Læknablaðið - 15.03.2007, Qupperneq 14

FRÆÐIGREINAR / ÁFENGI
skráð á SBD á árinu 2002 meðal unglinga í árgöng-
um 1987 og 1988 með lögheimili á höfuðborg-
arsvæðinu. Um 0,7% (± 0,1%) unglinganna sjálfra
sögðust hins vegar hafa komið á slysadeild vegna
ofurölvunar á umræddu tímabili. Hér virðist muna
31-41 einstaklingum til viðbótar við þann eina úr
þessum hópi sem skráður var hjá SBD á árinu
2002. Þess ber þó að gæta að þessar tölur eru innan
marka þeirra 1% nemenda sem til dæmis segjast
ranglega hafa neytt ólöglegra vímuefna (22).
Samantekt og umræða
Afengisneysla 14-16 ára unglinga og slys af völdum
slíkrar neyslu eru alvarleg heilbrigðisvandamál og
mikilvægt er að meta umfang þeirra með fullnægj-
andi hætti. Alvarleg vandamál af þessu tagi koma
til kasta slysa- og bráðadeilda sjúkrahúsanna og
skráning þeirra getur varpað ljósi á duldar afleið-
ingar áfengisneyslu ólögráða einstaklinga.
Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til
þess að allgóð samsvörun sé milli skráningar SBD
og svara unglinganna sjálfra hvað varðar komur
unglinganna á slysa- og bráðamóttökur vegna
slysa eða ofbeldis. Samkvæmt opinberri skrán-
ingu komu 15,3% unglinga á aldrinum 14-16 ára
(fæddir 1987 og 1988) á höfuðborgarsvæðinu á
SBD vegna slysa á árinu 2002. Til viðbótar segjast
4,2% (± 0,6%) þessa hóps hafa komið á slysa- og
bráðamóttöku vegna slysa sem hafa ekki verið
skráð á SBD. Með sama hætti komu 0,6% þessa
hóps á SBD vegna ofbeldis árið 2002 en 2,2% (±
0,2%) til viðbótar segist hafa komið á slysa- og
bráðamóttöku vegna ofbeldis en eru ekki skráðir
á SBD. Þennan mun má rekja til þátta á borð við
komur á aðrar deildir eða sjúkrastofnanir en SBD,
misminni um hvenær koma á SBD átti sér stað eða
vísvitandi ósannsögli unglinga sem hafa gaman af
því að svara rangt til í spurningalistakönnunum.
Hvað varðar hlut áfengis í komum á SBD
virðist opinberri skráningu hins vegar vera tals-
vert ábótavant. Samkvæmt skráningu komu 0,2%
þessara árganga á SBD undir áhrifum áfengis árið
2002 en 9,3% (± 0,4%) til viðbótar segjast hafa
lent í slíku án þess að það skráð hjá SBD. Því virð-
ist sem 470-511 einstaklingar á þessum aldri telji
áfengi hafa átt þátt í því að þeir leituðu til slysa- og
bráðamóttöku á árinu 2002 en aðeins átta þeirra
eru skráðir hjá SBD.
Þessar niðurstöður benda til þess að SBD skrái
ekki með fullnægjandi hætti ölvunarástand ung-
linga sem þangað leita. Þessi kerfisbundna van-
skráning getur átt sér ýmsar skýringar. Hugsanlegt
er að ölvun fari í einhverjum tilvikum framhjá því
starfsfólki SBD sem samskipti hefur við ungling
sem þangað leitar undir áhrifum áfengis, enda
kunna unglingarnir að reyna að dylja slíkt ástand.
Einnig kunna einhverjir unglingar að leita sér
aðstoðar á slysa- og bráðamóttöku daginn eftir
áverka þegar öll ummerki áfengisneyslunnar eru
horfin.
Líklegt verður þó að teljast að heilbrigðisstarfs-
fólk skrái sjaldan vísbendingar um áfengisneyslu
við komu unglinga á SBD. Áfengismagn í blóði er
í fæstum tilvikum mælt við komuna og án slíkrar
mælingar liggja ekki fyrir óyggjandi sannanir um
ölvunarástand. Einnig getur verið erfitt að fullyrða
um orsakasamband milli ölvunar og þeirra áverka
sem unglingar hafa hlotið vegna slysa eða ofbeldis.
Vera má að starfsfólk SBD forðist að skrá grun um
áfengisneyslu sem ekki er hægt að sanna að sé bein
orsök áverkanna.
Hér er mikilvægt að greina á milli áverka vegna
áfengisneyslu sem læknisfræðilegrar greiningar
og skráningar á atvikum þar sem áfengisneysla
og áverkar af ýmsu tagi fara saman (joint occ-
urrence). Þótt erfitt sé að sanna orsakatengsl í
tilteknum málum getur fylgni milli þessara þátta
í öllum komum á SBD sýnt fram á mikilvægan
áhættuþátt ofbeldis og slysa. Frá lýðheilsu- og
faraldsfræðilegu sjónarmiði er því mikilvægt að
skráningar sjúkrahússins á þessum þáttum séu
áreiðanlegar og réttmætar. Á því virðist nokkur
misbrestur.
Þakkir
Rannsóknin var unnin með Rannísstyrk #50670021.
Heimildir
1. Hibell B, Andersson B, Bjarnason Þ, Ahlstrom S, Balakireva
O, Kokkevi A et The ESPAD Report 2003: Alcohol and
Other Drug Use Among Students in 35 European Countries.
Evrópuráðið, Stokkhólmur: 2004.
2. Johnston LD, O'Malley PM, Bachman JG. Monitoring the
Future National Survey Reseluts on Drug Use, 1975-2003.
Bethesda, MD: National Institute on Drug Abuse, 2004.
3. Bjarnason P, Jónsson SH. The 2003 Icelandic School Survey
Project on Alcohol and Other Drugs. Stokkhólmur: CAN
2004.
4. Cohen LR, Potter LB. Injuries and violence: Risk factors and
opportunities for prevention during adolescence. Adolescent
Medicine 1999; 10:125-35.
5. Þórisdóttir G. Voveifleg dauðsföll tengd ávana- og fíkniefnum,
1996-1995. Rannsóknastofa í réttarlæknisfræði. Háskóli
íslands Reykjavík: 1996.
6. Bonomo Y, Coffey C, Wolfe R, Lynskey M, Bowes G, Patton
G. Adverse outcomes of alcohol use in adolescents. Addiction
2001; 96:1485-96.
7. Ullman SE, Karabatsos G, Koss MP. Alcohol and sexual
aggression in a national sample of college men. Psychol
Women Quarterly 1999; 23:673-89.
8. Bjamason Þ, Sigurðardóttir ÞJ, Þórlindsson Þ. Human agency,
capable guardians, and structural constraints: A lifestyle
approach to the study of violent victimization. J Youth Adoles
1999; 28:105-19.
9. Rossow I, Wichstrom L. Parasuicide and use of intoxicants
among Norwegian adolescents. Suicide Life-Threatening
Behavior 1994; 24:174-83.
10. Bjarnason Þ, Þórlindsson Þ. Manifest predictors of past suicide
attempts in a population of Icelandic adolescents. Suicide Life-
Threatening Behavior 1994; 24:350-8.
186 Læknablaðið 2007/93