Læknablaðið - 15.04.2000, Qupperneq 54

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
Efniviður og aðferðir: Skýrt er frá notkun og reynslu af Holmium
leysi í þvagfæraskurðlækningum á Landspítalanum fyrsta árið.
Fjöldi aðgerða var 33. Pær skiptust í þvagrásarskurð (11), blöðru-
hálskirtilsúrnám og -skurð (10), blöðrusteinar brotnir (7) og brotnir
steinar í þvagál (5).
Þvagrásarskurðir (urethrotomia interna) gengu vel og var notuð
fremur lítil orka, eða 15-20 wött. Flestir voru með þvaglegg í fimm
daga. Blöðruhálskirtilsúrnám og -skurður (prostata resectio og in-
cisions) gengu vel en valdir voru litlir blöðruhálskirtlar og blöðru-
hálsþrengingar. Notuð var há orka, eða 50-80 wött. Flestir höfðu
þvaglegg í tvo til þrjá daga. Blöðrusteinar voru brotnir (vesicolitho-
tripsy) með mjög góðum árangri og notuð lágorka. Með þvagálssjá
er auðvelt að nota til dæmis 200 p leysiþráð og gekk vel að brjóta
þvagálssteina (ureterolithotripsy) með lágorku, eða 2,5-8 wött.
Niðurstöður: Kosturinn við Holmium leysi er breytilegt orkusvið
þar sem hægt er að nota lágorku á steina, miðháa orku á þrengsli
(strictura) og háa orku á blöðruhálskirtil (prostata) og blöðruháls.
Engar aukaverkanir urðu sem rekja má til orkugjafans. Holmium
leysirinn kemur að góðum notum við þvagrásarþröng en endur-
komur þrengsla verða ekki metnar á svo stuttum tíma. Notkun hans
við þvagrásarþröng barna er kjörin. Holmium leysirinn verkar mjög
vel á steina og kemur sérstaklega að góðum notum í þvagálssteinum
þar sem leiðarinn er mjór og orkan er lítil svo að þvarfæraþekjan
skemmist ekki. Besta aðgerðin við blöðruhálskirtilsstækkun er enn
talin vera TURP. Blöðruhálskirtilsúrnám með leysi hefur þó
ákveðna kosti. Lítil blæðing er við leysiaðgerðina og hægt að hjálpa
einstaklingum sem eru í áhættuhópi.
Alyktanir: Erfitt er að draga miklar ályktanir af svo litlum efniviði á
svo stuttum tíma. Aukaverkanir eru fáar og Holmium leysirinn er
umhverfisvænn. Hann er afgerandi í skurð á vef í gegnum holsjár
eins og í þvagrásarþröng og blöðruhálskirtli. Hann brýtur steina vel
og sem viðbót við ESWL höggbylgjusteinbrjótinn kemur hann að
góðum notum við þvagáls- og nýrnasteina.
E 31 Meðferð góðkynja blöðruhálskirtilsstækkunar á íslandi
Sigmar Jack’, Guðmundur Geirsson2, Jónas Hallgrímsson3
Frá 'læknadeild HÍ, ’þvagfæraskurðdeild Sjúkrahúss Reykjavíkur, 'Rannsóknastofu
HÍ í meinafræöi
Fyrirspurnir: gg@shr.is
Inngangur: Á síðasta áratugi hafa orðið verulegar breytingar á
meðferð góðkynja blöðruhálskirtilsstækkunar (BPH). Fjöldi brott-
námsaðgerða á blöðruhálskirtli um þvagrás (TURP) hefur minnk-
að verulega, á sama tíma sem meðferð með lyfjum af gerð oo-
blokka og 5-a redúktasa hemjara, hefur aukist mikið.
Markniið rannsóknarinnar var að taka saman tíðnitölur og meta
kostnað varðandi ofangreindar breytingar á meðferð vegna góð-
kynja blöðruhálskirtilsstækkunar. Einnig hvort ábendingar fyrir
brottnámsaðgerðum á blöðruhálskirtli um þvagrás hafi breyst eftir
tilkomu nýrra lyfja.
Efniviður og aðferðir: Upplýsingar um fjölda sjúklinga á Islandi á ár-
unum 1984-1999, sem fóru í brottnámsaðgerðir á blöðruhálskirtli um
þvagrás, voru fengnar frá Rannsóknastofu HI í meinafræði og frá
FSA og upplýsingar um lyfjanotkun frá Tryggingastofnun. Yfirfarn-
ar voru sjúkraskrár þeirra sem gengust undir þessar aðgerðir á
Landakoti og SHR á tímabilunum 1988-1989 og 1998-1999 og bom-
ar voru saman ábendingar fyrir aðgerðum á hvoru tímabili fyrir sig.
