Læknablaðið - 15.03.2007, Síða 22

FRÆÐIGREINAR / HEILSUEFLING
Tafla III. Erfiðar vinnustellingar starfsmanna á leikskólum - breyting milli ára milli flokka. Fjöldi starfsmanna í hverjum flokki en hundraðshluti í sviga.
Flokkar leikskóla Tölfræðiprófun
Vinnustellingar - oft eða mjög oft. A= Vinnuumhverfi mjög gott B= Vinnuumhverfi gott C= Vinnuumhverfi nokkuö gott D= Vinnuumhverfi sæmilegt N = fjöldi Samanburður milli 2000 og 2002 p =.001 x2crit 24,3
Krjúpandi
2002* 20 (50%) 39 (47%) 17(28%) 28(58%) 231 X2 = 54
2000 19(63%) 46(66%) 53 (63%) 24 (62%) 223
Bolur- mjög álútur
2002 14 (35%) 39 (46%) 31 (51%) 21 (45%) 232 II 00 CJl
2000 18(58%) 51(73%) 65(78%) 23 (62%) 221
Á hækjum sér
2002 20 (50%) 45 (55%) 24 (41%) 30 (58%) 232 X2- 80
2000 22(73%) 55(78%) 59 (68%) 21 (58%) 224
Snúinn
2002 6 (15%) 26 (30%) 18 (30%) 17 (35%) 232 X2- 25
2000 8(29%) 27 (40%) 27 (34%) 12(32%) 213
Vinna með hendur langt frá líkama
2002 14(36%) 28 (34%) 25 (42%) 16(35%) 227 ÍO II -4
2000*** 6(19%) 34 (51%) 26 (32%) 6 (16%) 213
Lyfta, bera upprétt, miðlungsbyrði
2002 18 (46%) 31(37%) 24 (39%) 18 (37%) 233 II CD
2000 10 (33%) 27 (41%) 32 (39%) 15(38%) 215
Lyfta, bera álútur, miölungsbyrði Z2= 18
2002 9 (22%) 20(23%) 18(29%) 9 (18%) 237
2000 5(17%) 17 (27%) 19 (24%) 7 (18%) 211
Marktækt, milli flokka innan árs: *p<0,05, ***p<0,001
II). Aðbúnaður hefur jafnast milli flokka, en
hann hefur fyrst og fremst batnað. Þetta á við um
lausan búnað sem hefur bein áhrif á líkamsbeit-
ingu og vinnulag, en hefur ekki með aðra þætti í
umhverfinu að gera. Starfsmenn staðfesta einnig
að hafa fengið fræðslu í líkamsbeitingu og góðum
vinnubrögðum og að hún gagnist þeim. Því virðist
sem fyrstu markmið verkefnisins hafi náðst.
í annarri rannsókn, þar sem gert var mat á
vinnuumhverfi starfsmanna og fjarvistir voru
tíðar vegna líkamlegra einkenna, kom í ljós að
áhættuþættir í vinnuumhverfi (ergonomic risk
factors) hindruðu starfsmenn í að koma aftur
til vinnu (14). Best gekk að bæta vinnuumhverfi
starfsmanna þegar starfsmaður og næsti yfirmað-
ur höfðu áhuga á að innleiða breytingar til að
bæta vinnuumhverfið. Auðveldara var að fá fram
einfaldar hegðunarbreytingar hjá starfsmönnum
heldur en dýrar stjórnunar- eða tækjabreytingar
til að bæta vinnuumhverfið (14). í leikskólunum
er ljóst að hegðunarbreytingar hafa átt sér stað
varðandi vinnustellingar (tafla III). Færri starfs-
menn nota erfiðar vinnustellingar, svo sem að vera
krjúpandi eða á hækjum sér. Starfsmenn á leik-
skólum þurfa hins vegar góð og hentug vinnutæki
til að tryggja hagstæðar vinnustellingar. Fræðsla í
líkamsbeitingu eykur meðvitund starfsmanna um
áhrif vinnustellinga á líkamann og tryggir betri
og almennari nýtingu á vinnutækjum. Þrátt fyrir
að starfsmenn ættu að vera betur meðvitaðir um
líkamsbeitingu hefur það ekki skilað sér í minni
burði starfsmanna í álútri stöðu. Þegar gerðar eru
rannsóknir í vinnuumhverfi geta óvæntar breyt-
ingar haft veruleg áhrif á niðurstöður verkefnisins,
eins og henti hér. Kjarasamningar leikskólakenn-
ara 2001 ollu því að fleiri börn eru á hverri leik-
skóladeild nú og fleirum er að sinna (9). Þessi
aukni fjöldi barna getur skýrt þá staðreynd að
þótt búnaður og tæki hefðu átt að draga úr lyft-
ingum á börnum, gerðist það ekki. Því reynir enn
meir á að starfsmenn séu meðvitaðir um að til að
minnka burð þarf að endurskoða starfsaðferðir og
skipulag.
Leikskólar í flokki A hafa ætíð verið reknir
sem heilsdagsvistun í góðu rými. í A verður fjölg-
un barna mest, þar sem rýmið er best og vinnu-
aðstaðan best, eða fjölgun um 19 börn samtals.
Leikskólarnir í D eru tvenns konar. Nýlega byggð-
194 Læknablaðið 2007/93