Morgunblaðið - 27.07.2013, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Farsíma- ogtölvubylt-ing síðasta
áratugar hefur
vart farið framhjá
neinum í hinum
vestræna heimi.
Ekki er enn útséð með afleið-
ingar hennar, ekki síst hvað
varðar menntun. Greind eins
og hún er skilgreind á hefð-
bundinn hátt er misjafnlega
dreift á fólk og virðist oft mið-
ast við hæfileika þess til þess
að leggja á minnið staðreyndir
og aðferðir sem síðan nýtast
kannski bara fram að næsta
prófi en falla svo í gleymsk-
unnar dá. Með upplýsingabylt-
ingunni er leikvöllurinn jafn-
aður fyrir þá sem ekki eru
jafngóðir til utanbókarlær-
dóms og afburðanemendurnir.
„Ég gúgla það bara,“ er nú við-
kvæðið, og svör, rétt eða röng
eftir atvikum, finnast við öllum
spurningum sem hægt er að
hugsa sér.
Á sama tíma og upplýs-
ingabyltingin hefur jafnað
þann mannamun er viss breyt-
ing er að eiga sér stað í
kennsluháttum. Einstaklings-
miðuð kennsla, þar sem reynt
er að tryggja það að lærdóm-
urinn sé við hæfi hvers og eins,
er nú að ryðja sér til rúms til
hliðar við hina venjubundnu
fyrirlestra kennarans. Sam-
komulagsnám, lausnaleit-
arnám, og fleiri sértæk heiti
eru nú notuð yfir mismunandi
kennsluaðferðir, sem allar eiga
það sameiginlegt að gera nem-
endur virkari og þá vonandi um
leið ábyrgari á eigin námi. Þá
hefur svonefnd
„flippuð“ kennsla,
þar sem nemendur
vinna heima og fá
svo að nýta sér
þann lærdóm í
kennslustundum
lofað góðu.
Aðstæður geta hæglega ver-
ið fyrir hendi þar sem hraðvirk
nettenging ásamt tiltölulega
ódýrum spjaldtölvum gæti
gagnast nemendum, svo fremi
sem rétt er staðið að notkun
spjaldtölvanna í námi. Tæknin
gæti einnig hjálpað kennurum
að sjá hvernig hver og einn
nemandi stendur sig, hverjir
veikleikar og styrkleikar hans
eru og auðveldað kennurum að
leiðbeina honum og bæta úr
þar sem þarf.
Nú þegar er nettenging til
staðar í mörgum skólum og
nemendur nýta sér hana með
þungum og stundum dýrum
fartölvum. Kostir spjaldtölv-
unnar umfram fartölvur eru
margir í þessu tilliti og það
hvort að spjaldtölvuvæða eigi
skólana eða ekki verður því
áleitin spurning á næstu árum
ef ekki áratugum.
Þegar hægt er að fá svör við
öllum spurningum verður það
mikilvægara að fólk tileinki sér
það að spyrja réttu spurning-
anna, meta svörin og draga
réttu ályktanirnar af þeim.
Gagnrýnin hugsun verður þar í
lykilhlutverki. Tæknin mun
aldrei geta komið í stað henn-
ar. Hins vegar er sjálfsagt að
nýta sér hana ef kostur er til
þess að gera almenna menntun
fólks betri.
Í heimi þar sem of-
gnótt er upplýsinga
þarf að læra að sigta
út það mikilvæga}
Breytt ásýnd
menntunar
Skuldir liggjaeins og mara á
stórum hluta þjóð-
arinnar. Stökk-
breyttar skuldir
hafa reynst mörg-
um erfiðar og ekki
bætir óvissa úr skák fyrir þá,
sem bíða þess að fá að vita
hvernig þeim muni reiða af
eftir dóma um gengislán.
Í Morgunblaðinu hafa í
þessari viku verið raktar sög-
ur viðskiptavina Landsbank-
ans, sem bíða endurútreikn-
inga og segja farir sínar ekki
sléttar. Steinþór Pálsson,
bankastjóri Landsbankans,
segir í viðtali í Morgunblaðinu
í gær að sér þyki leitt að geta
ekki svarað viðskiptavinum
skýrt strax og þakkar fólki,
sem sýnir þolinmæði.
Bankinn þarf að skoða 30
þúsund lán að nýju og það
getur tekið tíma. Biðin er hins
vegar óþolandi fyrir þá sem
ekki hafa fengið
svör. Lánþegarnir
kæmust aldrei upp
með að draga mál
með þessum
hætti.
Fyrir dóm-
stólum eru dómar mildaðir ef
óþarflegur dráttur þykir hafa
orðið á málsmeðferð hjá
ákæruvaldinu. Gildir þá einu
þótt hægt sé að færa góð og
gild rök fyrir töfunum, enda
varðar sakborning ekkert um
það.
