Læknablaðið - 15.04.2000, Síða 43

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
og einn NYHA class III. Allir voru með útstreymisbrot meira en
30%. Sjúklingunum var fylgt eftir með viðtali við lækni.
Niðurstöður: Eitt dauðsfall varð einum mánuði frá aðgerð vegna
óskylds sjúkdóms eftir aðgerðina. Hjá þeim fjórum sem lifðu lengur
en 30 daga komu ekki fram neinar meiriháttar aukaverkanir; meðal-
legutími á gjörgæslu var 21,5 klukkustundir, sjúkrahúslega eftir
aðgerð var að meðaltali 9,8 dagar, við eftirlit einum og hálfum til
fjórum mánuðum eftir aðgerð var einn sjúklingur í NYHA class III,
tveir í NYHA class II og einn í NYHA class I, eða alveg laus við
brjóstverki.
Alyktanir: TMR hjartaleysir er gagnleg viðbót við hefðbundna
meðferð kransæðasjúkdóms. Skammtímaárangur á Landspítalan-
um af TMR, er mjög góður eða svipaður og búist var við, miðað við
erlendar rannsóknir.
E 03 Klínísk og líffræðileg áhrif bláæða kraga á æðasam-
mynningu (Vein Cuff Anastomosis)
Georg Steinþórsson
Frá æöaskurödeild Sjúkrahúss Reykjavíkur
Fyrirspurnir: georgs@shr.is
I hjáveituaðgerðum fyrir neðan nára skiptir mestu máli varðandi
langtímaárangur, hvað var notað sem hjáveita. Sjálfsköpuð (auto-
genous) slagæð eða bláæð eru best þegar um er að ræða hjáveitur til
lítilla lokaðra slagæða. Bláæðar eru eini veituefniviðurinn sem til
staðar er í einhverri lengd og eru hafðar til viðmiðunar þegar rætt er
um aðrar gerðir af efnum (material) til hjáveitna. Bláæðahjáveitur
hafa langbesta langtímaárangur þegar gerðar eru hjáveitur fyrir
neðan hné og þær standast segamyndur og sýkingar mun betur en
gervihjáveitur.
Sjálfsköpuð bláæð endist lengst í hjáveitum fyrir neðan hné með
opnun um 63-80% á fimm ára tímabili. Töluverður hluti af sjúkling-
um, í sumum greinum allt að einum þriðja, hafa ekki bláæðar sem
notanlegar væru til hjáveitna.
Mest notaða gervihjáveitan í aðgerðum fyrir neðan nára er poly-
tetrafluoroethylene (PTFE). Langtímaárangur með PTFE hjáveit-
ur fer eftir lengd hjáveitunnar, staðsetningu, stærð markslagæðar-
innar (target vessel) og gæði fráflæðis.
Besti langtímaárangur fæst með hjáveitu fyrir ofan hné þar sem
árangur er sambærilegur við bláæðahjáveitu á fimm ára tímabili,
notkun tvíþátta ómunar til eftirlits með bláæðahjáveitum og við-
gerð á þrengingum getur þó aukið muninn þar á milli.
Þegar PTFE er notað fyrir neðan hné er árangurinn mun verri en
ef sjálfsköpuð bláæð er notuð, eða færri en 50% opnir eftir tvö ár ef
hjáveitan er til hnésbótaslagæðar. Þegar hjáveitan nær til sköflungs-
æða er opnunartími PTFE enn styttri eða um 20% á tveggja ára
tímabili. Rannsóknir í æðaskurðlækningum hafa meðal annars
beinst að því hvernig lengja megi líftíma íjarlægra hjáveitna þegar
bláæð er ekki til staðar.
Farið verður yfir sum þau líffræðilegu atriði sem þekkt eru að
hafi áhrif á lokun hjáveitna, lýst verður sumum þeim aðgerðum sem
gerðar hafa verið til að breyta geometriu sammynninga (anasto-
mosis) og rætt hugsanlegar skýringar fyrir bættum árangri.
