Stígandi - 01.10.1946, Blaðsíða 76

segir frá fyrstu kirkjuferðinni sinni,
fyrsta réttardeginum, sem hann man
eftir, fyrstu ferðinni í skólann (lærða
skólann) og tveimur minningum úr
skólalífinu, sem raunar lýsa meir hinum
gamla tíma en skólanum, frá reiðhestin-
um, sem bar hann yfir torleiði löngu
liðins tíma, frá skóginum, sem eytt var
til að bjarga fólkinu frá hungurmorði,
frá því, er talsíminn kom og brúin var
byggð yfir Fnjóská, frá einu skemmti-
legu aivintýri úr safnaðarlífinu, þegar
hann var prestur fólksins í dalnum, og
loks frá því, er fór um hug hans 17. júní
1944. Saga sjálfstæðisbaráttu þjóðarinn-
ar verður varla rakin ljósara og persónu-
legar í fáum orðum en þar er gert.
Allir eru þessir þættir liugþekkir, frá-
sögnin yfirlætislaus, ljós og nærfærin.
Höfundurinn er frábærlega glöggskyggn
á hið almenna í öllu hinu einstaka og
smáa. Orðfærið er brennt og nákvæmt,
stíllinn tær og fagur. Allra beztur er
þátturinn 17. júní 1944. Hann er lista-
verk.
Arnór Sigurjónsson.
hóroddur Guðmundsson frá
Sandi: Villiflug. Ljóð. Bókaút-
gáfa Pálma H. Jónssonar. Akur-
eyri. 1946.
Af öllum þeim vörum, sem nú ganga
kaupum og sölum, er engin jafn viðsjál
og sú, er skáldskajrur nefnist. Að skáld-
skapur er liér nefnd vara, er vegna þess,
að hann hefir verið gerður að verzlunar-
vöru, en ekki er það ný synd, heldur
erfðasynd.
Ungir menn og vaskir, sem uppi voru
á söguöldinni og leituðu hugsunum sín-
um þess búnings, er þá var tízka, gerðu
skáldskapinn að verzlunarvöru. Þeir
freistuðu gæfunnar í hirðsölum konunga
og jarla: „kvöddu sér hljóðs" og kváð-
ust hafa ort um konunginn eða jarlinn.
Félli höfðingjanum kvæðið eða drápan
vel í eyru og væri afreksverka hans, ef
314 STÍGANDI
nokkur voru, getið á viðeigandi hátt —
helzt margendursögð í stefinu — þá
mátti hið unga skáld búast við kvæðis-
launum. „I>ó að margt hafi breyzt, síðan
byggð var reist,“ segir skáldið, þá hefir
þessi erfðavenja, að verzla með skáld-
skap, haldið velli. Hún hefir aðeins lag-
að sig eftir tækninni og tízkunni. Hún
hcfir freistað fleiri ungra manna og
kvenna á þessari öld en nokkru sinni
fyrr. AUs .staðar er skáldskapur á boð-
stólum. Skáldskapur í mjög misjöfnum
formum: ljóðrænn, hálfrímaður og rím-
laus. Þá tegund skáldskapar nefna höf-
undarnir frjáls ljóð. Sérkennileg-
ust, cg á vissan hátt frumlegust, eru þau
kvæðin, sem hvorki höfundarnir né les-
endurnir skilja. Þau eru ekki óútgengi-
legasta skáldskaparvaran. — „Þetta orti
eg eina um jarl,“ sagði Sneglu-Halli við
Harald konung:
Þula verður að drápu
með Dönum verri;
föll eru fjórtán
ok föng tíu;
opit es ok öndvert
öfigt stígandi.
Svá skal yrkja
sá’s illa kann.
„Konungur brosti at, ok þótti honum
jafnan gaman at Halla" ....
Þetta litla dærni sýnir, að skáldskapar-
og skemmtanatengslin eru enn hin
sömu: að enn er „ekkert hlé á leir-
burðe", eins og Káinn kvað, og hitt, að
menn skemmta sér því innilegar við
hann, sem hann er göróttari og lausari
i reipunum.
Þetta gæti gefið ástæðu til að spyrja:
Hvað er skáldskapur?
Einhver hefir sagt, að hann sé „krist-
allað mannvit". Svarið er dálítið óþægi-
legt. Það kynni að draga feitt strik yfir
margar blaðsíður, væri það löggilt af
menntamálaráðinu, en svo harðbrjóstá
mun það aldrei verða. Hitt kynni að
geta hent það að henda kristalli en