Læknablaðið - 15.03.2006, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR / KEISARASKURÐIR
Tafla I. Yfirlit yfir heiidarfjöida fædinga, fjölda fæddra einbura >2500 g, tíðni keisaraskurða og burðarmálsdauða (hjá öllum börnum og einburum >2500 g)
á árunum 1989-2003.
Öll börn Einburar>2500g
Ár Fæðingar (mæóur) Fædd börn Andvana fædd Dáin á 1. viku BMD Keisara- skuróir (%)* Fjöldi fæóinga Andvana fædd Dáin á 1. viku BMDT Keisara- skuróir (%)
1989 4505 4547 10 9 4,2 11,6 4346 3 i 0,92 10,4
1990 4752 4802 26 14 8,4 11,8 4572 3 2 1,09 11,0
1991 4486 4555 20 7 6,0 11,5 4311 4 1 1,16 10,3
1992 4578 4656 21 15 7,9 13,5 4366 12 6 4,12 12,1
1993 4578 4649 15 9 5,2 13,1 4409 3 1 0,91 11,8
1994 4392 4481 23 6 6,2 13,9 4192 10 1 2,62 12,5
1995 4227 4314 16 20 8,3 14,3 4016 5 1 1,49 12,7
1996 4292 4365 28 12 9,2 15,4 4089 11 1 2,93 13,5
1997 4091 4184 20 10 7,2 16,6 3870 5 3 2,07 14,6
1998 4143 4227 13 10 5,7 16,3 3962 2 2 1,01 14,6
1999 4054 4145 25 5 7,2 17,6 3850 7 1 2,08 16,0
2000 4246 4351 21 8 6,7 17,9 4071 9 1 2,46 16,5
2001 4114 4114 14 9 5,6 16,9 3872 6 1 1,81 15,5
2002 3977 4070 12 6 4,4 17,7 3791 5 1 1,58 16,1
2003 4079 4159 7 8 3,6 18,2 3916 2 1 0,77 16,7
Samtals 64514 65619 271 148 6,4 61633 87 24 1,80
* mióaó vió fjölda mæðra.
BMD = buróarmálsdauöi. BMDT = buröarmálsdauóatíðni, reiknuö sem fjöldi dauösfalla af hverjum 1000 fæddum börnum.
leitt til marktækrar fækkunar dauðsfalla hjá þess-
um hópi barna á síðastliðnum 15 árum.
Inngangur
Á einum mannsaldri hefur tíðni keisaraskurða
margfaldast í vestrænum löndum. Um 1970 var hlut-
fall keisarafæðinga af heildarfjölda fæðinga víðast
undir 5% (1, 2), en var komin yfir 26% árið 2002 í
Bandaríkjunum, sem er með því hæsta sem gerist
á Vesturlöndum (3, 4). Víða í nágrannalöndunum
er hlutfall keisarafæðinga nú komið upp fyrir 20%
(5). Á Islandi hefur tíðnin nær tvöfaldast á þremur
áratugum og varð hæst 18,2% árið 2003 (6).
Ástæður fyrir auknum fjölda keisaraskurða eru
margþættar og geta ýmist varðað móður og/eða
barn. Aðgerðin er oftast framkvæmd með það í
huga að minnka hættu á fylgikvillum hjá barni,
vegna meðgöngusjúkdóma eða gruns um fóst-
urstreitu fyrir eða í fæðingu. Aukin notkun fóst-
ursírita í fæðingum hefur stuðlað að fjölgun keis-
araskurða, þrátt fyrir að ekki hafi tekist með vissu
að sýna fram á lægri tíðni heilalömunar (cerebral
palsy) eða dauðsfalla vegna fósturköfnunar sam-
fara víðtækri notkun fóstursírita og fjölgun keis-
araskurða (7).
Nýleg rannsókn á þrem sjúkrahúsum í Dublin,
írlandi, á 22 ára tímabili (1979-2000) virtist benda
til þess að tíðni BMD meðal barna með fæðing-
arþyngd >2500 g hefði lækkað með aukinni tíðni
keisaraskurða (8). Það sjúkrahús sem hafði flesta
keisaraskurði var jafnframt með lægstan BMD.
Ályktað var að keisaraskurðir hefðu haft mikið
vægi til að draga úr BMD hjá börnum með fæðing-
arþyngd >2500 g en jafnframt bent á að aðrir þættir
í mæðravernd, fæðingarhjálp og nýburalækningum
hefðu breyst á sama tíma. Kallað var eftir fleiri
rannsóknum á svipuðum grunni og einnig hvort
einhvers staðar væri unnt að sýna fram á mjög lága
burðarmálstíðni (<1,5/1000) hjá börnum sem vega
2500 g eða meira við fæðingu. Því var sambandið á
milli hækkandi tíðni keisaraskurða og burðarmáls-
dauða hjá þessum hópi barna metið fyrir nýliðin
15 ár á íslandi.
Efniviður og aðferðir
í Fæðingaskráningunni á íslandi er haldið til haga
afritum af öllum fæðingartilkynningum frá árinu
1972 og upplýsingar skráðar um fæðingar sam-
kvæmt alþjóðlegri tölfræðiflokkun sjúkdóma og
skyldra heilbrigðisvandamála (ICD 8-10). Leitað
var í gagnagrunni Fæðingaskráningarinnar að fæð-
ingartilkynningum fyrir tímabilið 1.1. 1989 til og
með 31.12. 2003 þegar gerður var keisaraskurður
og barnið var einburi. Börn >2500 g (börn <2500
g teljast léttburar, e. low birthweight infants sam-
kvæmt ICD-10) voru valin til að fá samanburð
við viðmiðunarrannsóknina (8). Ef skráning var
ófullnægjandi voru viðbótarupplýsingar fengnar
úr mæðraskrám, alls í 112 tilvikum. Einnig voru
skoðaðar fæðingartilkynningar allra barna >2500
192 Læknablaðið 2006/92