Skessuhorn - 27.05.2014, Page 52

52 ÞRIÐJUDAGUR 27. MAÍ 2014
„I was sixty years old, just a kid with a
crazy dream.“ Kanadíska ljóðskáld-
ið og tónlistarmaðurinn Leon-
ard Cohen á tónleikum í Lundún-
um hjómar út um hálfopnar dyr á
beitningaskúr á Breiðinni á Akra-
nesi. Þar inni stendur Skagamaður-
inn Steindór Oliversson og þræðir
loðnu upp á öngla. Hann er trillu-
karl og ætlar með þessu að freista
steinbítanna í Faxaflóa. Nú er
komið vor. Farfuglarnir eru mætt-
ir á Breiðina. Það er tíminn til að
leggja línuna fyrir þá gráu. Stein-
dór lækkar í vini sínum Leonard
Cohen þegar blaðamaður gengur í
hús. „It’s written in the scriptures. It’s
written there in blood....“
Sinn eigin herra
Hann heldur áfram að beita á með-
an við spjöllum saman. „Ég er nú
mest á línu. Svo fer maður alltaf á
handfæri í einhverja daga snemma á
vorin þegar loðnan er að ganga yfir.
Þá þýðir ekkert að leggja línuna því
þorskurinn vill bara éta loðnu. Það
var mjög stór og fínn þorskur hér í
Faxaflóanum í vor. Alveg frá 8 kílóa
til 40-50 kílóa fiskar sem maður
var að draga. Þetta er búið að vera
svona síðustu þrjú vorin. Það er
gaman að eiga við þetta. Svo var fín
veiði inni í Hvalfirði. Þangað fer ég
þó aldrei eftir að stórskipasigling-
ar fóru að tíðkast þar. Ég fer allt-
af í óstuð þegar ég sé dallana koma
og missi allan veiðiáhuga. Ég kann
ekkert við að fá risastór skip sigl-
andi yfir veiðislóðina þar sem það
liggur við að maður hrekjist undan
upp í fjöru. Þess vegna fer ég aldrei
þangað. Þetta er auðvitað bara sér-
viska,“ segir Steindór, lítur á blaða-
mann og glottir. Þessi yfirlýsing
segir þó sitt. Steindór Oliversson
er sjálfstæður maður sem fer sínar
eigin leiðir. Hann setur nýja loðnu
upp á krók og leggur snyrtilega
ofan í línubalann. Þessi trillukarl
hefur frá mörgu að segja.
Ferilinn hófst á selveið-
um við Faxaflóa
Hann hefur stundað smábátaút-
gerð frá Akranesi um þriggja ára-
tuga skeið eða allar götur síðan
1985. Upphaf þessa ferils er saga
út af fyrir sig. „Ég er lærður húsa-
smíðameistari. Hafði unnið við
það mest hjá Ístak og seinast við
að byggja flugstöðina á Keflavík-
urflugvelli en var orðinn leiður. En
ég byrjaði ekki á fiskveiðum held-
ur stundaði ég selveiðar. Fyrstu tvö
árin voru þær mín stærsta tekju-
lind. Ég stundaði veiðarnar vest-
ur á Mýrum. Veiddi útsel og not-
aði stóran riffil. Á þessum árum var
að störfum svokölluð hringorma-
nefnd á vegum stjórnvalda. Menn
höfðu fundið út að selurinn dreifði
hringormasmiti í þorskinn. Orm-
urinn var mikið og dýrt vandamál
í fiskvinnslu. Til að stemma stigu
við þessu var ákveðið að fækka útsel
við strendur landsins. Hringorma-
nefndin greiddi mönnum ákveðna
upphæð fyrir það sem þeim tókst
að fella. Þarna var ég að koma til
hafnar á Akranesi eftir þriggja daga
útilegu á lítilli trillu með fullt af
selum sem maður hafði veitt fyrir
vestan. Ég var með gúmmíbát aftan
í trillunni. Hana lagði ég við stjóra.
