Læknablaðið - 15.04.2000, Síða 53

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
deild kannaðar. Beinbrot vegna æxla og gömul brot voru útilokuð.
Kraftur áverka var áætlaður samkvæmt E-númerum. Einnig voru
athugaðar skýrslur röntgendeildar og myndir ef þess gerðist þörf.
Alls fundust 1.195 beinbrot í 822 einstaklingum (19%). Samtals
voru 573 einstaklingar með eitt beinbrot, 168 fengu tvö beinbrot,
það er að segja það var 30% áhætta á öðru broti. Þeir sem sem höfðu
fengið tvö brot voru í 32% áhættu á að fá þriðja brotið (53 karlar).
Þannig var áhættan á fleiri brotum tvöföld miðað við fyrsta brot.
Fleiri brot samtímis fundust í 61 tilfelli, í 24 tilfellum var áverkinn af
lágorkugerð (fall í sama plani). Handarbrot voru algengust eða 222,
þar á eftir voru úlnliðsbrot 167 en mjaðmarbrot voru 96.
Brotatíðnin í þessari athugun var svipuð og í Svíþjóð en hærri en
á Bretlandseyjunr og í Astralíu. Samkvæmt þessari athugun má gera
ráð fyrir að fimmtungur 33-64 ára reykvískra karla fái beinbrot á
næstu 20 árum.
E 27B Beinbrotahætta meðal karla í hóprannsókn Hjartaverndar
Höfundar sömu og í 27A
Við innritun í hóprannsókn Hjartaverndar (sjá ágrip E 27A) 1968-
1972 svöruðu allir einstaklingar spurningalistum um heilsufar, lyfja-
notkun og félagsstöðu.
Við Poisson-aðhvarfsgreiningu, með leiðréttingu fyrir aldur,
kom í ljós 20-97% aukin brotahætta meðal karla með astma, nýrna-
steina, fyrri áverkasögu, slen, óróleika og þyngdartap. Regluleg
taka svefn- og verkjalyfja jók einnig brotahættuna. Brotahættan
jókst um 1% fyrir hvern 1 cm líkamshæðar.
Við athugun á þeim 259 körlum sem fengu síðar beinþynningar-
brot orsökuð af lágorku (fall í sama plani) reyndust astmi, nýmastein-
ar, fyrri áverkar, óróleiki og slappleiki hafa forspárgildi um seinni
beinbrot. Reykingar, svefn- og verkjalyfjataka voru einnig tengd
aukinni beinþynningarbrotahættu. Bflaeign, atvinnurekstur og þátt-
taka í íþróttum minnkuðu áhættuna um 30%. Ofangreindir áhættu-
þættir vora til staðar en ekki eins sterkir meðal þeirra 563 karla með
sögu um önnur brot en beinþynningarbrot eftir lágorkuáverka.
Samband virðist vera milli sjúkdóma, lífsstfls og áhættu á seinni
beinbrotum í körlum. Mögulegt ætti að vera að nota breytilegan
lífsstfl karla sem Iflcan til að rannsaka áhrifin á beinþynningu.
E 28 Steinbrjótsmeðferð í börnum
Snorri Björnsson, Guðjón Haraldsson, Guðmundur Vikar Einarsson,
Egill Jacobsen
Frá þvagfæraskurðdeild Landspítalans
Agrip: Níu böm hafa þurft steinbrjótsmeðferð vegna nýrnasteina
síðustu ár. Skoðaðar eru orsakir fyrir nýmasteinum. Steinbrjótsmeð-
ferðin sjálf og hvernig börnum vegnaði eftir steinbijótsmeðferð.
Eíniviður og aðferðir: Greiningar á nýrnsteinum hjá börnum í
sjúkraskrám á Landspítalanum vora athugaðar, síðan steinbrjóts-
meðferð hófst það er 1994. Leitað var upplýsinga um aldur, stað-
setningu steins, síðu, stærð, fjölda, meðferðarform í steinbrjóti,
orsök og útkomu eftir steinbrjótsmeðferð.
Niðurstöður: Tíu tilfelli fundust og voru börnin á aldrinum 21 mán-
aðar og upp í 15 ára. Öll voru þau með einn stein og í nær öllum til-
fellum var orsökin metabólísk, það er hyperclasiuria, hypocitrauria
og hypomagnesuria. Einnig var sýking orsök eins steins og erfða-
fræðileg orsök fyrir öðram. Meðferð í steinbrjóti fór eftir aldri, þyngd
og stærð steins. Allir steinarnir brotnuðu og í eftirlitsmynd eftir
steinbrjótsmeðferð var ekki hægt að sýna fram á neina steina. Stein-
brjótsmeðferðinni fylgdu engar aukaverkanir.
