Læknablaðið - 15.07.2000, Blaðsíða 7

FRÁ RITSTJDRN
Hugleiðingar eftir Suðurlandsskjálfta
Frágangur
fræðilegra greina
Sigurður Guðmundsson
ÞEGAR ÞETTA ER RITAÐ ER INNAN VIÐ VIKA FRÁ
því að seinni jarðskjálftinn reið yfir Suðurland.
Ekki fer hjá því að menn velti því fyrir sér hvern-
ig heilbrigðiskerfið hafi brugðist við og hvort ein-
hverjar lexíur megi læra af þeirri reynslu sem
fengist hefur. Búist er við fleiri skjálftum og því
ekki úr vegi að reyna að meta ástand mála nú þó
alllangur tími muni líða þar til við getum metið
viðbrögðin endanlega.
Ljóst er að við vorum heppin. I fyrsta lagi varð
nærfellt enginn fyrir líkamstjóni. í öðru lagi stóð-
ust stofnanir heilbrigðiskerfisins, bæði heilsu-
gæslustöðvar og sjúkrahús á svæðinu, skjálftana
og urðu þar litlar sem engar skemmdir. í þriðja
lagi urðu skjálftarnir á góðviðrisdögum um mitt
sumar, ekki þarf að fara í grafgötur um hörmung-
arnar hefði Suðurland skolfið á óveðursnóttu í
febrúar.
A heildina litið virkuðu samskiptakerfi heil-
brigðisþjónustunnar vel og mjög fá dæmi ef
nokkur eru um að boðleiðir hafi brugðist. Ljóst
er að meginhlutverk heilbrigðisþjónustunnar
þessa daga var á sviði áfallahjálpar. Þar hefur
verið unnið ómetanlegt starf, bæði á vegum
Rauða krossins og áfallahjálpar Landspítala
Fossvogi. Afallahjálp Rauða krossins hefur verið
rekin frá fjöldahjálparstöðvum samtakanna og
hinn faglegi þáttur að mestu hvílt á sálfræðingum.
Afallahjálp Landspítalans er í höndum hjúkrun-
arfræðinga og lækna sem margir hafa þjálfað sig
sérstaklega í þessum efnum og er í því starfi horft
til langtímastuðnings og sérstakrar meðferðar.
Enn er óvíst hver merki Suðurlandsskjálfta verða
í sálarlífi fólks á svæðinu, en jafnljóst að hlutverki
áfallahjálpar er þar hvergi nærri lokið. Þessi starf-
semi hefur sannað sig sí og æ undanfarna mánuði
og misseri og er teymið sífellt að afla sér meiri
reynslu. Mikilvægt er að starfsemi þessi verði efld
í framtíðinni í heilbrigðiskerfinu enda gagnsemi
hennar óumdeild í mýmörgum rannsóknum sem
gerðar hafa verið.
Ymsir hafa velt því fyrir sér hvort við séum
nægilega viðbúin alvarlegri jarðskjálftum með
meiri skemmdum. Hvernig væri umhorfs á
Sjúkrahúsi Suðurlands ef upptökin hefðu verið
undir því og hvað hefði gerst ef bæði brýrnar yfir
Þjórsá og Ölfusá hefðu lokast? Líta þarf nánar á
Höfundur er landlæknir.
stöðu heilbrigðisþjónustunnar á svæðinu í þessu
ljósi. Nefna má sem dæmi að blóð og blóðhlutar
eru ekki geymdir á sjúkrahúsinu. Engin færanleg
sjúkrahús eru til í landinu og vitað er að ekki þarf
að vera mikið að veðri svo að illa gangi að flytja
vistir loftleiðis. Almannavarnaráð hefur í sam-
vinnu við Samband íslenskra sveitarfélaga unnið
að tillögum um almannavarnabúnað sem komið
verður fyrir í stórum gámum og unnt er að flytja
tiltölulega auðveldlega. Um er að ræða 13 ein-
ingar sem komið verður fyrir á átta stöðum á
landinu og geta mætt þessum vanda að hluta.
