Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.04.2014, Síða 58

58 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20.4. 2014
BÓK VIKUNNAR Hallgrímur Pétursson eftir Karl Sigur-
björnsson er fallega myndskreytt bók um sögu og ævi sálma-
skáldsins ástsæla og áhrif þess í samtímanum.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Skáldskapur getur vaxið með okk-ur. Í byrjun veitum við honumkannski ekki svo mikla athygli en
með árunum fer hann að dafna innra
með okkur. Einn daginn uppgötvum
við svo að þessi skáldskapur hefur
fylgt okkur svo að segja alla ævi. Þetta
á einmitt við um Passíusálma Hall-
gríms Péturs-
sonar.
Passíusálm-
unum kynnumst
við á æsku- og
unglingsárum. Á
þeim árum er
maður ekki ýkja
gefinn fyrir
langan skáld-
skap og því rata
Passíusálmarnir
ekki á vinsælda-
lista. Sumt
heillar þó. „Upp upp mín sál og allt
mitt geð“ er til dæmis stemningsfull
hvatning sem hittir í mark – og skiptir
þá engu hversu gamall maður er.
Á hverju ári, um páska, eiga Passíu-
sálmarnir fastan sess í hug og hjarta
landsmanna. Skáld vinnur vart meiri
sigra en það. Fjöldi fólks tekur bók
með Passíusálm-
unum úr hillunni
og les, hvort
sem um er að
ræða einfalda
útgáfu (ein slík
er nýkomin út
og er mjög
smekkleg) eða
stærri útgáfu
ríkulega mynd-
skreytta. Ein
fallegasta útgáfa
Passíusálmanna
er einmitt
myndskreytt af
Barböru Árnason með formála eftir
Sigurbjörn Einarsson biskup. Bókin
er nýlega endurútgefin og ekki er
hægt að fletta henni án þess að fyllast
vissri lotningu. Myndirnar eru sterkar
og ögrandi og sumar fullar af óhugn-
aði, eins og nokkrar myndir af mann-
fjölda og múgæsingu. Þetta eru mynd-
ir sem vekja tilfinningar, eins og
sálmarnir. Þeir sem safna bókum vilja
einmitt eiga öndvegisverk eins og
Passíusálmana í útgáfu eins og þessari.
Passíusálmarnir eiga vissulega enn
erindi og ýmsu böli hefði mátt forða
hefðu menn gætt þess að hafa boðskap
þeirra í heiðri. Öll hefðum við til dæm-
is á uppsveiflutímunum fyrir hrun átt
að leggja á minnið þessi áminningarorð
sálmaskáldsins:
Undirrót allra lasta
ágirndin kölluð er.
Frómleika frá sér kasta
fjárplógsmenn ágjarnir,
sem freklega elska féð,
auði með okri safna,
andlegri blessun hafna,
en setja sál í veð.
Orðanna hljóðan
SIGUR
SKÁLDS-
INS
Passíusálmar með
teikningum Barböru.
Passíusálmarnir eiga
sér sess í hjörtum
landsmanna.
L
jóðasafn Gerðar Kristnýjar er
komið út en það geymir allar
fimm ljóðabækur hennar, Ísfrétt,
Launkofa, Höggstað, Blóðhófni
og Strandir.
„Það er mjög fullorðins,“ segir Gerður
Kristný þegar hún er beðin um viðbrögð við
útgáfunni. „Það var ákveðið að gefa þetta
ljóðasafn út fyrir tveimur árum. Sumar ljóða-
bókanna minna voru uppseldar svo það þótti
tímabært að koma út safni. Bókahönnuðurinn
Alexandra Buhl, sem gerði kápuna á Blóð-
hófni, var fengin til að hanna kápuna á safn-
inu og teikna skreytingarnar í það og Guðrún
Nordal skrifaði formálann.“
Gerður Kristný er spurð hvað hún sé
ánægðust með í sambandi við útkomu ljóða-
safnsins. „Ég er ánægðust með að hafa loks
fengið að bæta orðinu „og“ inn í ljóðið Ljóð
um bækur sem birtist í Ísfrétt árið 1994. Í
staðinn fyrir að standa „eins og“ stóð þar
bara „eins“. Þetta er eina prentvillan sem ég
hef orðið vör við í ljóðabókunum mínum og
það var gott að geta loksins leiðrétt hana. Síð-
an þykir mér ekkert verra að hægt er að sjá
þróunina í ljóðagerð minni þegar öll ljóðin eru
komin saman í eina bók,“ segir Gerður
Kristný.
Eru einhver yrkisefni sem eru þér hug-
leiknari en önnur?