Alyktanir: Efnaskiptalegar truflanir eru helstu orsakir nýrnasteina í
börnum (hér á landi). Steinbrjótsmeðferð er bæði árangursrík gegn
nýmasteinum og hefur ekki miklar aukaverkanir. Allir steinar vora
brotnir og á þvagfærayfirlitsmyndum sem teknar voru þremur vik-
um eftir meðferð greindust engir steinar.
E 29 Tuna. Ný medferð við góðkynja stækkun á blöðruhálskirtli
Ársæll Kristjánsson, Eiríkur Jónsson, Guðmundur Geirsson, Þorsteinn
Gíslason, Geir Ólafsson
Frá þvagfæraskurðdeild Sjúkrahúss Reykjavíkur
Fyrirspurnir: arsaellk@shr.is
Inngangur: Miklar breytingar í meðferð góðkynja stækkunar á
blöðruhálskirtli hafa átt sér stað á undanförnum árum. Auk hefð-
bundinnar aðgerðar (TURp) sem ennþá er álitin „gold standard"
hefur lyfjameðferð verið beitt við góðkynja stækkun á blöðruháls-
kirtli með einkennum. A allra síðustu árum hefur ný tækni verið
þróuð til að meðhöndla sjúklinga með góðkynja stækkun á blöðru-
hálskirtli samfara einkennum. Markmið slíkrar tækni er að minnka
áhættu fyrir sjúklinga samfara aðgerðinni, stytta legutíma og
minnka einkenni sjúklinga.
Efniviður og aðferðir: Við TUNA (Transurethral needle ablation)
meðferð eru lágtíðni útvarpsbylgjur (465 kHz) notaðar til að hita
blöðrahálskirtilinn. Tveimur nálum er stungið í kirtilinn á fyrirfram
ákveðnum stöðum og hann hitaður upp í 90-100°C á svæðum kring-
um nálarendana. Við það verður drep í kirthnum á ákveðnum
svæðum. Haustið 1999 var TUNA meðferðin tekin í notkun. Með-
ferðin er gefin í staðdeyfingu í þvagrás auk róandi/verkjastillandi
lyfja í æð og fer fram á göngudeild.
Niðurstöður: Sjúklingar útskrifast nokkrum tímum eftir meðferð-
ina með þvaglegg sem er fjarlægður næsta dag. Tveir sjúklingar
þurftu að leggjast inn vegna blóðmigu sem hreinsaðist upp á tveim-
ur til fjórum dögum. Báðir höfðu tekið aspirin® fram að meðferð.
Lýst verður breytingum á einkennum og þvagflæði fyrir og þremur
mánuðum eftir aðgerð.
Umræða: TUNA meðferð er áhættulítil fyrir sjúklinga og hentar því
vel þar sem TURp aðgerð er áhættusöm. Stuttur legutími eftir að-
gerð minnkar kostnað verulega samanborið við TURp. Erlendar
rannsóknir sýna góðan árangur tveimur árum eftir aðgerð. Lengra
eftirlit þarf til að meta árangur meðferðarinnar hérlendis. TUNA
meðferð eykur valmöguleika við meðferð á góðkynja stækkun á
blöðruhálskirtli samfara einkennum.
E 30 Holmium leysir í þvagfæraskurðlækningum
Guðmundur Vikar Einarsson, Guðjón Haraldsson
Frá þvagfæraskurðdeild Landspítalans
Fyrirspurnir: gudmein@rsp.is
Inngangur: Nokkrar tegundir leysa (lasers) eru notaðar í skurð-
lækningum. Bylgjulengdin fer eftir tegund vefs eða aðskotahlutar
(steins), í hvaða umhverfi er unnið og hvort aðgerðin sé í gegnum
holsjár (endoscopisk tæki) eða ekki. í þvagfæraskurðlækningum er
leysir notaður oftast í holsjám. CO2 leysir er einnig notaður á penis.
Nd:YAG leysir var notaður á blöðruæxli og blöðruhálskirtil. Holm-
ium leysir kom síðar og hefur þann mikla kost að geta bæði brotið
steina og skorið vef.
Læknablaðið 2000/86 277