Fréttablaðið - 14.05.2014, Qupperneq 24

| 6 14. maí 2014 | miðvikudagur
0,000
0,050
0,100
0,150
0,200
0,250
0,300
0,350
0,400
0,450
K
ín
a
B
ú
rm
a
S
á
di
-A
ra
bí
a
In
d
ón
es
ía
Jó
rd
an
ía
In
d
la
n
d
N
ýj
a-
Sj
ál
an
d
M
a
la
sí
a
M
ex
ík
ó
T
ú
n
is
R
ú
ss
la
n
d
K
an
a
d
a
Ís
la
n
d
K
a
sa
ks
ta
n
K
ór
ea
Á
st
ra
lí
a
Ís
ra
el
Ú
kr
a
ín
a
A
u
st
u
rr
ík
i
B
ra
si
lí
a
M
on
gó
lí
a
Pe
rú
N
or
eg
u
r
Sv
is
s
K
ir
gi
si
st
an
Pó
ll
an
d
M
ar
ok
kó
E
gy
pt
a
la
n
d
B
re
tl
a
n
d
Ty
rk
la
n
d
Sv
íþ
jó
ð
S
íl
e
S
u
ðu
r-
A
fr
ík
a
Ja
p
an
*
Ít
a
lí
a
K
os
ta
rí
ka
Sl
óv
a
kí
a
Le
tt
la
n
d
F
ra
kk
la
n
d
Ír
la
n
d
Li
th
á
en
B
el
gí
a
A
rg
en
tí
n
a
D
an
m
ör
k
G
ri
kk
la
n
d
U
n
gv
er
ja
la
n
d
K
ól
um
bí
a
Þ
ýs
ka
la
n
d
Sp
án
n
F
in
nl
an
d
E
is
tl
an
d
H
ol
la
n
d
Té
kk
la
n
d
R
ú
m
en
ía
Sl
óv
en
ía
Po
rt
ú
ga
l
Lú
xe
m
bo
rg
*Einkunn Japans hefur verið endurskoðuð að fengnum skýringum japanskra stjórnvalda.
Meðaltal allra landa
Meðaltal OECD
Utan OECD Innan OECD
2013 – Stuðull fyrir hömlur á beina erlenda fjárfestingu
B
an
d
ar
ík
in
Hversu farsælt afnám gjaldeyrishaft a verður hér á
endanum ræðst að stórum hluta af því hversu að-
laðandi verður hægt að gera fj árfestingarumhverf-
ið. Þetta kemur fram í nýútkomnu sjónarmiði sér-
fræðinga Viðskiptaráðs Ísland.
Tölur Efnahags- og framfarastofnunarinnar
(OECD) sýna hins vegar að af aðildarríkjum stofn-
unarinnar er Ísland í fj órða sæti þegar kemur
að hömlum í vegi beinnar erlendrar fj árfesting-
ar. Mestar eru þær á Nýja-Sjálandi, en þar á eft ir
koma Mexíkó og Kanada.
Viðskiptaráð áréttar hins vegar að höft in séu
stærsta hindrunin í vegi efnahagsframfara hér á
landi og að fórnarkostnaður vegna þeirra nemi
tugum milljarða á ári hverju. Stóra áskorunin við
afnám þeirra sé svo „snjóhengjan“ svokallaða, eða
það óþolinmóða fj ármagn sem færist úr landi um
leið og færi gefst. „Líklegt er að afnám haft a muni
leiða til tímabundins ójafnvægis í íslensku efna-
hagslífi á meðan þetta fj ármagn leitar út,“ segir í
riti Viðskiptaráðs.
Mótlæti eða meðbyr
Draga megi úr neikvæðum áhrifum með því að
bæta fj árfestingarskilyrði hér innanlands. Við það
drægi úr fl ótta fj ármagns úr landi um leið og inn-
fl æði ykist. „Í ofanálag myndi veikara gengi krón-
unnar og góðar hagvaxtarhorfur auka hvata fyrir
erlenda aðila til þess að færa fj ármagn til Íslands
og vinna þannig gegn ójafnvæginu.“ Skoðun ráðs-
ins er að ráðast þurfi þegar í nauðsynlegar umbæt-
ur til að auðvelda afnám haft a þegar þar að komi.
