Fréttablaðið - 11.05.2013, Blaðsíða 78

11. maí 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 46
KROSSGÁTA
VEGLEG VERÐLAUN
LAUSNARORÐ
Ef bókstöfunum í skyggðu reitunum er raðað rétt saman birtist upplýsandi fyrirbæri sem æ
fleiri Íslendingar leggja stund á. Sendið lausnarorðið í síðasta lagi 15. maí næstkomandi á
krossgata@frettabladid.is merkt „ 11 maí“.
Vikulega er dregið er úr inn-
sendum lausnarorðum og fær
vinningshafi eintak af bókinni
Úlfshjarta eftir Stefán Mána frá
Forlaginu. Vinningshafi síðustu
viku var Þórdís Sveinsdóttir,
Reykjavík.
Lausnarorð síðustu viku var
J A R Ð S K J Á L F T I
LÁRÉTT
1. Ein þögul ergir og þaggar (14)
11. Endurminningar skera lífið (7)
12. Gref klettafrú fyrir harðgera plöntu (14)
13. Það er rugl að láta hnallþórur fyrir rettur (6)
14. Trýni og pest tryggja hor í nös (7)
15. Síðusveinar segja fréttir (9)
16. Snarar mjög mikilvægt tvíeyki (6)
17. Gáfaður guð leitar tilbúinna (6)
19. Skuggsjá tímans sýnir anda hans (12)
20. Ætli ég anni því að spyrja um þetta rugl? (4)
22. Keyri ýtu í kílómetra meðan við þrösum (5)
26. Samræmi nefnd um samræmi (9)
29. Hin brjáluðu fá borgaðan heiðurinn (7)
30. Birtist tík, sigi ég henni aftur á bak? (4)
31. Segi hnúð ekki raunverulegan (5)
34. Úrvalið fer í veislu nýkrýndra Íslandsmeistaranna (9)
36. Eygði snögg og út í hött (7)
37. Keyra einnig þekkt sem sletta fyrir einnig þekkt sem
(3)
38. Vita allt um allt en þó sér í lagi sting? (8)
39. Læt Dan díla við drenginn úr 1001 nótt (7)
40. Sá lamaði röflaði og ruglaði út í eitt (6)
41. Horfir múruð út fyrir sinn áfengisbelg? (8)
42. Sat líkt og suðrænt rugl (7)
43. Frægð og öryggi, segir sá er aldrei talar af sér (6)
46. Unnum á trauðum með ringluðum leiðbeinendum
(12)
47. Reiðum danskt magasín (5)
LÓÐRÉTT
1. Hlýði á lag þrátt fyrir eyrnabólgu (10)
2. Hliðarhlið er lítt þekkt þrekraun (10)
3. Banvænt jukk, þetta illþefjandi matarvesen (9)
4. Finnst glimrandi að höfnun verði ekki haggað
(9)
5. Jóðajarm á fæðingadeildinni (12)
6. Klippa brekánið, þótt hnýtt sé (10)
7. Kvistóttur er hann og kvikindislegur (6)
8. Klóra sér smáfjöll í Kjós (8)
9. Jörð var skjól skipa (7)
10. Set fram í langa til lengdar (9)
17. Dragið prikið í pung (6)
18. Seint hefur gengið (6)
21. Byrjandi hrakti hina til vel snyrtra (9)
23. Ringlaður risi rambar út í mýri (4)
24. Seg mér lokalista fyrirlesara (11)
25. Sá er kemur úr hinni áttinni sér grundvöll í
vestri (11)
26. Fjögur sætta sig við djús og umbúðir hans (11)
27. Vaða verkfæri og væl, segir tyrkneskur (11)
28. Rölta með snáðanum, ræflinum þeim (11)
31. Standa við fátt, enda fátækt fólk (9)
32. Úr trefjafiski verður strengjastampur (9)
33. Skóstærð 49? (2)
35. Tæmi út úr plássi hið innra (9)
44. Ógn og skelfing, 50 lasin (4)
45. Sterk en bitur (4)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11
12
13 14
15
16 17 18
19
20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30
31 32 33 34 35
36 37
38
39 40
41
42 43 44 45
46
47
P A K K H Ú S Á B Í Á F L O G
A O R P É T U R S B O R G Y L
T Ó M L Æ T I A Á Ú E F E
T P G L K A Ð L A M Y N S T U R
S N Á K A O L Í A A K G U B
T S M I L B R Y N H I L D U R
A Ð A L M A S K Í N A N V R O
Ð A T T N N A L B E R T
A S B E S T H I M I N I N N N
I J S L N N N Ö G G U M
G U Ð S Ó T T I S N Ö G G A U Ú
R R Ð A S T D A G R I S
U Ö I F A L L Þ U N G A R A
N I Ð A R Ó S A L L Ú A L E G
N F E I G N A L A U S S I
G O R M Æ L T A F Ð H E F I L L
I Á N Æ R G Æ T I N N R D
L Y G N A R I I T L Ú T Æ Ð A R
D U N N A U Ð A K J A
A L L M A R G A N R R E I F A Ð A N
Færa má afar sterk rök fyrir því að snoðrottan, sem býr í Austur-Afríku,
sé ótrúlegasta dýr sem fyrirfinnst á þessari jörð. Hér verður reynt að gera
grein fyrir ástæðum þess í stuttu máli– þótt það væri raunar hægt að verja
heilu blaði í umfjöllun um hana.
