Morgunblaðið - 21.12.2013, Blaðsíða 33

33
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 2013
Skytturnar þrjár við Skógafoss Þær voru vígalegar konurnar þrjár sem örkuðu í átt frá Skógafossi eftir að hafa dáðst að honum og myndað í viðjum klakabanda í vetrarhörkunni.
RAX
Sveitarstjórnarkosningar eru
á næsta leiti. Í aðdraganda
þeirra tel ég brýnt sem ráð-
herra jafnréttismála að benda á
þá kynjaskekkju sem augljós er
á vettvangi stjórnmálanna og
hvetja til umræðu og aðgerða
til að auka stjórnmálaþátttöku
kvenna.
Í síðstu kosningum til sveit-
arstjórna og Alþingis hafa kon-
ur verið um helmingur fram-
bjóðenda en þeim fækkar
hlutfallslega eftir því sem ofar dregur á
framboðslistum og eiga þess vegna minni
möguleika á að ná kjöri en karlar. Í síðustu
sveitarstjórnarkosningum má segja að karl-
ar hafi verið plássfreka kynið í forystusæt-
unum en þeir skipuðu fyrsta sæti á 139
framboðslistum (75%) á móti 46 konum
(25%) í fyrsta sæti. Þá sýnir tölfræðin að
konur staldra mun skemur við í stjórnum
sveitarfélaga en karlar. Eftir síðstu sveit-
arstjórnarkosningar var hlutfall nýkjörinna
sveitarstjórnarkvenna af heildarfjölda kjör-
inna kvenna 13% hærra en sama hlutfall
meðal karla. Ástæður þessa eru ekki síst
raktar til starfsumhverfisins í sveit-
arstjórnum og hefðbundinna viðhorfa sam-
félagsins til hlutverka
kynjanna jafnt innan og utan
stjórnmálaflokkanna. Þetta
endurspeglast m.a í nefnda-
skipan á sveitarstjórnarstiginu
þar sem karlar sinna einkum
skipulagsmálum og konur vel-
ferðarmálum.
Forðumst klisjur
Það er gömul klisja og ný að
benda ýmist á að konur bjóði
sig ekki fram eða að kjósendur
velji frekar karla en konur
þegar spurningar um hlut
kvenna á framboðslistum stjórnmálaflokk-
anna eru bornar upp. Konur eru um helm-
ingur frambjóðenda svo ekki er áhugaleysi
þeirra um að kenna. Aftur á móti vitum við
að mun fleiri þættir en kjósendahópurinn
hafa áhrif á röðun einstaklinga á framboðs-
lista hvort sem stuðst er við prófkjör eða
uppstillingu. Sértækar reglur og pólitískur
vilji stjórnmálaflokkanna hefur hins vegar
afgerandi áhrif. Það sannast á því að kynja-
reglur um röðun á framboðslista hafa þegar
haft mikil áhrif í nokkrum stjórnmálaflokk-
um hér á landi. Flokkarnir bera ábyrgð á
sínum framboðsmálum og það er skylda
þeirra að standa vörð um þann árangur sem
náðst hefur og jafna hlut kynja enn frekar
við stjórn málefna nærsamfélagsins. Kynja-
reglur eru því árangursríkt tæki vilji þeir
raunverulega ná árangri við að fjölga kon-
um í efstu sætum listanna.
Konur fengu kosningarétt og kjörgengi
til Alþingis árið 1915 en sjö árum áður eða
1908 buðu konur í fyrsta skipti fram lista
undir merkjum kvennaframboðs til bæjar-
stjórnar í Reykjavík. Í dag eru konur rétt
um 40% kjörinna fulltrúa á sveitarstjórn-
arstiginu og á Alþingi þar sem þær urðu
mest tæplega 43% þingmanna eftir þing-
kosningarnar árið 2009. Í tuttugu sveit-
arstjórnum er hlutfall kvenna þó enn undir
þrjátíu af hundraði og í einni sveitarstjórn
er engin kona meðal kjörinna fulltrúa. Af
þessu má ljóst vera að baráttunni um
kynjajafnrétti í stjórnmálum er hvergi
nærri lokið þótt meira en hundrað ár séu
liðin frá því að bráttan fyrir kosningarétti
kvenna hófst. Í þjóðfélagi sem kennir sig
við réttlæti, jafnrétti og lýðræði eiga konur
og karlar að ráða málum í sameiningu jafnt
í sveitarstjórnum og á landsvísu.
Þann 11. desember síðastliðinn boðaði ég
í samstarfi við Hönnu Birnu Kristjáns-
dóttur innanríkisráðherra og fram-
kvæmdnefnd 100 ára afmælis kosninga-
réttar kvenna til fundar um hvernig best
megi tryggja aukinn hlut kvenna í sveit-
arstjórnum eftir sveitarstjórnarkosning-
arnar vorið 2014. Til fundarins voru boðaðir
formenn, varaformenn og framkvæmda-
stjórar stjórnmálaflokkanna, forsvarsmenn
kvennahreyfinga þeirra og formenn þing-
flokka þeirra stjórnmálaflokka sem sæti
eiga á Alþingi. Til að fylgja þessum góða
fundi eftir ætla ég beita mér fyrir tvenns
konar verkefnum. Annars vegar mun ég
boða forystusveit kvennahreyfinga stjórn-
málaflokkanna til fundar um aukið þver-
pólitískt samstarf á þessu sviði og hins-
vegar mun ég boða þingkonur allra flokka
sem eiga fulltrúa á Alþingi til ráðagerða um
þverpólitískt samstarf okkar á milli til að
auka hlut kvenna í stjórnmálastarfi al-
mennt.
Markvissar aðgerðir stjórnmálaflokkanna
sjálfra eru grundvöllur að jafnri þátttöku
kynjanna í forystusætum framboðslistanna í
vor.
Eftir Eygló Harðardóttur »Markvissar aðgerðir stjórn-
málaflokkanna sjálfra eru
grundvöllur að jafnri þátttöku
kynjanna í forystusætum
framboðslistanna í vor.
Eygló Harðardóttir
Plássfreka kynið
Höfundur er félags- og húsnæðismálaráðherra.