Læknablaðið - 15.03.2006, Blaðsíða 22

FRÆÐIGREINAR / SJUKRATILFELLI
Mynd 1. Endurbyggð
tölvusneiðmynd af brjóst-
Itoli. Langsneið af brjóst-
Itoli sýnir Art. Bronch. dx.
(lítil ör) og þéttingu í efsta
hluta hægra efra lungna-
blaðs (stór ör).
Mynd 2. Slagœðarann-
sókn. Inndœling í gegnum
œðalegg í Art. Bronchiale
dx. sem sýnir auktia
blóðsókn og hlykkjóttar
óeðlilegar œðar auk blœð-
ingarstaðs (ör).
Mynd 3. Inndœling í Art.
Bronch. dx. Æðinni hefur
verið lokað með tveimur
3/2 mm innœðagormum
(microcoil).
urinn fær engin einkenni meðan á aðgerð stendur
og engin lyf eru gefin. Næstu tvo daga hóstar sjúk-
lingur lítilsháttar af lifruðu blóði en síðan engu. Við
eftirlit tveimur vikum seinna hefur hann engu blóði
hóstað og háskerpu-tölvusneiðmynd af fyrrgreindu
svæði sýnir ekkert athugavert.
Umræða
Almenn umfjöllun um orsakir blóðhósta er ekki
markmið þessarar greinar. Þó ber að ítreka mikil-
vægi þess að greina magn blóðs sem hóstað er
upp. Verulegur blóðhósti (massive hemopthysis)
er almennt talinn vera til staðar ef um er að ræða
meira en 300 ml blæðingu á 24 klukkustundum
(1) en þó er sú skilgreining á reiki. Slfk tegund
blóðhósta er til staðar í minna en 5% allra tilfella
af blóðhósta (2) en hún hefur háa dánartíðni (>30-
50%) ef hún er ómeðhöndluð (1, 3), þó mismun-
andi eftir orsökum. Skilyrðislaust ber að leggja
slíka sjúklinga inn.
í allt að 10% tilfella blóðhósta blæðirfrá berkju-
slagæðum en þetta hlutfall er hærra við verulegan
blóðhósta þar sem æðaþrýstingur er mun hærri en
í lungnablóðrásinni. Þar er algengast á heimsvísu
að berkjuslagæðargúll vaxi inn að berklaholrými
(cavernae). Á vesturlöndum er krabbamein í lunga
mun algengari orsök. Stundum er um að ræða
æðamissmíð milli slagæðar og bláæðar (arteri-
venous malformation) og eðlileg lungnamynd eða
tölvusneiðmyndarannsókn eykur líkur á þessari
greiningu. 10-14% þeirra sem hafa slíka æðamis-
smíð fá blóðhósta (1).
Meðferð verulegs blóðhósta má skipta í bráða
meðferð og sértæka meðferð. í bráðafasanum er
mikilvægt að tryggja æðaaðgengi, panta blóð og
setja upp vökva hjá sjúklingnum í samræmi við
lífsmörk og magn blæðingar. Ef ljóst er úr hvoru
lunganu blæðir er rétt að leggja sjúklinginn á þá
hlið sem blæðir úr til að koma í veg fyrir að blæði
yfir í heilbrigða lungað og sá hluti öndunarvegarins
lokist einnig (4).
Sértæk meðferð blóðhósta byggir á staðsetn-
ingu blæðingar í lungum og greiningu orsakar.
Með berkjuspeglun er yfirleitt hægt að staðsetja
blæðingu með nokkurri vissu og meðhöndla á
sama tíma til dæmis með brennslu á blæðingarstað,
eða með því að blása út belg innan berkjutrésins
(endobronchial balloon inflation) sem afmarkar
blæðingarstaðinn (4, 5). Ef berkjuspeglun dugir
ekki til má reyna að meðhöndla með lyfjum svo
sem cýklócaprón en ef annað bregst þá hefur
þrautalendingin verið að fjarlægja þann lungna-
hluta sem blæðir frá með skurðaðgerð og er þá
dánarhlutfallið í kringum 15% í bráðatilfellum
(6) en hafa verður í huga að þessi meðferðarleið
kemur ekki til greina hjá þeim sem eru með blæð-
ingu eða sjúkdóm í báðum lungum eða hafa ekki
nógu góða lungnastarfsemi til að mega við því að
missa lungnavef.
Sértæk stíflun á berkjuslagæð (Bronchial Artery
Embolization) sem meðhöndlun við blóðhósta
kom fyrst fram árið 1974 (7) og er nú víða gerð
við stærri sjúkrahús. Ábending á slíka aðgerð er í
198 Læknablaðið 2006/92