Herjaði síðan gúmmíbátnum. Þá
seli sem ég veiddi safnaði ég svo
saman við belgi sem flutu á sjónum.
Síðan festi ég selina í kippum aftan
í trilluna og dró þetta til Akraness.
Ég var stundum að koma með allt
að fjögur tonn af selum í einu með
þessum hætti. Ég afhenti þetta svo
við frystigeymslu hér á Akranesi og
fékk greitt samkvæmt vigt. Selirnir
voru frystir og notaðir í refafóður.
Þeir voru settir í risastóra hakka-
vél sem stóð uppi í Borgarnesi,
skellt í pönnur og gefnir refunum.
Þetta gekk svona í nokkur ár. Ég
hafði ekkert mikinn áhuga á þess-
um þorsktittum og því dóti. Upp úr
selveiðunum hafði ég vel það sem
hinir voru að hafa á línuveiðum og
skaki. Þetta var líka mjög spenn-
andi.“
Málin flækjast í selnum
Selveiðarnar duttu þó upp fyrir eft-
ir að Steindór hafði stundað þær í
nokkur ár. „Þeir hjá Hringorma-
nefnd hættu að borga fyrir skrokk-
ana. Svo voru einhverjir Mýra-
bændur alltaf að kæra mig. Þeir
töldu að ég væri á svæði sem þeir
ættu. Síðan komust þessar veið-
ar í blöðin. Það vakti svo mikla at-
hygli þegar ég kom hérna til Akra-
ness með slóðann af dauðum selum
á eftir mér og var að hífa þetta upp
á bryggjuna. Það var full bryggjan
af fólki og einhverjar myndir komu
í blöðunum. Þá fóru bændurnir að
njósna um hvað ég væri að fá borg-
að. Það voru alltaf að koma kærur
úr Borgarnesi. Maður mætti til að
gefa skýrslur, kannski keyrandi með
kerruna aftan í og hún full af dauð-
um sel. En ég gat alveg eins hafa
veitt selina vestur á Hraunum sem
er mið hér úti í Faxaflóa. Það voru
aldrei færðar neinar sönnur á hvar
ég veiddi en það var hundleiðin-
legt að standa í þessu. Svo hætti ég
endanlega þegar Hringormanefnd
vildi bara fá kjálkann af selunum
og móðurlífið úr urtunum og ein-
hver önnur innyfli til rannsókna.
Skrokkana kærðu þeir sig ekki um.
Þá hætti ég. Það var ekki minn stíll
að fara að stunda uppskurði eins og
einhver kvensjúkdómalæknir. Síð-
an er ég búinn að reka útgerðina á
fiskveiðum eingöngu.“
Steindór hafði þó flest árin
stundað lúðuveiðar samhliða sel-
veiðunum. „Fyrstu tíu, tólf árin eft-
ir að ég var á selveiðunum var ég
alltaf á lúðuveiðum með hauka-
lóðum á sumrin. Ég vildi eigin-
lega bara vera á sel og lúðu. Svo fór
lúðuveiðin að minnka. Það var ekki
hægt að lifa af því eingöngu. Þá fór
maður að sækja í þennan fisk sem
ég kalla. Áður þótti mér það aldrei
neinn afli að fá einhverja þorska og
ýsur, ég vildi bara fá lúðu og sel. En
smám saman varð ég að aðlaga mig
að breyttum aðstæðum.“
Gat verið mikill
slagur á lúðunni
Það var ekki síður ævintýrabrag-
ur yfir flyndruveiðiskapnum held-
ur en þegar Steindór v ar að eltast
við selina. Eins og allir góðir veiði-
menn kann Steindór fullt af góð-
um veiðisögum. Hann kemur með
eina: „Lúðuveiðarnar voru þannig
að maður gat kannski dregið tvisv-
ar, þrisvar án þess að fá neitt. Svo
datt maður allt í einu í hana og þá
fékk maður útborgað alveg heilan
helling. Ég man eftir því einu sinni
