úr skýrslunni var sleg- ið upp: Skeyti til hennar frá Þór Saari um atburð sem hann segist hafa verið viðstaddur meðan hann var starfsmaður Seðlabank- ans og snýr að Eiríki Guðnasyni bankastjóra. Þór Saari segir í skeyti til nefndarinnar að hann hafi verið staddur í mötuneyti SÍ ásamt fleirum: „Eiríkur tjáði okkur frá að daginn áður hafi hann verið skipaður í stjórn hins nýja Fjár- málaeftirlits sem var að taka til starfa við sameiningu Bankaeft- irlitsins sem hafði áður verið inn- an Seðlabankans og Trygginga- eftirlitsins. Við óskuðum honum til hamingju með skipunina og að það gætu verið spennandi tímar framundan með svona nýja stofn- un. Eiríkur þakkaði fyrir og sagði svo þessi orð sem enn hafa ekki liðið mér úr minni. „Það sér- kennilega er að skipunin var háð því skilyrði að ég væri sammála því að ráða son félagsmálaráð- herra sem forstjóra stofnunar- innar.““ Rannsóknarnefndin fjallar um þessi orð Þórs Saari: „Ef þetta er rétt, þ.e. að Eirík- ur hafi verið skipaður eftir að hann samþykkti hver yrði for- stjóri, þá liggur í augum uppi að það var ekki stjórn Fjármálaeft- irlitsins sem mat hæfi umsækj- enda um stöðu forstjóra hinnar nýju stofnunar og réð þann hæf- asta. Sá sem skipaði stjórnina var sjálfur búinn að ákveða það.“ Nú vill svo til að Eiríkur Guðnason var bæði orðvar og grandvar maður. (Þór Saari þekkir almenningur.) Engar lík- ur standa til að Eiríkur hefði tal- að af slíku gáleysi á kjaftatörn í mötuneyti. En það sem meira er þá var Eiríkur Guðnason aldrei skipaður í stjórn Fjármálaeft- irlitsins. Nefndin hefði getað not- að eitthvað af sínum 66 mann- mánuðum til að kanna það. En það gerir hún ekki. Hún notar hins vegar skeyti Þórs Saari, sem á enga stoð, til að fimbulfamba eftirfarandi: „Annars vegar í merkingunni hæfi þar sem spurningin er um hæfi þess sem ráðinn var til að gegna starfinu, hins vegar í merkingunni viðeig- andi sem beinist að ráðning- arákvörðuninni sjálfri. Þannig má ef til vill segja að þessi ráðn- ing hafi getað verið tæknilega rétt, þ.e. að rétt og faglega hafi verið að ráðningarferlinu staðið og öllum hæfnisskilyrðum þess er ráðinn var hafi verið fullnægt. En óhætt er að segja að í þessu tilfelli var ákvörðun um þessa ráðningu ekki við hæfi í þeirri merkingu að ákvörðunin var ekki viðeigandi. Þessi ákvörðun var óviðeigandi vegna þess trúverð- ugleika sem þarf að ríkja við ráðningar í áhrifa- og ábyrgð- arstöður hins opinbera almennt. Þá var þessi ákvörðun sér- staklega óviðeigandi vegna þess að trúverðugleiki er fjöregg eft- irlitsstofnana sem eiga að sinna eftirlitshlutverki sínu óháðar pólitískum áhrifum. Oft þarf lítið til að spurningar vakni um trú- verðugleika eftirlits. Efasemdir um trúverðugleika eftirlits veikja stöðu eftirlits sem aftur getur vakið spurningar um lögmæti eft- irlitsins.“ Þessi fullyrðingasama nefnd virðist einnig sjá ástæðu til að fjalla um Seðlabanka Íslands og gerir hann að „eftirlitsstofnun“ með Íbúðalánasjóði. Fyrir því er ekki nokkur stafur. (Nema nefndinni hafi borist skeyti frá Þór Saari um það málefni líka.) Og nefndin, sem er þessi líka sér- fræðingur í „trúverðugleika“ eins og tilvitnaður texti, sem á rót í hugarburði Þórs Saari, fjallar um trúverðugleika Seðlabankans af sama myndugleik og at- hugasemdarbloggarar á Dag- blaðinu gera allajafna. Athugasemdir SÍ um íbúða- lánasjóð og skipan mála liggja fyrir, en hina 22 mánuði sem nefndin var að vinna fyrir sínum ofurlaunum óskaði hún aldrei (!) eftir samtölum við þá sem gerst þekktu til mála þar né heldur eft- ir upplýsingum frá forráðamanni Fjármálaeftirlits! Eftirfarandi skrifaði SÍ og birti vorið 2006: „Seðlabankinn hefur eindregið mælt með því að skipulagi íbúða- lána verði breytt og að ríkið dragi úr beinni þátttöku sinni. Sam- keppni á þessum markaði er eft- irsóknarverð og bankar og spari- sjóðir geta styrkt stöðu sína til langs tíma litið með því að veita íbúðalán. Seðlabankinn mælti gegn rýmkun útlánareglna Íbúðalána- sjóðs árið 2004, ekki síst vegna tímasetningar hennar. Bankar og sparisjóðir töldu að sér þrengt og brugðust við með stórhækkuðum útlánum og lengingu lána. Afleið- ingin varð mikil skuldaaukning heimila, hækkun fasteignaverðs, aukin neysla, mikill innflutningur og tilheyrandi viðskiptahalli. Vaxtamyndun á íbúðalána- markaði hefur verið óeðlileg og fjármögnun banka og sparisjóða ekki í nægilegu samræmi við skil- mála veittra lána. Núverandi staða er óviðunandi og brýnt að hrinda breytingum í framkvæmd sem fyrst.