Að sama skapi getur verið
óbærilegt fyrir lánþega hjá
Landsbankanum að bíða
skýrra svara svo mánuðum
skiptir. Bankinn er vissulega
undir álagi vegna allra þeirra
mála, sem þarf að afgreiða, en
viðskiptavinirnir ekki síður
undir álagi vegna óvissunnar.
Bankinn á að minnsta kosti að
gera þeim biðina eins bæri-
lega og hægt er.
Bankinn á að
minnsta kosti að
gera biðina eins
bærilega og hægt er }
Beðið eftir endurútreikningum
T
akizt Evrópusambandinu og
Bandaríkjunum að semja um frí-
verzlun sín á milli, sem vonandi
reynist mögulegt en þó er alls
óvíst um, mun það vafalítið greiða
fyrir aðgengi Íslendinga að Bandaríkjamark-
aði. Einkum í ljósi þess að viðræðurnar munu
ekki sízt snúast um að samræma regluverk á
milli markaðssvæðanna tveggja og ryðja
þannig úr vegi viðskiptahindrunum eins og til
að mynda mismunandi vörumerkingum og ör-
yggisstöðlum.
Beinir tollar eru ekki helzta hindrunin í við-
skiptum á milli Evrópusambandsins og
Bandaríkjanna, enda þegar fremur lágir eink-
um fyrir tilstilli Alþjóðaviðskiptastofnunar-
innar (WTO), heldur miklu fremur óbeinar
hindranir og þá einkum og sér í lagi ólíkt regluverk. Það
sama á við um viðskipti á milli Íslands og Bandaríkjanna.
Eins og varla þarf að rifja upp er Ísland aðili að innri
markaði Evrópusambandsins í gegnum samninginn um
Evrópska efnahagssvæðið (EES). Það þýðir að breyt-
ingar sem kunna að verða gerðar á regluverki sambands-
ins vegna mögulegs fríverzlunarsamnings við Bandarík-
in munu um leið hafa mótandi áhrif á það regluverk sem í
gildi er hér á landi fyrir tilstuðlan EES-samningsins. Það
myndi þannig til að mynda stuðla að einfaldari vöru-
viðskiptum á milli Íslands og Bandaríkjanna.
Þetta kom Karel De Gucht, viðskiptastjóri Evrópu-
sambandsins, einmitt inn á þegar hann fundaði með Öss-
uri Skarphéðinssyni, þáverandi utanrík-
isráðherra, í Brussel 9. apríl síðastliðinn
samkvæmt fréttatilkynningu frá samband-
inu. Þar sagði viðskiptastjórinn að mögulegur
fríverzlunarsamningur á milli Evrópusam-
bandsins og Bandaríkjanna myndi hafa afar
jákvæð efnahagsleg áhrif á heimsvísu og vís-
aði í rannsóknir þess efnis. Einkum nánustu
viðskiptaþjóðir sambandsins eins og þær sem
aðild ættu að Evrópska efnahagssvæðinu.
Þess utan er ljóst að takizt Evrópusam-
bandinu að semja um fríverzlun við Bandarík-
in myndi það að öllum líkindum greiða fyrir
gerð fríverzlunarsamnings á milli Bandaríkj-
anna og annaðhvort Íslands eða Fríverzl-
unarsamtaka Evrópu (EFTA) sem Ísland er
aðili að enda úrlausnarefnin í þeim efnum
verið að miklu leyti þau sömu eða hliðstæð. Þannig hefur
það einmitt iðulega gerzt að fríverzlunarsamningar sem
EFTA hefur gert hafa greitt götuna fyrir Evrópusam-
bandið í þeim efnum og öfugt.
Mögulegur fríverzlunarsamningur á milli Evrópusam-
bandsins og Bandaríkjanna er þannig engan veginn sú
ógn við hagsmuni Íslands sem sumir hafa látið í veðri
vaka. Meðal annars með greinaskrifum í Fréttablaðið.
Tilgangurinn hefur gjarnan verið að telja fólki trú um að
Ísland þyrfti að ganga í sambandið. Fríverzlunarviðræð-
urnar skapa miklu fremur möguleika á sóknarfærum
skili þær tilætluðum árangri – sem enginn veit auðvitað
hvort verður raunin. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Ekkert sárt enni á Íslandi
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Hanna Birna Kristjáns-dóttir innanríkis-ráðherra hefur snúið viðákvörðun forvera síns,
Ögmundar Jónassonar, sem setti
hömlur á kaup EES-borgara á fast-
eignum á Íslandi. Upplýsingafulltrúi
innanríkisráðuneytisins segir þó að
enn standi til að taka lög um fast-
eignakaup útlendinga til endurskoð-
unar.