þegar ég var vestur á Mýrum eitt
haustið og það var búið að ganga
illa. Það var svo margt sem passar
sem gömlu mennirnir sögðu. „Hún
gengur inn um réttirnar,“ sögðu
þeir. Ég var þarna 22. september
búinn að vera inni í Hvalfirði og
vestur á Hraunum. Mér datt þá í
hug að færa mig vestur á Mýrar til
að kanna hvort það stæðist að lúð-
an færði sig inn í Flóann um þetta
leyti. Ég var með svona tíu hauka-
lóðir, 300 metra langar og 25 króka
á hverri lóð og einn um borð. Ég
fæ þarna 1.200 kíló af lúðu í einum
róðri. Það var austan fýla í vind-
áttinni og það eru þrjár stórar á í
einu. Ég var með eina í höndun-
um að taka hana inn og tvær fyrir
neðan. Það voru vandræði að taka
þetta innfyrir því þetta voru eng-
ar smálúður. Eitthvað um hundrað
kíló hver. Ég var búinn að ná þeirri
fyrstu innfyrir og losa af með því að
skera á tauminn milli línu og öng-
uls. Lætin voru svo mikil í þessari
að ég skellti henni bara niður í lúk-
ar á meðan ég var að fást við hin-
ar svo þær væru nú ekki að berja
þarna saman akkúrat við lappirnar
á mér. Það var ekkert svigrúm til að
gera neitt því það var svo hvasst. Þú
hefðir átt að sjá ástandið á lúkarn-
um þegar ég var búinn að klára að
draga lóðirnar og var orðinn laus.
Það var allt út um allt! Nestið mitt,
kaffibrúsinn, fötin og slorið upp
um gólf og síður. Svona var þetta
maður 1991 eða 1992.“
Svipull er sjávarafli
Það var þess virði þó allt væri á tjá
og tundri í lúkarnum á Þuru AK
eftir þennan róður. Mjög hátt verð
fékkst fyrir lúðurnar. „Ég keyrði
aflann á markaðinn á Suðurnesjum.
Þar sátu karlar sem voru að flytja
lúðuna út með flugi til Ameríku.
Þarna fékk ég eina og hálfa millj-
ón króna á þremur vikum bara fyrir
lúðu. Það eru sjálfsagt fjórar, fimm
milljónir núna sko. Svo ætlaði ég að
endurtaka sama leikinn árið eftir en
þá var allt í tregðu. Þetta lýsir því
svo vel hvernig sjómennskan er. Þú
gengur aldrei að neinu vísu á sama
tíma að ári. Þetta er eitt af því sem
ég hef lært. Ég var svolítið lengi að
læra þetta en ég veit þetta núna,
það er aldrei neitt öruggt. Aðstæð-
urnar í sjónum, fiskverð, söluhorf-
ur og allt þetta sem hefur áhrif á af-
komuna.“ Steindór segir að hann
hafi einungis stundað handfæra- og
línuveiðar í sinni útgerð eftir fiski.
Báturinn sem hann á núna er sá
þriðji í röðinni. „Ég hef aldrei far-
ið á grásleppu nema fyrst með tré-
smíðinni þegar ég var að læra hana.
Ég hef ekkert gaman af því.“
Smíðað með veiðunum
Útgerðin hefur gengið upp og nið-
ur. Stundum hafa fiskverð fallið svo
lágt að það hefur ekki verið hægt að
hafa nægar tekjur af veiðunum. Þá
hefur komið sér vel að eiga húsa-
smíðina í bakhöndinni. „Ég hef
Steindór Oliversson trillukarl á Akranesi:
„Þú gengur aldrei að neinu vísu
í sjómennsku og útgerð“
Steindór Oliversson kveikir sér í pípu í beitningarskúrnum og hefur frá mörgu að segja. Ljósm. fh.
Séð inn í beituskúrinn hjá Steindóri þar sem hann stendur við bala sína og undirbýr næsta róður. Ljósm. fh.