Morgunblaðið - 19.07.2014, Qupperneq 48

48 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JÚLÍ 2014
„Sæla, unaðslega bernskutíð sem
aldrei kemur aftur! Hvernig gæti
maður annað en þótt vænt um
og hlúð að minningum frá
þeim tíma? Þær lýsa upp og
lyfta andanum og eru upp-
spretta allra minna sælustu
ánægjustunda.“ (Bernska, bls.
91)
Þannig fjallar hinn einlægi og
opinskái sögumaður víðfrægrar
fyrstu skáldsögu rússneska
skáldjöfursins Levs Tolstojs
(1828-1910), Bernsku, um
minningarnar sem bókin snýst
um og hann miðlar á ein-
staklega tæran, opinskáan og
hrífandi hátt. Sagan hefst
þremur dögum eftir tíu ára
afmæli sögumannsins,
drengsins Nikolaj, en frá-
sögnin byggist að miklu
leyti á uppvexti Tolstojs
sjálfs, sem ólst upp við mikið ríki-
dæmi og bar greifatign. Tolstoj kom
á sínum tíma fram á ritvöllinn rétt
rúmlega tvítugur með þríleik um
uppvöxtinn, Bernsku, Æsku og
Manndómsár, og vöktu bækurnar
þegar athygli. Þýðing Áslaugar Agn-
arssonar á fyrsta hlutanum,
Bernsku, kom fyrst út árið 2009 en
nú hefur bókaútgáfan Ugla endur-
útgefið hana og ennfremur annan
hluta þríleiksins, Æsku. Lokahlutinn
er væntanlegur og geta lesendur lát-
ið sig hlakka til því hér um einstætt
verk að ræða, í glæsilegri, ljóðrænni
og litríkri þýðingu Áslaugar, sem
leikur sér með tungumálið og kinkar
til að mynda kolli til annars slyngs
þýðanda, Hannesar Sigfússonar
skálds, sem sendi frá sér ljóðabókina
Lágt muldur þrumunnar. Þannig er
þrumuveðri lýst í Æsku: „Annað
slagið leiftrar elding í fjarska og svo
heyrist lágt muldur þrumunnar …“
(17)
Öll er sagan sögð af mikilli næmni
og af viðkvæmnislegri og ferskri
skynjun á heiminum og fólkinu sem
gengur inn og út úr söguheimi
drengsins og síðar unglingsins.
Þannig hljómar lýsing höfund-
arins á upplifun drengsins á veiði-
ferð, snilldarlega yfirfærð á íslensku:
„Raddir vinnuhjúanna, hófatak hest-
anna og hávaðinn í vögnunum, glað-
vært kvak kornhænanna, suðið í
mýinu sem flögraði í kyrrstæðri
þvögu í loftinu, lyktin af malurt, heyi
og svita hestanna, þúsund mis-
munandi litir og skuggar sem
brennandi sólin lét flæða yfir
ljósgulan akurinn, blámi fjar-
lægs skógar og ljósfjólublá
ský, hvítir þræðir kónguló-
arvefja sem svifu í loftinu
eða hvíldu á stubbum
kornstönglanna – allt
þetta sá ég, heyrði og
fann.“ (Bernska, bls. 48)
Bernsku sögumanns
lýkur við dauða móð-
urinnar og í Æsku leggur
hann upp í langferð, kveður
sveitasetrið og heldur til
Moskvu þar sem faðurinn
kemur sér fyrir með börnin
hjá móðurömmu þeirra og
spilar fjárhættuspil meðan
börnin laga sig að siðum stór-
borgarinnar og halda áfram
námi, umkringd þjónustufólki
og öðru aðalsfólki sem hefur lítið við
að vera annað en stunda samkvæm-
islífið af kappi. Öllu þessu er lýst af
sama opna og bjarta huganum, og
lesandinn öðlast um leið skilning á
lífi rússneskrar yfirstéttar sem hvarf
skömmu síðar af sjónarsviðinu, við
rússnesku byltinguna, en nýjar til-
finningar vakna og hrærast innan
með unga manninum sem við lok
bókar hefur eignast vin og þeir ræða
um „framtíðina, um listir, embætt-
isstörf, hjónaband og barnauppeldi
og það hvaflaði aldrei að okkur að
það sem við ræddum væri argasta
vitleysa. Það hvarflaði ekki að okkur
vegna þess að vitleysan sem við lét-
um okkur um munn fara var hugvits-
samleg og ánægjuleg vitleysa og
þegar maður er ungur ber maður
virðingu fyrir hugviti og trúir á það.“
(152) Manndómsárin bíða.
Skáldjöfurinn Bernska og Æska voru fyrstu skáldsögur Levs Tolstojs.