„Ljóðunum mínum hættir oft til að vera
snævi þakin. Ískaldar náttúrustemningar hafa
lengi verið mér hugleiknar. Ég hef samt líka
ort talsvert af borgarljóðum og um konur, til
dæmis Hallgerði langbrók, Sylviu Plath,
sjálfa fjallkonuna, Marie Antoinette og hana
ömmu mína. Þegar ég er beðin um að lesa
upp finnst mér oft gaman að lesa kvenna-
ljóðin.“
Sérðu sjálf einhverja þróun í ljóðagerð
þinni?
„Já, í fyrstu ljóðabókunum var landamæra-
gæslan í ljóðheimi mínum mjög ströng. Ljóðin
voru því mun lokaðri og styttri en þau sem ég
yrki núna. Síðan datt ég niður á ljóðabálkana
og er einmitt að vinna að einum slíkum sem
ég býst við að komi út í haust.“
Hvaða ljóðskáld lest þú helst?
„Ég teygi mig yfirleitt í sömu bækurnar og
les aftur og aftur. Þeirra á meðal eru Ljóða-
safn Hannesar Sigfússonar, Minningabók
Vigdísar Grímsdóttur og Hugástir Stein-
unnar Sigurðardóttur. Síðan les ég reglulega
ljóðið For Jane eftir Charles Bukowski og
Septemberbæn eftir Sigfús Daðason.“
Gerður Kristný er mjög fjölhæft skáld en
hún hefur auk þess að yrkja ljóð skrifað
skáldsögur, barnabækur, leikrit og viðtalsbók.
Spurð að því hvort ljóðagerðin hafi sérstöðu í
huga hennar svarar hún: „Ég hóf ferilinn sem
skáld. Ljóðformið liggur vel fyrir mér og mér
finnst nokkur galdur felast í því að koma flók-
inni sögu eða tilfinningum í fáeinar línur.“
Gerður Kristný hefur á undanförnum árum
farið vítt og breitt um heiminn í upplestr-
arferðir og í maílok les hún upp úr Blóðhófni
í British Museum en þar stendur nú yfir mik-
il víkingasýning. Í sumar kemur Blóðhófnir
síðan út í Noregi í þýðingu Knut Ödegård en
bókin hefur þegar komið út á ensku, dönsku,
finnsku og sænsku.
SKÁLDKONAN MUN LESA UPP Í BRITISH MUSEUM Í MAÍLOK
Galdur Gerðar Kristnýjar
„Síðan þykir mér ekkert verra að hægt er að sjá þróunina í ljóðagerð minni þegar öll ljóðin eru
komin saman í eina bók,“ segir Gerður Kristný.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
FIMM LJÓÐABÆKUR GERÐAR
KRISTNÝJAR ERU KOMNAR Í EINA
BÓK. NÝ LJÓÐABÓK ER VÆNTAN-
LEG Í HAUST.
Það sem fyrst kemur í hugann, og er enn í uppáhaldi, eru bækur sem
ég las í æsku. Nefni ég fyrst bækur eins og Kim, Bob Moran og
Ævintýrabækurnar, Fimm bækurnar og Dularfullu bæk-
urnar eftir Enid Blyton.
Í sveitinni austur í Álftafirði var ég svo heppinn að
eiga svefnstað uppi undir rjáfri, en þar var einmitt
hýst bókasafn sveitarinnar. Þar kynnist ég Basil
fursta og las hann allan – sumar oft, þar fann ég líka
bækur um ævintýraferðir landkönnuða eins og til
dæmis Amundsen, Freuchen og fleiri. Þessar og
ýmsar fleiri voru lesnar á hverju kvöldi þar til slökkt
var á ljósavélinni, en henni var ég háður með ljós,
þrátt fyrir sumarbirtuna úti því enginn gluggi var þar
sem ég svaf.
Um tíma las ég ekki mikið, nánast ekki neitt á unglingsárum, en
þegar ró færðist yfir aftur las ég þó nokkuð er tengist stangveiði
og heillaðist af Birni J. Blöndal og nánast öllu því sem hann
skrifaði. Hér vil ég nefna sérstaklega Vatnanið. Þýðingu Björns
Th. Björnssonar á Harmaminningu Leonóru Kristínar í
Bláturni hafði ég mikla ánægju af að lesa. Lestur þessarar bókar
varð til þess að ég las nánast allt sem Björn Th. skrifaði, og sé
ekki eftir því.
Í UPPÁHALDI
BENEDIKT KRISTJÁNSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI
Basil fursti.
Benedikt Kristjánsson, framkvæmdastjóri Félags íslenskra bókaútgefenda,
heldur enn mikið upp á bækur sem hann las í æsku.
Morgunblaðið/Ómar