Læknablaðið - 15.03.2007, Blaðsíða 13

FRÆÐIGREINAR / ÁFENGI
mættir voru til skóla á fyrirlagnardag samþykktu
að taka þátt í rannsókninni, en 12% árgangsins
reyndist vera heima vegna flensu sem þá gekk yfir
landið. Gild svör við þeim spurningum sem hér
um ræðir bárust frá 6968 nemendum sem fæddir
voru árin 1987 (15-16 ára) og 1988 (14-15 ára),
eða 79,1% íslenskra unglinga á þessum aldri. Par
af voru 3986 nemendur sem búsettir voru á höf-
uðborgarsvæðinu, eða 77,1% þessa aldurshóps á
höfuðborgarsvæðinu.
Meðal efnis í ESPAD rannsókninni á íslandi
vorið 2003 voru ýmsar spurningar um komur ung-
linganna á slysa- og bráðamóttökur á almanaks-
árinu 1. janúar - 31. desember 2002. Unglingarnir
voru spurðir hversu oft þeir hefðu leitað til
slysa- og bráðamóttöku sjúkrahúss, meðal annars
vegna slysa, ofbeldis eða ofurölvunar. Jafnframt
voru þeir spurðir hvort þeirra eigin áfengisneysla
hefði átt þátt í komu þeirra á slysa- og bráðadeild
á árinu 2002.
Telja má víst að skráning SBD á fjölda þeirra
sem þangað leituðu vegna slysa eða ofbeldis á
árinu 2002 sé nánast rétt. Hins vegar má búast við
því að það hlutfall unglinga sem segist hafa komið
á slysa- og bráðamóttöku vegna slysa eða ofbeldis
á árinu 2002 sé nokkurt ofmat á komum þessa
hóps á SBD. Þannig gætu einhverjir nemendur
með lögheimili á höfuðborgarsvæðinu hafa leitað
til annarrar bráðamóttöku en SBD, til dæmis á
ferðalagi erlendis. Þeir kunna einnig að svara ját-
andi eftir að hafa leitað sér aðstoðar á heilsugæslu-
stöð eða verið lagðir inn á sjúkrahús án þess að
koma á bráðamóttöku. Þá ber þess að gæta að
nemendur eru spurðir í mars 2003 um atburði sem
áttu sér stað á árinu 2002. Þeir kunna að telja með
atburði sem hafa átt sér stað á fyrstu mánuðum
ársins 2003 eða fyrir áramótin 2001-2002. Loks
má vera að einhverjir nemendur segi vísvitandi
ósatt frá í spurningalistakönnunum. Þannig virðist
til dæmis sem allt að 1% grunnskólanema segist
ranglega hafa notað ólögleg vímuefni (23).
Niðurstöður
Á árinu 2002 komu á SBD 880 einstaklingar fæddir
1987 og 1988 með lögheimili á höfuðborgarsvæð-
inu, eða 17,0% þeirra 5170 unglinga á þessum aldri
sem þar voru búsettir. Þar af komu 793 einstakling-
ar á SBD vegna slysa, eða 15,3% þýðisins. Eins og
sjá má af töflu II sögðu hins vegar 19,5% (± 0,6%)
unglinga á höfuðborgarsvæðinu að þeir hefðu
leitað til bráðamóttöku vegna slysa á umræddu
tímabili. Þegar öryggisbilið er umreiknað fyrir
fjöldann í þýðinu öllu (5170 einstaklinga) samsvar-
ar þetta 978-1039 einstaklingum. Samkvæmt þessu
telja 3,6-4,8% þýðisins (186-248 einstaklingar) sig
Tafla II. Komur árganga 1987 og 1988 á höfuöborgarsvasðinu á slysa- og bráðadeild Landspítaia á árinu 2002.
Komur vegna slysa Fjöldi Hlutfall ESPAD metill Vikmörk (95%)
Strákar og stelpur 793 15,3% 19,5% ±0,6%
Strákar 490 18,2% 22,8% ±0,9%
Stelpur 303 12,2% 16,1% ±0,8%
Komur vegna ofbeldis
Strákar og stelpur 33 0,6% 2,8% ±0,2%
Strákar 29 1,1% 3,7% ±0,4%
Stelpur 4 0,2% 2,0% ±0,3%
Komur þar sem áfengi kemur við sögu
Strákar og stelpur 8 0,2% 9,5% ±0,4%
Strákar 6 0,2% 12,6% ±0,7%
Stelpur 2 0,1% 6,2% ±0,5%
Komur vegna ofurölvunar
Strákar og stelpur 1 0,0% 0,7% ±0,1%
Strákar 0 0,0% 1,1% ±0,2%
Stelpur 1 0,0% 0,3% ±0,1%
hafa komið á slysa- og bráðamóttöku vegna slysa
sem ekki eru skráð hjá SBD.
Samkvæmt skráningu komu 33 einstaklingar
fæddir 1987 eða 1988 með lögheimili á höfuðborg-
arsvæðinu á SBD vegna ofbeldis á árinu 2002.
Þetta samsvarar 0,6% þessa hóps. Hins vegar
sögðust 2,8% (± 0,2%) unglinganna hafa leitað til
slysa- og bráðamóttöku vegna ofbeldis á umræddu
tímabili, eða um 101-122 fleiri einstaklingar en
skráðir eru hjá SBD. Hér munar 2,0 til 2,4 prósent-
um af öllum unglingum í þessum árgöngum.
Þegar litið er til þeirra nemenda sem segjast
hafa lent á slysa- eða bráðamóttöku vegna eigin
áfengisneyslu kemur önnur mynd í ljós. Samkvæmt
skráningu kom áfengi við sögu þegar átta ein-
staklinga fæddir 1987 eða 1988 með lögheimili á
höfuðborgarsvæðinu leituðu til SBD á árinu 2002.
Þetta samsvarar 0,15% þessa hóps. Hins vegar
sögðu 9,5% (± 0,4%) unglinganna að áfengi hafi
átt þátt í komu þeirra á slysadeild á umræddu
tímabili.
Því virðist sem 470-511 einstaklingar á þessum
aldri telji (9,1-9,9% af 5170 einstaklingum með
lögheimili á höfuðborgarsvæðinu) að áfengi hafa
átt þátt í því að þeir leituðu til slysa- og bráðamót-
töku á árinu 2002 en aðeins átta þeirra eru skráðir
hjá SBD. Hér skeikar á bilinu 8,9 til 9,7 prósentu-
stigum samanborið við 3,6-4,8 prósentustig þegar
skráðar komur vegna slysa voru skoðaðar og 2,0
til 2,4 prósentustig þegar litið var til skráningar á
komum vegna ofbeldis.
Loks má sjá af töflu II samanburð á skráningu
SBD og svörum unglinganna hvað varðar komur
vegna ofurölvunar. Aðeins eitt slíkt tilvik var
Læknablaðið 2007/93 185