Þúsund mis-
munandi litir og
skuggar
Skáldsögur
Bernska og Æska
bbbbb
Tvær skáldsögur eftir Lev Tolstoj.
Áslaug Agnarsdóttir þýddi.
Ugla, 2014. Kiljur. Bernska: 199 bls.
Æska: 157 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Í gær sendi Sóley Stefánsdóttir,
betur þekkt sem Sóley, frá sér
stuttskífuna Kómantik og er hún
gefin út af þýsku útgáfunni Morr
Music líkt og fyrri plötur hennar. Á
Krómantik er að finna átta píanó-
verk sem mörg hver voru upp-
runalega samin fyrir önnur verk-
efni eða hafa komið fram sem
styttri píanókaflar í öðrum tón-
verkum sem Sóley hefur komið að.
Til að fagna útgáfunni mun Sóley,
ásamt hljómsveit sinni, koma fram
á tónleikum í Mengi við Óðinsgötu 2
hinn 31. júlí næstkomandi.
Stuttskífa og útgáfufagnaður Sóleyjar
Ljósmynd/Brynjar Gunnarsson
Skífa Átta píanóverk eru á plötunni.
Apinn stórgreindi, Caesar, leiðir örstækkandi
hóp erfðafræðilega þróaðra apa. Þeim stafar
ógn af eftirlifendum úr röðum manna sem
stóðu af sér skelfilegan vírus sem breiddi úr
sér um allan heim áratug fyrr.
Metacritic 79/100
IMDB 8.6/10
Smárabíó 14:00 3D, 14:00 3D (LÚX), 17:00 3D , 17:00 3D
(LÚX), 20:00 3D, 20:00 3D (LÚX), 22:15 3D, 22:45 3D (LÚX)
Laugarásbíó 14:00 3D, 17:00 3D, 20:00 3D, 22:15 3D (POW)
Háskólabíó 15:00 3D, 17:15 3D, 21:00 3D
Sambíóin Egilshöll 17:20 3D, 20:00 3D, 22:40 3D
Sambíóin Keflavík 17:20, 20:00 3D, 22:40 3D
Borgarbíó Akureyri 17:40 3D, 20:00 3D, 22:20 3D
Dawn of the planet
of the apes 12
Hrollvekja um ungt par
sem reynir að lifa af á göt-
unni. Bíllinn þeirra bilar í
þann mund sem árleg
hreinsun hefst og þau eiga
ekki von á góðu.
Smárabíó 20:00, 22:20
Háskólabíó 22:10
Borgarbíó Akureyri
20:00
Laugarásbíó 20:00, 22:40
The Purge: Anarchy 16
Metacritic 39/100
IMDB 4.6/10
Sambíóin Álfabakka
13:30, 15:40, 17:50, 20:00,
22:10
Śambíóin Egilshöll 15:00,
17:50, 20:00, 22:25
Sambíóin Kringlunni
15:40, 17:50, 20:00
Sambíóin Akureyri 20:15
Sambíóin Keflavík 22:20
Tammy 12
Upplýsingar og ábendingar sendist á netfangið bio@mbl.is
Deliver Us from Evil16
Hrollvekja sem segir frá lög-
reglumanninum Ralph Sarc-
hie sem hefur fengið sinn
skerf af óhugnaði á myrkum
strætum Bronx í New York.
Metacritic 41/100
IMDB 6.6/10 Smárabíó
20:00, 22:45
Borgarbíó Akureyri 22:20
Háskólabíó 22:40
Chef
Metacritic 68/100
IMDB 7.8/10
Sambíóin Álfabakka 15:00
(VIP), 15:30, 17:30 (VIP),
17:50, 20:00, 20:00 (VIP),
22:30, 22:30 (VIP)
Sambíóin Kringlunni 17:30,
20:00, 22:30
Sambíóin Akureyri 20:00,
22:20
Sambíóin Keflavík 20:00
Earth to Echo Kvikmynd í anda hinnar
sígildu E.T. eftir Steven
Spielberg. Myndin segir frá
þremur drengjum sem fá
dularfull skilaboð.
Metacritic 52/100
IMDB 5.9/10
Smárabíó 15:40, 17:45
Transformers:
Age of Extinction Age of Extinction hefst fjór-
um árum eftir atburðina og
uppgjörið í síðustu mynd,
Dark of the Moon. Mark Wa-
hlberg fer með hlutverk ein-
stæðs föður sem dag einn
kaupir gamlan trukk eða
sjálfan Optimus Prime.