E 04 Uppgjör á carotis endarterectómíum framkvæmdum á
árunum 1987-1996 á Sjúkrahúsi Reykjavíkur
Þórir Ragnarsson', Hjalti Már Þórisson2, Bjarni Hannesson3,
Kristinn Guðmundsson3
Frá 'Center for Neurosciences, Orthopaedics and Spine, Sioux City IO, USA,
dæknadeild HÍ, 'heila- og taugaskurðdeild Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Fyrirspurnir: hjaltith@hotmail.com
Inngangur: Heilaslag er þriðja algengasta dánarorsök Islendinga.
Hluta heilablóðþurrðar má rekja til lokunar á innri hálsslagæð eða
rekamyndun frá henni. Ekki er lengur um það deilt að carotis end-
arterectomía (CEA) hjá sjúklingum með marktæk innri hálsslag-
æðaþrengsl er betri meðferð en lyfjameðferð eingöngu svo framar-
lega sem tíðni fylgikvilla aðgerðar sé innan ákveðinna marka og
réttar ábendingar séu fyrir aðgerð. Árangur af aðgerð vex eftir því
sem þrengslin eru meiri og ef einkenni eru til staðar.
Efniviður og aðferðir: Farið var yfir aðgerðarlýsingar og læknabréf
allra þeirra sem fóru í CEA hjá einum höfunda (ÞR) á tímabilinu
1987-1996. Könnuð var tíðni fylgikvilla og þeir flokkaðir með hlið-
sjón af alvarleika. Einnig var skráð hver ábendingin var fyrir aðgerð
og tæknilegir þættir aðgerðarinnar.
Niðurstöður: Framkvæmdar voru 66 aðgerðir á 60 einstaklingum á
aldrinum 48-82 ára, 25 konum og 35 körlum, meðalaldur var 65,5 ár.
Ábendingar fyrir aðgerð voru: veruleg þrengsl (60% eða meiri)
ásamt einu af eftirtöldu; heilablóðfall (24), TIA (20), amourosis
fugax (níu) og einkennalaus þrengsli (13). Tíðni alvarlegra fylgi-
kvilla var 1,5% (einn lést eftir aðgerð), tíðni minniháttar fylgikvilla
var 10,6% (tveir með TIA, einn eftir minniháttar heilablóðfall og
þrír fóru aftur í aðgerð vegna blæðingar).
Umræða: Tíðni fylgikvilla CEA framkvæmdar af einum höfunda
(ÞR) á Sjúkrahúsi Reykjavíkur á árunum 1987-1996 var vel innan
þeirra marka sem sett eru af erlendum rannsóknum til að tryggja
ávinning af aðgerð. Ábendingar fyrir aðgerð samræmdust erlend-
um viðmiðunum.
E 05 Áhrif ísvatnskælingar á verki eftir hálskirtlatöku
Arnar Þ. Guðjónsson', Hannes Petersen', Kristinn Sigvaldason2,
Ragnar Finnsson2
Frá ‘háls-, nef- og eyrnadeild og 2svæfinga- og gjörgæsludeild Sjúkrahúss Reykja-
víkur
Fyrirspurnir: hpet@shr.is
Inngangur: Hálskirtlataka er algeng aðgerð og ætla má að nálægt
1.000 slíkar aðgerðir séu framkvæmdar hérlendis á ári hverju. Ný
aðgerðartækni við hálskirtlatöku hefur rutt sér til rúms á undan-
förnum árum. Byggir tæknin á því að nota bipolar-brennslupincettu
við töku hálskirtla í stað sérstakrar sköfu. Þykir nýja aðferðin bera
af hvað varðar lága blæðingatíðni, sérstaklega í aðgerðinni sjálfri
sem og eftir aðgerð. Galli nýju aðferðarinnar hefur hins vegar verið
talinn sá að meiri verkjavandamál fylgi aðgerðum þar sem henni er
beitt. Líkleg skýring á auknum verkjum gæti verið vegna vefjabruna
í hálskirtlabeðnum.
Kæling á brunasár er vel þekkt aðferð til að reyna að lágmarka
vefjaskemmdir og verki vegna brunaáverka. Því var afráðið að
kanna á framskyggnan hátt hvaða áhrif ísvatnskæling á hálskirtla-
beðum, strax eftir hálskirtlatöku, gæti haft á verki sjúkhnga sem
gangast undir þessa algengu aðgerð.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarefni voru sjúklingar 18 ára og
Læknablaðið 2000/86 269