“ Þetta er eitt dæmi af ótalmörg- um. Örstutt kynni af skýrslu nefndar um málefni Íbúðalána- sjóðs gefa ekki vonir um að þar fari björgulegt plagg. Sé svo hef- ur miklum fjármunum og tíma verið á glæ kastað. Dapurlega illa farið með fé og tíma}Lúðraþytur út af litlu F jölmargar rannsóknir, sem vís- indamenn um allan heim vinna að fyrir okkur hin, létta okkur lífið. Ávinningurinn er augljós hvað læknavísindin snertir. Hálfníræð íslensk kona skíðaði í vetur með nýjar gervimjaðmakúlur. Björk Guðmunds- dóttir lét fjarlægja sigg af raddböndunum hjá skurðlækni í Boston og hljómar nú eins og hún gerði fyrir fimmtán árum. Adele fór til sama skurðlæknis. Landsliðsmarkvörðurinn Stefán Logi Magnússon bætti leik sinn enn frekar eftir að hann gekkst undir laseraðgerð á aug- um. Það er synd að við erum ekki að nýta okkur að sama marki allar hinar óteljandi rannsóknir sem hafa þó verið gerðar á jafnvandaðan hátt og þær sem hafa fleygt líkamlegu atgervi okkar áfram. Hér á ég við rannsóknir vísindamanna sem hafa skoðað hvernig við getum náð fullkomnu jafnvægi í einkalífinu með því að leysa öll okkar hversdagslegu andans mál er snúa til dæmis að samskiptum maka og vinnufélaga, streitu, svefni og hamingju. Við lesum um margt af þessu í blöðunum en virðum það lítils – flokkum það sem lífs- stílsdellublaður. Nánari lestur leiðir yfirleitt í ljós að fræðin eru ekkert rusl. Fjöldi þátttakenda hleypur á hundruðum, oft þús- undum, fylgst er með viðfangsefnunum í tugi ára, nið- urstöður annarra eldri rannsókna um sama efni eru keyrðar saman með þeim nýju og loks birtast niðurstöð- urnar í þekktustu vísindaritum heims. Aukalega er hægt að nýta sér afrakstur þessara fræðilegu athugana án nokkurrar tafar í heimahúsi, án eftirlits fagfólks, svona oftast nær, og það eru engir biðlist- ar. Hér er ein rannsókn sem jafnast á við augnlaseraðgerð, þetta er laseraðgerð á hjónalífinu, en það voru vísindamenn við Háskólann í San Fransisco undir stjórn Sö- ruh Holley sem fylgdust með 127 miðaldra hjónum í ein 13 ár og hvernig þau tókust á við umræðuefni sem makarnir voru ekki sammála um. Aðferðin? Skipta um um- ræðuefni. Taka skal fram að yngra fólki er alls ekki ráðlagt að taka þennan pól í hæðina. Í ungum samböndum er nauðsynlegt að fólk fái að kynnast og finna hvaða núningsfletir eru á sam- bandinu. En þegar fólk er búið að vera saman í 20 ár og veit hvort eð er hvað makanum finnst og að það er ekki hægt að snúa honum? Þá er það til einskis að rífast í hundraðasta skiptið um málefnið. Þið stígið á jarð- sprengjusvæðið uppeldisaðferðir. Verið eldsnögg að beina athyglinni að því hvort þið eigið að hafa Jamie Oli- ver eða Barilla-pasta í kvöldmatinn. Fjármál? Hækkið í veðurfréttunum. Óuppgerðar systkinasakir? „Sjáðu fugl- inn!“ Því það hættir víst aldrei neinn að kenna hinum um það sem aflaga fer. Svo einfalt er það, segja vísindamenn vestanhafs. julia@mbl.is Júlía Margrét Alexandersdóttir Pistill Vel á minnst STOFNAÐ 1913 Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík. Ritstjórar: Davíð Oddsson Haraldur Johannessen Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal Útgefandi: Óskar Magnússon Í greinargerð með frumvarps- drögunum kemur fram að út- gjöld hafi aukist um 12% frá fjárlögum að meðaltali undan- farin tíu ár. Guðmundur Árna- son, ráðuneytisstjóri fjár- málaráðuneytisins, segir að í fáum ríkjum í hinni vestrænu veröld sé vikið eins mikið frá fjárlögum í útgjöldum hins op- inbera og á Íslandi. „Við skerum okkur úr ásamt löndum sem við viljum kannski síður bera okkur saman við. Jafnvel þó að þetta hafi horft til betri vegar hin síð- ari ár þá segir þetta okkur að það hefur lítið mark verið tekið á þeirri stefnu- mörkun í op- inberum fjár- málum sem kemur fram í fjárlögum. Þessu þarf að breyta,“ segir hann. Frávikin mikil frá fjárlögum ÍSLAND SKER SIG ÚR

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.