Niðurstöður og ályktunir: Fjöldi aðgerða náði hámarki árið 1992 þeg-
ar þær voru 454 talsins en síðan þá hefur þeim fækkað árlega og voru
á liðnu ári 231 en það er tæplega 50% fækkun á átta árum. Á sama
tímabili hefur lyfjameðferð og kostnaður vegna hennar margfaldast.
Lagt verður mat á mismun kostnaðar þessara tveggja meðferð-
artegunda við góðkynja blöðruhálskirtilsstækkun og upplýsingar
um hugsanlega breyttar ábendingar fyrir brottnámsaðgerðum á
blöðruhálskirtli um þvagrás verða kynntar ásamt þeim ályktunum
sem af niðurstöðum kunna að vera dregnar.
E 32 Nýgengi og afdrif sjúklinga sem greindust með krabbamein
í þvagblöðru á tímabilinu 1986-1988
Magnús Hjaitalín Jónsson’, Eiríkur Jónsson2, Ársæll Kristjánsson2,
Kjartan Magnússon3, Hrafn Tulinius1
Frá ‘læknadeild HÍ, ‘þvagfæraskurödeild Sjúkrahúss Reykjavíkur, 'krabbameins-
deild Landspítalans, ’Krabbameinsfélagi íslands
Fyrirspurnir: arsaellk@shr.is
Inngangur: Árlega greinast á íslandi milli 40 og 50 einstaklingar
með krabbamein í þvagblöðru sem er þriðja algengasta krabba-
meinið hjá íslenskum karlmönnum. Nýgengi þessa æxlis hefur vaxið
verulega síðastliðna áratugi hériendis (1). Ástæður þessarar aukn-
ingar eru að mestu óþekktar.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og náði til
greiningaráranna 1986-1988. Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags
íslands var notuð til að finna einstaklinga með greininguna krabba-
mein í þvagblöðru. Meingerð, gráða æxlisins og stigun voru skoðuð
úr gögnum Rannsóknastofu HÍ í meinafræði. Núverandi ástand
sjúklinga fram til 31. desember 1998 var metið úr gögnum Hagstofu
íslands, dánarvottorðum og krufningarskýrslum. Afdrif sjúklinga er
gengust undir brottnám þvagblöðru eða geislameðferð voru athug-
uð sérstaklega.
Niðurstöður: Flestir höfðu æxlismeingerðina transitional cell carci-
noma (TCCA) eða 114 (97,4%). Meðalaldur við greiningu var 67
ár, þriðjungur voru konur. Tíu árum eftir greiningu var þriðjungur
karlanna og fjórðungur kvennanna látinn úr sjúkdómnum. Taflan
sýnir skiptingu TCCa eftir æxlisstigi.
T-stig Fjöldi Hlutfall greindra (%) Fimm ára lifun (%) Tíu ára lifun (%) LVS* (%)
Ta 66 (56,4) (98,3) (92,5) (6,0)
Tis 4 (3,4) (100,0) (75,0) (50,0)
Ti 15 (12,8) (57,4) (49,2) (47,0)
T 2 18 (15,4) (27,3) (0,0) (78,0)
Ta 2 (1.7) (0,0) - (100,0)
T 4 8 (6,8) (0,0) - (100,0)
*LVS: látinn vegna sjúkdóms.
Ta: papillary yfirborðslæg æxli; Tis: setmein (cancer in situ); Ti: innvöxtur í submucosa;
Tí-s: ífarandi vöxtur í vöóvalög; J*: vöxtur í nagrliggjandi líffæri.
Nítján fengu geislameðferð í lækningarskyni og af þeim létust 13
(68,4%) af völdum sjúkdómsins. Sjö gengust undir brottnám þvag-
blöðru. Einn lést innan mánaðar frá aðgerð en aðrir létust af völd-
um sjúkdómsins.
Uniræða: Einstaklingar með æxli einungis bundin við yfirborðslög
þvagblöðru hafa góðar lífshorfur. Slík æxli hafa þó ákveðna til-
hneigingu til að vaxa ífarandi og versna lífshorfur einstaklinga þá til
muna. Einstaklingar með ífarandi æxlisvöxt á þessu tímabili höfðu
slæmar lífshorfur.
Helmild
1. Islenska Krabbameinsskráin; 1998.
278 Læknablaðið 2000/86