Í riti Viðskiptaráðs eru teiknaðar upp tvær
sviðsmyndir sem landið gæti staðið frammi fyrir
við afnám gjaldeyrishaft a.
Í annarri nýtur afnámið meðbyrs eft ir að opn-
að hefur verið á erlenda fj árfestingu og fj árfesting-
arumhverfi efl t. Er þá talið að nokkur hluti snjó-
hengjunnar leiti samstundis út, en talsverður hluti
fj ármagnsins verði eft ir vegna væntinga um góða
arðsemi og fj ölgun fj árfestingarkosta. Gengi krón-
unnar lækki þó til skemmri tíma vegna útfl æðis
óþolinmóðra skammtímafj árfesta. Til að bregðast
við því hækki Seðlabankinn vexti til að vinna gegn
tímabundinni gengisveikingu og verðbólgu. Um
leið leiti erlent fj ármagn inn í landið og innlent
leiti síður úr landi þar sem raungengi krónunnar
sér tímabundið lágt og góðir innlendir fj árfesting-
arkostir í boði. „Sterkt innfl æði erlends fj ármagns
styður við vöxt hagkerfi sins og skapar skilyrði fyr-
ir jafnvægi á gjaldeyrisfl æði til lengri tíma,“ segir í
álitinu um þessa sviðsmynd.
Verðbólga eykst alltaf
Á móti kemur svo að verði höft afnumin í um-
hverfi mótlætis, þar sem hindranir eru áfram
á erlendri fj árfestingu og fj árfestingarum-
hverfi slakt, þá komi stór hluti snjóhengjunn-
ar til með að leita samstundis úr landi, þrátt fyr-
ir lágt gengi, meðal annars vegna skorts á álit-
legum fj árfestingarkostum hér á landi. Þá muni
gengi krónunnar lækka umtalsvert og verð-
bólga aukast, Seðlabankinn hækki vexti til að
vinna gegn bæði gengisfalli og verðbólgu, en er-
lent fj ármagn skili sér ekki til landsins þrátt fyr-
ir hátt vaxtastig. Skortur á fj ármagni og hátt
vaxtastig dregur svo í þessari sviðsmynd úr
þrótti íslensks efnahagslífs, sem ekki kemur til
með að framleiða nægilega mikið til þess að
standa við erlendar skuldbindingar.
Í riti sínu vísar Viðskiptaráð til nýrra talna
OECD sem sýni að Ísland sé meðal þeirra ríkja
sem búa við hvað mestar hindranir á vegi er-
lendrar fj árfestingar. Mælikvarði OECD er frá
núll og upp í einn, þar sem núll merkir algjört
frelsi og einn fullkomnar hömlur á beina er-
lenda fj árfestingu. Einkunnin er svo fundin út
með mælingu á þremur þáttum. Fyrst er eignar-
hald, þar sem horft er til takmarkana á eignar-
haldi útlendinga í innlendum fyrirtækjum. Hér
á landi eru margvíslegar takmarkanir, svo sem
í sjávarútvegi, orkuvinnslu og fl ugrekstri, auk
eignarhalds jarða og fasteigna. Þátturinn vegur
34 prósent í einkunn Íslands.
Þá er horft til skimunar, það er hvort til-
kynna þurfi stjórnvöldum um erlenda fj árfest-
ingu og hversu víðtæk slík tilkynningaskylda
er. Skimun vegur 6,0 prósent í einkunn lands-
ins þar sem hér eru kvaðir um að tilkynna skuli
allar erlendar fj árfestingar til viðkomandi ráðu-
neytis og vegna tilvistar nefndar um erlenda
fj árfestingu, sem gripið getur inn í fj árfesting-
arverkefni.
Ísland sker sig verulega úr
Þriðji þátturinn er svo stjórnun og rekstur og
vegur hann 60 prósent í einkunn Íslands. Þar
koma til áhrif af gagnkvæmniskröfu um stofn-
un útibúa erlendra fyrirtækja á Íslandi og
vegna takmarkana á eignarhaldi á jörðum í við-
skiptatilgangi. Hér er erlendum ríkisborgur-
um óheimilt að kaupa jarðir, hvort sem er í at-
vinnutilgangi eða til einkanota, nema með und-
anþágu í alþjóðasamningum sem Ísland hefur
undirritað, svo sem EES. Fram kemur að Ísland
skeri sig verulega úr þegar kemur að takmörk-
unum á stjórnun og rekstri fyrirtækja.
