Stígandi - 01.10.1946, Blaðsíða 20

Þetta stefnu- og viðnámsleysi æskunnar mætti valda okkur
þungum áhyggjum, ef við hefðum í okkur skerpu og kjark til að
gera okkur ljósa þýðingu þess. Það er menningu hverrar þjóðar
bráðust hætta, að æskan felli sig mótspyrnulaust við tíðarandann,
verði siðspillingunni samdauna, gefi vitandi vits hneigð sinni til
nautna og sællífis lausan tauminn.
Þess er því full þörf, að æskan vakni til umhugsunar um sína
eigin afstöðu. Frá lienni verður sú bylting að koma, sem til fram-
vindu á að leiða. Á þann hátt gæti okkur enn þá tekizt að bjarga
manndómshugsjón þjóðarinnar frá því að traðkast niður í saur
augnabliksfýsna og úrkynjunar. Og við gætum aftur áunnið
þjóðinni þann siðferðilega rétt, sem hún þarfnast til að stemma
stigu fyrir ættgengri úrkynjun, af hvaða rótum sem luin er runn-
in. Ef okkur skyldi heppnast þetta, sýndi sig þó, að hið gamla
orðtak, hver er sinnar gæfu smiður, felur í sér mikilvægan sann-
leika. Um einstaklinginn segir það hann aðeins hálfan og gildir
innan mjög þröngra takmarka, en um þjóðina á það fullt gildi og
óskorað. Hjá skammri ævi einstaklingsins er þjóðin ódauðleg,
henni bjóðast tækifærin ávallt á ný, og af þessum sökum hefir
ihún bæði tök á því, enda ber henni skylda til þess, að skapa sér
sjálf gæfu sína. Ef hún vanrækir það, er efnaleg og siðferðileg
hnignun óumflýjanleg. Hún verður þá undirmálsþjóð, í engum
skilningi lilutgeng meðal annarra jrjóða, af öllum smáð og fyrir-
litin.
íslenzka þjóðin er fámennari en nokkur önnur þjóð, en hún
hefir þess vegna engu síðri, þvert á rnóti að ýmsu leyti betri skil-
yrði en aðrar þjóðir til þess að raunhæfa manndómshugsjón sína.
En eins og nú er komið málum okkar, gerist jretta ekki án einlægs
umbótavilja, áreynslu og fórna. Það er skylda okkar allra, hvers
einstaklings og hverrar stéttar, að standa vörð um manndómshug-
sjón þjóðarinnar. Einkar ljúf og sjálfsögð ætti þessi skylda að
vera þeim mönnum, sem kenna sig við menntir og kallast mennta-
menn. Sú siðferðilega þrælkun þjóðarinnar, sem nú færist mjög í
vöxt vegna óhóflegrar áfengisnautnar, er frelsi og menntun and-
víg og fjandsamleg. Um kennara og alla þá, sem af alhug helga
starf sitt aukrium þroska æskunnar, má segja, að barátta þeirra
gegn áfengisbölinu sé jafnframt liáð um siðferðilegan tilverurétt
þeirra sem uppalenda. Þeir geta aldrei látið merkið falla, nema
þeir jafnframt, beint eða óbeint, lýsi yfir siðferðilegu gjaldþroti
sínu. Kennarastéttinni ber því að hafa forgöngu í þessu máli, og
258 STÍGANDI