Samkvæmt fyrri reglugerð var
útlendingum með lögheimili á Evr-
ópska efnahagssvæðinu óheimilt að
eignast fasteignir á Íslandi, nema
þeir hefðu hér fasta búsetu eða
stunduðu atvinnu- eða þjónustu-
starfsemi hér á landi á grundvelli
EES-samningsins. Jafnframt kemur
fram í frétt frá innanríkisráðuneyt-
inu frá 25. janúar að búið væri að
vinna drög að frumvarpi til laga-
breytinga þar sem þessi sömu skil-
yrði átti að festa í lög. Frumvarpið
var hins vegar aldrei lagt fyrir Al-
þingi. Í reglugerðarbreytingunni var
einnig kveðið á um að þeir útlend-
ingar sem hygðust kaupa fasteign
hér á landi gátu sótt um undanþágu
til þess í innanríkisráðuneytinu.
Hótað málsókn ESA
Reglugerðarbreytingin tók
gildi 2. maí sl. og naut hennar við
tæpa þrjá mánuði. Samkvæmt Jó-
hannesi Tómassyni, upplýsingafull-
trúa hjá innanríkisráðuneytinu, bár-
ust nokkrar umsóknir útlendinga til
kaupa á íbúðarhúsnæði, sumarhúsa
og jarða. Flestar umsóknir fengu
samþykki. ,,Tilhneigingin var sú að
heimila umsóknir þar sem um var að
ræða kaup á húseignum á borð við
íbúðarhúsnæði og sumarbústaði, en
menn stóðu meira á „bremsunni“
þegar kom að umsóknum um jarða-
kaup,“ segir Jóhannes.
Hann segir að skömmu eftir að
ný reglugerð tók gildi hafi erindi
borist frá ESA, Eftirlitsstofnun
EFTA, þar sem athugasemd var
gerð við þær hömlur sem settar voru
á borgara á EES-svæðinu. ,,Um ein-
um til tveimur mánuðum eftir að
reglugerðarbreytingin tók gildi
barst fyrirspurn frá eftirlitsstofn-
uninni. Þar var það dregið í efa að
leyfilegt væri að útiloka EES-
borgara frá kaupum á fasteignum.
Var okkur hótað málsókn ef ekki
yrðu gerðar úrbætur,“ segir Jó-
hannes. Hann segir að í kjölfarið
hafi Hanna Birna ákveðið að ógilda
reglugerðarbreytinguna. ,,En ráð-
herra vill engu að síður endurskoða
reglu- og lagaverk um fasteigna-
kaup útlendinga á Íslandi,“ segir Jó-
hannes.
Borgarar frá Evrópska efna-
hagssvæðinu þurfa því ekki lengur
sérstakt leyfi til að eignast fasteign
hér á landi, jafnvel þó að þeir hafi
ekki fasta búsetu eða stundi atvinnu-
eða þjónustustarfsemi hér á landi.
Útlendingar utan EES þurfa hins
vegar áfram að sækja um leyfi til
ráðuneytisins fyrir því að kaupa hér
fasteignir, þar með taldar jarðir.
Á gráu svæði
Í samtali við mbl.is sagði Hanna
Birna að hún teldi að reglugerðin,
sem tók gildi í maí síðastliðnum,
samræmdist ekki þeim réttindum og
skyldum sem Íslendingar hefðu í
gegnum EES-samninginn.
„Reglugerðin var á gráu svæði,
enda njótum við Íslendingar þeirra
réttinda sem samningurinn veitir
okkur vegna fasteignakaupa í öðrum
löndum og getum þess vegna ekki
undanskilið okkur þeim skyldum
gagnvart íbúum annarra EES-
landa,“ segir Hanna Birna.
Vill endurskoða lög
þrátt fyrir breytingu
Morgunblaðið/Golli
Innanríkisráðuneytið Hanna Birna Kristjánsdóttir innanríkisráðherra af-
nam reglugerðarbreytingu Ögmundar Jónassonar en vill endurskoða lögin.
Í lögfræðiáliti sem fylgdi frum-
varpi Ögmundar Jónassonar
benda Eyvindur G. Gunnarsson,
dósent við lagadeild Háskóla Ís-
lands, og Valgerður Sólnes lög-
fræðingur á að heimild ráðherra
til afskipta af fasteignakaupum
ráðherra sé rúm og óljóst orð-
uð, en í lögunum, sem eru frá
árinu 1966, segir að ráðherra
hafi heimild til að veita undan-
þágu frá lögunum
Eyvindur og Valgerður segja
að færa megi rök fyrir því að
víðtækt framsal lagasetning-
arvalds að þessu leyti sé
óheppilegt. Auðvelt sé að færa
rök fyrir því að eðlilegast sé að
löggjafinn sjálfur ákveði í meg-
inatriðum hvernig haga skuli
undanþágum frá skilyrðum lag-
anna, en ráðherrann sé ekki
með opna heimild til að ákveða
hvernig veita skuli undanþágu
frá lögum.
Óheppilegt
framsal valds
LÖGFRÆÐIÁLIT