Læknablaðið - 15.07.2004, Blaðsíða 51

UMRÆÐA & FRÉTTIR / VÍSINDARANNSÓKNIR
Það var spurt um hugmyndir og árangur
- segir Vilmundur Guðnason forstöðulæknir Hjartaverndar um ástæður þess að samtökin
fengu styrk frá National Institute of Health í Bandaríkjunum
Hjartavernd hefur um langt árabil stundað rann-
sóknir á hjarta- og æðasjúkdómum og áhættuþáttum
sem þeim tengjast. A síðustu árum hefur starfsemin
eflst verulega og má ekki síst þakka það styrkjum
sem samtökunum hefur tekist að afla frá National
Institute of Health (NIH) í Bandaríkjunum. Nú
starfa hjá Hjartavernd 90 manns auk 30 annarra sem
ýmist eru verktakar eða í sérverkefnum á vegum
samtakanna.
Mikilvægi þessara erlendu styrkja fyrir starfsemi
Hjartavemdar má ráða af því að í fyrra námu þeir
á milli 80 og 90 af hundraði allra tekna samtak-
anna. Rannsóknir Hjartaverndar eru ekki reknar
í hagnaðarskyni og þátttakendur greiða ekki fyrir
framlag sitt til þeirra. Einu tekjurnar eru því framlög
á fjárlögum og styrkir úr innlendum og erlendum
sjóðum.
Hjartavernd samdi fyrst við NIH árið 2001 en að
sögn Vilmundar Guðnasonar forstöðulæknis voru þá
liðin þrjú ár frá því hafist var handa við að sækja um.
„Við sóttum þennan styrk í samkeppni við marga
öfluga rannsóknarhópa og þurftum að sýna fram á að
við værum betri en aðrir. Við fengum ýmsa til liðs við
okkur, meðal annars tók endurskoðunarfyrirtækið
KPMG að sér að semja viðskiptaáætlun fyrir rann-
sóknirnar sem lögð var fram með umsókninni," segir
Vilmundur.
Að breyta læknisfræðinni
En hvernig skyldi standa á því að bandarískt rfkis-
fyrirtæki ákveður að styrkja íslenska rannsóknarstofn-
un. Eftir hverju er verið að slægjast með því að veita
Hjartavernd styrk?
„Fyrir því eru einkum tvær ástæður. Hjartavemd
er rannsóknarhópur sem hefur verið að verki í 35 ár
en á þeim tíma hefur safnast upp mikil þekking og
upplýsingar sem hægt er að nýta við áframhaldandi
rannsóknir. í öðru lagi höfum við ákveðnar hug-
myndir um nýtingu þessara upplýsinga til að auka
þekkingu okkar og jafnvel breyta læknisfræðinni. Við
þetta má bæta því að við klárum það sem við byrjum
á,“ segir Vilmundur.
Hann bætir því við að Hjartavernd hafi lagt áherslu
á það í samningsgerðinni að öll úrvinnsla upplýsinga
fari fram hér á landi. „Við fengum meðal annars styrk
til að koma hér upp ofurtölvu til að annast úrvinnslu
úr heilamyndum og rökstuddum það með því að við
höfum ákveðnar hugmyndir um það hvernig beita Vilmundur Guðnason for-
megi erfðafræði við þá úrvinnslu." stödulœknir Hjartaverndar.
- En fylgja engar skuldbindingar þessum styrk?
„Nei, ekki aðrar en þær að við skulum árangri.
NIH eignast ekki gögn eða aðrar upplýsingar úr
rannsókninni. Þetta verður að skoða í því samhengi
að kostnaður bandarísks samfélags vegna sjúkdóma
eins og hjartabilunar er gífurlegur. Það er því Ijóst að
þeir hafa áhuga á öllum rannsóknum sem geta orðið
til þess að bæta meðferð eða stytta meðferðartímann.
Spurningin sem þeir velta fyrir sér er sú hversu mikið
þurfi að stytta þann tíma til þess að rannsóknin borgi
sig. Þeir hafa því fyrst og fremst áhuga á að finna þá
sem líklegir eru til að geta svarað spurningum sem
breyta læknisfræðinni, draga úr kostnaði, bæta líðan
fólk og auka lífsgæðin.“
Tvenns konar vísindi
Vilmundur er sammála því að hér á landi hafi orðið
mikil breyting á vísindaumhverfinu á undanförnum
árum og segir að meginskýringin á því sé sú að
atvinnumennska hafi aukist í íslenskum vísindum.
„íslenskir læknar hafa lengst af stundað rannsóknir
í hjáverkum. Þeir hafa haft miklar klínískar skyldur og
lítinn tíma lil að stunda stórar rannsóknir. Nú er þetta
að breytast enda er aukin atvinnumennska eina leiðin
til að við verðum samkeppnishæf á alþjóðavettvangi.
Það eru til tvenns konar vísindarannsóknir. Annars
vegar eru það litlar, afmarkaðar rannsóknir sem
enda með því að það eru skrifaðar ein eða tvær
fræðigreinar í viðurkennd tímarit. Það er tiltölulega Þröstur
auðvelt að afla styrkja til svona rannsókna og þær Haraldsson
Læknablaðið 2004/90 579