Stígandi - 01.10.1946, Blaðsíða 11

kvæmt eftli sínu átti að ganga. En ef hneigðir lians eru rangsnúnar
og fjarri skynsamlegu markmiði uppeldisins, eru möguleikar þess
líka þrotnir. Enginn menntgjafi getur, svo að gagni sé, bjargað
við barni, sem fæddist fábjáni, hvaða orsakir sem annars kunna
til vöntunar þess að liggja. Öll um'hyggja fyrir slíkum börnum er
fremur líknar- en uppeldisstarf.
Nokkuð öðru máli gegnir um hin margvíslegu vanmetabörn,
sem sýna líkamlega, andlega eða siðferðilega vöntun, en eru þó
ekki með öllu óliæf til uppeldis. Þeirn mætti hjálpa verulega, ef
rétt væri á haldið. En til þess vantar okkur íslendinga uppeldis-
hæli, þar sem börnin geti dvalið og starfað langt fram á ung-
lingsár. Þau kosta mikla peninga, en þó langt urn meiri kunnáttu
og fórnfýsi þeirra, sem þar ættu að starfa. Vonandi höfum við
rað á hvorutveggja í náinni framtíð; annars gæti það orðið um
seinan. En eins og ástandið er nú, eru flest vanmetabörn um of
háð heimili sínu og unrhverfi, til þess að menntgjafinn geti haft
gagngerð áhrif á þau. Hér kemur frem annar þáttur úrkynjunar-
innai;. engu ómerkari þeim, sem ég nefndi áðan: spillandi dhrif
vanmetafjölskyldunnar d börnin. Sjúklegar hneigðir eða vöntun,
sem erfast frá kynslóð til kynslóðar, marka uppeldinu þröngt, oft
alltof Jrröngt svið, en andi lrins gallaða heimilis leggst sí og æ á
móti skynsamlegum áhrifum menntgjafans og torveldir Jrví allt
uppeldisstarf.
Við skulum gera okkur þetta ljóst með Jrví dæmi, sem næst
liggur að nefna hér á landi: heimili ofdrykkjumannsins. Þar eru
engin skilyrði fyrir siðferðilegan Jrroska barnsins. Heimilisbrag-
urinn mótast af hinni bölþrungnu ástríðu, öll afskipti ofdrykkju-
mannsins af barni sínu eru vanhugsuð og ofsafengin, — eða þar
ríkir algert skeytingarleysi. Ofdrykkjumaðurinn fótumtreður sí
og æ þá manndómshugsjón, sem ein tryggir árangur uppeldisins.
Hin óbeinu áhrif foreldranna, sem annars geta átt mikilvægan
þátt í uppeldi barnsins, verða beinlínis spillandi hjá ofdrykkju-
manninum. Engu barni er það hollt að taka sér ölóðan föður sinn
til fyrirmyndar. Ég vil að vísu ekki gera lítið úr þeirri baráttu,
sem óhamingjusamar mæður hafa háð um uppeldi og manndóm
barna sinna gegn ofdrykkju feðra þeirra. Að því leyti sem hún
bar árangur, tókst móðurinni að vernda barnið fyrir þeirri sið-
ferðilegu upplausn, sem fylgdi ofdrykkju föðurins. Á því Jeikur
enginn vafi, að fjölmargar mæður Jrafa fyrr og síðar unnið þrek-
virki í þessu efni. En frá sjónarmiði heildarinnar er árangurinn
STÍGANDI 249