Í fyrsta lagi er varla til ófrýnilegri skepna eins og meðfylgjandi mynd
gefur ágæta hugmynd um. Það er þó það minnst ótrúlega við snoðrottuna.
Snoðrottan býr neðanjarðar alla sína ævi, grefur göng í leir með tönn-
unum, er nærri sjónlaus með pínulítil augu en er hins vegar mjög fim
á grönnum fótunum og getur hlaupið jafnhratt aftur á bak sem áfram í
þröngum rangölunum. Og við erum rétt að byrja.
Snoðrottan er, ásamt náfrænku sinni, ein tveggja spendýrategunda í
heimi sem búa í sams konar samfélagi og maurar og býflugur, þar sem öll
dýrin í „búinu“, yfirleitt upp undir hundrað talsins, þjóna í sameiningu einni
drottningu sem stundar mök við ótal karldýr og sér þannig um að fjölga í
hópnum.
Efnaskiptin í þessu ótrúlega dýri eru líka svo hæg að það á sér fáar hlið-
stæður, og það sama má segja um öndunina. Þetta veldur því að afskaplega
takmarkað súrefnið í göngum þeirra dugar þeim vel. Þær eru líka einu
spendýrin með breytilegan líkamshita sem lagast að aðstæðum. Snoð-
rotturnar, sem eru ekki nema um 30 grömm að þyngd, éta einkum tvennt:
risavaxna rótarávexti og eigin saur.
Þá eru enn ótaldar nokkrar magnaðar staðreyndir um snoðrottuna. Þær
finna nefnilega engan sársauka– alls ekki neinn– jafnvel þótt þær séu
sprautaðar með sýru. Það er einstakt í spendýraríkinu. Og auk þess virðast
þær, ólíkt öðrum spendýrum, vera algjörlega ónæmar fyrir krabbameini–
það hefur alltént aldrei greinst í þeim.
Að síðustu má nefna að ekkert nagdýr í veröldinni lifir lengur. Þetta
agnarsmáa og forljóta kvikindi getur orðið 28 ára gamalt. - sh
DÝR VIKUNNAR
SNOÐROTTA
Ótrúlegasta dýr í heimi
SNOÐROTTA Býr neðanjarðar alla sína ævi og er nærri sjónlaus en getur hlaupið
jafnhratt afturábak og áfram í þröngum ranghölum.
Miðaverð er 3.900 kr. Miðasala fer fram á Miði.is, Harpa.is, í miðasölu Hörpu og í síma 528-5050.
TRYGGÐU ÞÉR MIÐA STRAX Í DAG!
#laddilengirlifid
„Þarna rifja
ðist
upp fyrir m
anni hversu
mikill
snillingur L
addi er... Þa
ð komast
fáir með tæ
rnar þar se
m
hann hefur
hælana...“
- Helgi Snæ
r Sigurðsso
n,
Morgunblað
ið
EINLEIKIN GAMANSEMI Í HÖRPU
EFTIR KARL ÁGÚST, LADDA OG SIGGA SIGURJÓNS