Mælist Viðskiptaráð til þess að hér verði lögð
áhersla á fj ölgun alþjóðasamninga, svo sem
vegna fríverslunar, tvísköttunar og verndar fj ár-
festinga. „Stjórnvöld móti skýra opinbera stefnu
um beina erlenda fj árfestingu og dragi úr höml-
um á fj árfestingu í auðlindatengdum greinum,“
segir í ritinu og stungið er upp á að alþjóðlega
viðurkennt fyrirtæki verði fengið til að gera út-
tekt á íslensku skattkerfi og skattframkvæmd út
frá sjónarhóli fj árfesta, skattkerfi ð verði einfald-
að og í því aukinn fyrirsjáanleiki. Þá er kallað
eft ir því að stjórnmálamenn viðhafi málefnalega
og yfi rvegaða umræðu um erlenda fj árfestingu.
Fjárfestingarumhverfið ræður því
hvort höftum verði farsællega lyft
Draga þarf verulega úr hömlum á beina erlenda fjárfestingu eigi að vera hægt að aflétta gjaldeyrishöftum án
þess að hrapallega takist til. Ísland er meðal þeirra landa þar sem hömlur á erlenda fjárfestingu eru mestar.
KAPPHLAUP Þjóðir heims beita ólíkum leiðum í kapphlaupinu um að laða að fjárfestingu. Þannig eru hömlur á
vegi beinnar erlendrar fjárfestingar til dæmis örlítið meiri í Kanada en hér á landi, en þar vestra er um leið beitt
sérstökum efnahagslegum hvötum til að laða þangað fjárfestingu, svo sem með niðurgreiddri aðstöðu fyrir sprota-
fyrirtæki, stuðningi við sérfræðiklasa og skattaafslætti. NORDICPHOTOS/GETTY
Hömlur á fjárfestingu
í aðildarríkjum OECD
EFNAHAGSMÁL
ÓLI KRISTJÁN ÁRMANNASON |
OLIKR@FRETTABLADID.IS
Sæti Land Hömlu-
stuðull 0-1
1 Nýja-Sjáland 0,240
2 Mexíkó 0,207
3 Kanada 0,173
4 Ísland 0,167
5 Kórea 0,143
6 Ástralía 0,128
7 Ísrael 0,118
8 Austurríki 0,106
9 Bandaríkin 0,089
10 Noregur 0,085
11 Sviss 0,083
12 Pólland 0,072
13 Bretland 0,061
14 Tyrkland 0,059
15 Svíþjóð 0,059
16 Síle 0,057
17 Japan 0,052
18 Ítalía 0,052
19 Slóvakía 0,049
20 Frakkland 0,045
21 Írland 0,043
22 Belgía 0,040
23 Danmörk 0,033
24 Grikkland 0,032
25 Ungverjaland 0,029
26 Þýskaland 0,023
27 Spánn 0,021
28 Finnland 0,019
29 Eistland 0,018
30 Holland 0,015
31 Tékkland 0,010
32 Slóvenía 0,007
33 Portúgal 0,007
34 Lúxemborg 0,004
Meðaltal OECD 0,069
-60%
-50%
-40%
-30%
-20%
-10%
0
Hrein erlend staða þjóðarbúsins sem
hlutfall af vergri landframleiðslu.
1990
Viðskiptaráð Íslands bendir á að hrein erlend
staða þjóðarbúsins sé svipuð og þegar byrjað
var að rýmka um gjaldeyrishöftin 1990. Núna
þurfi þó að taka tillit til þess að neikvæð
erlend staða þjóðarbúsins sé að hluta
mynduð af kvikari eignum. Eigi sagan að geta
endurtekið sig og fjármagnsflæði náð jafn-
vægi sé grundvallaratriði að byggja hér undir
fjárfestingarumhverfið.
2013
Sagan endurtekur sig
-44%
-53%
Heimild: OECD FDI RR skýrsla 13.3.2014