Suðurlandsskjálftar minna okkur ennfremur á
að hópslysaáætlanir heilbrigðisstofnana út um
land þurfa stöðugrar endurnýjunar við og starfs-
fólk þarf endurmenntunar við. Einnig þarf að
fara yfir útkallsbúnað reglulega. Vitað er að hér
er víða pottur brotinn. Á óskalista okkar hefur
um hríð verið starfsmaður sem starfaði á vegum
landlæknis og Almannavarna að þessum málum
og hefði meðal annars það hlutverk að fara um
landið og endurskoða hópslysaáætlanir, mennta
heilbrigðisstarfsfólk og svo framvegis. Æskilegt
væri að reynsla af Suðurlandsskjálftum ýttu þess-
um hugmyndum úr vör.
Þeirri spurningu hefur verið komið á framfæri
hvað læknar og hjúkrunarfræðingar eigi að gera
séu þeir staddir af tilviljun á svæði þar sem jarð-
skjálftar af þessu tagi verða. Eiga þeir að flýta sér
á möguleg slysasvæði? Að sjálfsögðu er öll hjálp
vel þegin en mönnum er eindregið ráðlagt undir
þessum kringumstæðum að hafa samband við
stjórnstöð Almnannavama eða Almannavarna-
nefnd á svæðinu sem á að hafa yfirsýn yfir vand-
ann og getur beint aðstoð þangað sem hennar er
mest þörf. Þetta er mun affarasælla en að rjúka af
stað, miskunnsamir Samverjar þurfa líka stjórn-
unar og skipulagningar við.
Að lokum er ástæða til að minna alla lækna á
að viðbrögð þeirra í hópslysum og náttúruham-
fömm eru undir þekkingu þeirra komin. Menn
eru því hvattir til að kynna sér hópslysaáætlanir
þær sem til eru á hverju svæði, og koma ábend-
ingum á framfæri til okkar telji menn áætlunum
vera ábótavant. Við munum tvímælalaust fara
betur ofan í saumana á þessum málum og draga
frekari lærdóm af þessum skjálftum. Vonast er til
að þeir verði ekki fleiri.
Á Hellisheiði 25. júní 2000
Höfundar sendi tvær gerðir
handrita til ritstjórnar
Læknablaðsins, Hlíðasmára 8,
200 Kópavogi. Annað án
nafna höfunda, slofnana og án
þakka sé um þær að ræða.
Greininni fylgi yfirlýsing þess
efnis að allir höfundar séu
lokaformi greinar samþykkir
og þeir afsali sér birtingarrétti
til blaðsins.
Handriti skal skilað með
tvöföldu línubili á A-4
blöðum. Hver hluti skal byrja
á nýrri blaðsíðu í eftirtalinni
röð:
• Titilsíða, höfundar, stofn-
anir, lykilorð
• Ágrip og heiti greinar á
ensku
• Ágrip á íslensku
• Meginmál
• Þakkir
• Heimildir
Tötlur og myndir skulu vera á
ensku eða íslensku, að vali
höfunda.
Tölvuunnar inyndir og gröf
komi á disklingi ásamt út-
prenti. Tölvugögn (data) að
baki gröfum fylgi með.
Sérstaklega þarf að semja um
birtingu litinynda.
Eftir lokafrágang berist allar
greinar á tölvutæku formi með
útprenti. Taka skal fram
vinnsluumhverfi.
Sjá upplýsingar um frágang
fræðilegra greina:
http://www.icemed.is/laeknabl
adid
Umræðuhluti
Skilafrestur er 20. undanfarandi
mánaðar, nema annað sé tekið
fram. Næsta blað kemur út í
september. Skilafrestur í það er
20. ágúst.
Læknablaðið 2000/86 483