Metacritic 32/100
IMDB 6.4/10
Sambíóin Álfabakka 14:00
3D, 17:15 3D, 20:30 3D
Sambíóin Egilshöll 14:30
3D, 16:40, 20:00 3D, 22:10
Sambíóin Kringlunni 15:00,
18:15 3D, 21:30 3D
Sambíóin Akureyri 14:30,
17:00 3D
Sabotage 16
Sabotage er nýjasta mynd
leikstjórans og handrits-
höfundarins David Ayer sem
sendi frá sér hina mögnuðu
mynd End of Watch.
Mbl. bbnnn
Metacritic 42/100
IMDB 6.2/10
Sambíóin Álfabakka 20:10,
22:30
Sambíóin Egilshöll 20:00
Sambíóin Akureyri 22:20
Cuban Fury Þeir Nick Frost og Chris
O’Dowd fara á kostum sem
ólíklegustu salsakóngar í
heimi.
Mbl. bbnnn
Metacritic 52/100
IMDB 6.3/10
Sambíóin Álfabakka 20:00,
22:10
Sambíóin Akureyri 20:15
The Salvation 16
The Salvation er vestri með
Mads Mikkelsen, sem sló
síðast rækilega í gegn hér-
lendis í kvikmyndinni Jagten,
og Evu Green í aðal-
hlutverkum. Myndin þykir
sverja sig í ætt við hefð-
bundna vestrahefð með
svolítið skandinavískum
snúningi.
Mbl.bbbnn
Metacritic 60/100
IMDB 7.5/10
Háskólabíó 20:00
Vonarstræti 12
Mbl. bbbbm
IMDB 8,5/10
Smárabíó 17:00
Háskólabíó 17:20, 20:00
Tarzan
IMDB 4.7/10
Sambíóin Álfabakka 13:30,
15:40, 17:50
Sambíóin Egilshöll 14:30,
15:40, 17:50
Sambíóin Kringlunni 15:20
Sambíóin Akureyri 14:30,
17:50
Sambíóin Keflavík 15:40,
17:50
Edge of Tomorrow 12
Hermaður ferðast um tíma
og rúm í stríði við geimverur.
Mbl. bbbbn
Metacritic 71/100
IMDB 8,2/10
Sambíóin Kringlunni 22:10
Monica Z Mbl.bbbbn
IMDB 7.1/10
Bíó Paradís 20:00
22 Jump Street Eftir að hafa þraukað tvisvar
sinnum í gegnum mennta-
skóla bregða lögregluþjón-
arnir Schmidt og Jenko sér í
dulargervi í háskóla.
Mbl. bbbmn
Metacritic 71/100
IMDB 8,0/10
Laugarásbíó 17:00, 20:00
Smárabíó 22:35
Háskólabíó 22:40
Borgarbíó Akureyri 17:40
Að temja
dreka sinn 2 Þegar Hiksti og Tannlaus
uppgötva íshelli sem hýsir
hundruð villtra dreka ásamt
dularfullri persónu finna þeir
sig í miðri baráttu um að
vernda friðinn.
Mbl. bbbnn
Metacritic 77/100
IMDB 8,6/10
Laugarásbíó 14:00
Smárabíó 13:00, 15:15,
17:30
Háskólabíó 15:00, 17:45
Borgarbíó Akureyri 15:40
The Fault in Our
Stars
Mbl. bbbnn
Metacritic 69/100
IMDB 8.4/10
Háskólabíó 20:00
Welcome to
New York 16
Mbl. bbbnn
Metacritic 68/100
IMDB 5.1/10
Bíó Paradís 17:30
A Million Ways to
Die in the West 16
Mbl.bbmnn
Metacritic 45/100
IMDB 6,3/10
Laugarásbíó 22:20
Maleficent Sögumaður segir frá sögu
valdamikillar álfkonu sem
lifir í mýri skammt frá landa-
mærum konungsríkis
manna.
Metacritic 56/100
IMDB 7,4/10
Sambíóin Álfabakka 13:30,
15:40, 17:50
Gnarr
IMDB 7.5/10
Bíó Paradís 22:00
101 Reykjavík
IMDB 6.9/10
Bíó Paradís 20:00
Andri og Edda
Bíó Paradís 16:00
Antboy
IMDB 5.6/10
Bíó Paradís 15:50
Supernova
IMDB 6.2/10
Bíó Paradís 17:50
Man vs. Trash
Bíó Paradís 20:00
Before you know it
Metacritic 68/100
IMDB 7.1/10
Bíó Paradís 22:00
Short Term 12 12
Metacritic 82/100
IMDB 8.1/10
Bíó Paradís 22:10
Jónsi og
riddarareglan
IMDB 6.0/10
Sambíóin Álfabakka 13:30
Kvikmyndir
bíóhúsanna