Læknablaðið - 15.03.2007, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / HEILSUEFLING
Tafla IV. Líkamleg óþægindi starfsmanna síðustu sjö daga í vinnumatsfiokkunum - breyting milli ára. Sett fram í fjöida starfsmanna en hundraöstala í sviga.
Flokkar leikskóla Tölfræöiprófun
Líkamleg óþægindi - fjöldi A= Vinnu-umhverfi mjög gott B= Vinnuumhverfi gott C= Vinnuumhverfi nokkuö gott D= Vinnuumhverfi sæmilegt N = fjöldi Samanburöur milli 2000 og 2002 p=.001 x2Crit 24,3
Herðar/axlir síöustu sjö daga
2002 18 (42%) 53 (56%) 35 (47%) 34 (62%) 267 X2 = 17
2000 17 (51%) 45 (60%) 49 (54%) 26 (62%) 241
Efri hluti baks síðustu sjö daga
2002* 4(9%) 22 (23%) 12(16%) 17 (31%) 267 II
2000 10 (30%) 23 (31%) 16 (18%) 6(14%) 241
Neðri hluti baks síöustu sjö daga
2002 13 (30%) 38 (40%) 30 (40%) 28 (51%) 267 X2= 25
2000 14 (42%) 34 (45%) 36 (40%) 15 (36%) 241
Mjaðmir síðustu sjö daga
2002 3 (7%) 18 (19%) 17(23%) 10(18%) 267 00 tH II
2000 2 (6%) 14 (19%) 13 (14%) 9 (21%) 241
Hné síöustu sjö daga
2002 2 (5%) 17 (18%) 14(19%) 7(13%) 267 X2 = 19
2000 5(15%) 12 (16%) 17 (19%) 7 (17%) 241
Marktækt, milli flokka innan árs: *p<0,05
ir leikskólar og leikskólar sem voru áður (fyrir
2000) með fjögurra stunda vistun fyrir og eftir há-
degi. Aðbúnaði va^háttað á annan veg. í D er ekki
um neina fjölgun að ræða, heldur aðeins lengingu
á viðverutíma barna sem fyrir eru. I B og C eru
blandaðir hópar og þar er fjölgunin um 11 heils-
dagspláss í hvorum flokki. Sem vænta má kvarta
starfsmenn leikskóla í C og D nú meira undan
þrengslum, en hins vegar dregur úr kvörtunum
um þrengsli þrátt fyrir fleiri börn hjá A og B. Petta
undirstrikar að aðgerðir til að draga úr þrengslum
eru mögulega ekki síður fólgnar í breytingum á því
vinnulagi sem beitt er við vinnuna.
Ákveðið var að taka ekki fyrir líkamleg óþæg-
indi síðustu 12 mánuði vegna skörunar við breyt-
ingatímabilið þegar íhlutun var lögð inn. Óþægindi
síðustu sjö daga sýna að aðeins færri starfsmenn
eru með óþægindi seinna árið eða þau standa í stað
milli ára (tafla IV). Um 30-60% allra starfsmanna
eru með óþægindi frá herðum/öxlum og mjóbaki.
Þetta eru of algeng óþægindi og engan veginn
hefur náðst ásættanlegur árangur þótt eitthvað
hafi áunnist. Rannsókn á áströlskum sjúkrahúsum
(15), þar sem áhersla var á aukna notkun hjálp-
artækja til að minnka burð á sjúklingum, leiddi til
minni fjarvista og minni bakverkja. Þessi árangur
kemur ekki fram í leikskólunum, þar sem aukin
notkun á hjálpartækjum hefur enn ekki leitt til
minni burðar á börnum og ekki minni bakverkja í
heildina. Geta má þess að vinnutæknin á áströlsku
sjúkrahúsunum hafði verið innleidd allt að tveim
árum áður en rannsókn hófst en ekki einungis
hálfu ári áður, eins og í þessari rannsókn. Um 70%
starfsmanna á leikskólum sögðu að ekki þyrfti
frekari breytingar á aðbúnaði og að þeir væru
meðvitaðir um aðferðir til að draga úr álagi (5).
Á sama tíma skrá þeir líkamleg óþægindi frá fleiri
en einu líkamssvæði. Þetta undirstrikar að starfs-
fólk telur að aðeins hluti óþæginda sem það hefur,
tengist vjnnunni. Þetta er viðhorf sem mögulega
dregur úr líkum á að hægt sé að nota vinnustaðinn
til að draga úr óþægindum fólks. Minna má á að
20-30% fleiri starfsmenn í öllum flokkum vinna
aukavinnu árið 2002 en árið 2000 (tafla I). Það
getur haft áhrif á tíðni óþæginda. En mótsögnin er
hins vegar sú að þar sem fagmennirnir eru flestir
eru einkennin mest og það þótt þeir vinni síst
aukavinnu. Fæstir hafa óþægindi þar sem rýmið
er mest, meðalaldur starfsmanna lægstur, ófaglært
starfsfólk er hlutfallslega flest og þriðjungur starfs-
manna hefur ekki fengið kennslu í líkamsbeitingu.
í hinum hópunum þremur er hundraðshluti þeirra
sem ekki hafa fengið kennslu í líkamsbeitingu 7%,
8% og 13%. Vinnuverndarþættir sem gætu skýrt
þetta, eru þeir að þessir aðilar hafi notið lengur
góðs aðbúnaðar á leikskólanum en hinir og búi við
minnstu þrengslin að mati starfsmanna, þrátt fyrir
fjölgun barna. Skiptir fræðslan um líkamsbeitingu
þá engu máli? Allt er öðru háð og þrengsli tengjast
mjög líkamsbeitingu. Má þar nefna að auðveldara
er að komast um á vinnustól í fullnægjandi rými,
sem tryggir góða líkamsstöðu við lága vinnuhæð
Læknablaðið 2007/93 195