Læknablaðið - 15.03.2007, Qupperneq 26

FRÆÐIGREINAR / HEILSUEFLING
árum á leikskólum. í kjölfar mælinga á hávaða
voru hljóðísogsplötur settar inn á deildir í tveim
leikskólum sem ekki höfðu haft neinar.
Rannsóknir í heilsueflingu og vinnuvernd fjalla
um vinnandi fólk í sínu eðlilega vinnuumhverfi. í
framtíðinni þarf enn frekar en gert hefur verið til
þessa að meta árangur fyrir og eftir íhlutun yfir
langan tíma. Pannig fást mælingar þar sem áhrif
skyndilegrar athygli sem starfsmönnum er sýnd
vegna verkefnisins verða minni. Tímaþátturinn
hefur mikið að segja og ef til vill var endurmæl-
ingin í þessu verkefni gerð of fljótt eftir að breyt-
ingarnar áttu sér stað, því ekki leið nema um hálft
ár frá því að úrbótum lauk og þar til endurmæling
átti sér stað. Einnig má líta á það sem galla að
heilsufar starfsmanna var einvörðungu metið út
frá spurningalista en ekki byggt á nákvæmri skoð-
un á starfsfólkinu. Það er hins vegar styrkur rann-
sóknarinnar að svörun var mjög góð, eða um 90%,
og staðlaðar aðferðir voru notaðar við verkið.
Þetta verkefni sýnir að hægt er að nýta
vinnumatseinkunn og úttekt á vinnuaðstöðu til
að gera áætlun um forvarnir til að bæta vinnuum-
hverfi starfsmanna. Mikilvægt er að hafa í huga að
vinnuumhverfið er fjölþætt og má þar nefna vinnu-
staðinn sjálfan með aðbúnaðarþáttum, verkefnin
sem unnin eru, skipulagsþætti sem koma víða við
og starfsmannaflokka sem eru ólíkir. Því er mik-
ilvægt í upphafi verkefna á þessu sviði að ákveða
og forgangsraða hvað á að vinna með sérstaklega í
ákveðnum verkefnum. Að öðrum kosti er auðvelt
að týna sér vítt og breitt þannig að erfitt verður að
endurmeta og að sjá hlutina í samhengi. Hér hefur
verið einblínt á aðbúnað starfsmanna, fræðslu í lík-
amsbeitingu, hávaða og sálfélagslega þætti sem er
tiltölulega auðvelt að meta.
Niðurstaða verkefnisins út frá þessum fjórum
atriðum er að:
• Ihlutun í formi fyrsta stigs forvarna skiptir máli
til lengri tíma litið.
• Breytingar á vinnuumhverfi til batnaðar eru
staðfestar af starfsmönnum.
• Stór hópur starfsmanna hefur tileinkað sér
betri vinnustellingar, en ekki hefur dregið sam-
svarandi úr líkamlegum einkennum.
• Hávaði er erfitt vandamál sem krefst stöðugrar
meðvitundar starfsmanna um að draga með
öllum ráðum úr hávaða alla daga.Tryggja verð-
ur starfsmönnum allan búnað til að draga úr
hávaða.
• Lægri aldur starfsmanna hefur áhrif á líkamleg
óþægindi þeirra en aukin fagmenntun á starfs-
ánægju í leikskólum.
Aukin meðvitund starfsmanna um vinnuum-
hverfi sitt er staðfest og þeir sýna að þeir geta haft
áhrif á það og bera ábyrgð, en gera ef til vill líka
meiri kröfur uppfrá þessu. Verkefni það sem hér er
lýst er í raun einvörðungu hluti af því ferli sem allir
góðir vinnustaðir eiga að temja sér, áhættumat,
markvissar íhlutunaraðgerðir og síðan endurmat
á vinnuumhverfi og líðan starfsmanna. Eftir það
hefst ferlið upp á nýtt, ef vel á að vera, til þess að
bestum árangri í heilsueflingu og vinnuvernd verði
náð.
Þakkir eru færðar öllum starfsmönnum
Leikskóla Reykjavíkur sem komu að þessu verk-
efni á einn eða annan hátt.
Heimildir
1. Guðmarsdóttir Á, Tómasson, K. Heilsuefling í leikskólum
Reykjavíkur. Áhættumat árið 2000. Læknablaðið 2006; 92:599-
607.
2. Karvonen M, Mikheev MI. Epidemiology of occupational
health. WHO Regional Publications, European Series No. 20,
1986:1-16.
3. Westgaard RH, Winkel J. Review article. Ergonomic
intervention research for improved musculoskeletal health:
A critical review. Inten J Industrial Ergonomics 1997; 20:463-
500.
4. Eklöf M, Hagberg M. Are simple feedback interventions
involving workplace data associated with better working
environment and health? A cluster randomized controlled
study among Swedish VDU workers. Applied Ergonomics
2006; 37; 201-10.
5. King PM, Gratz R, Kleiner K. Ergonomic recommendations
and their impact on child care workers' health. Work 2006; 26:
13-7.
6. Gratz RR, Claffey A, King P, Scheuer G. The Physical
Demands and Ergonomics of Working with Young Children.
Ear Child Develop Care 2002; 172:531-7.
7. King PM, Gratz R, Scheuer G, Claffey A. The ergonomics of
child care: conducting worksite analyses. WORK 1996; 6: 25-
32.
8. Owen BD. Intervention for Musculoskeletal Disorders Among
Child-Care Workers. Pediatrics 1994; 94/Suppl 60:1077-9.
9. Lög um leikskóla nr. 78/1994, sbr. lög nr. 47/2001 og reglugerð
nr. 225/1995, nr. 365/2001, nr. 642/2002. www.althingi.is
10. Lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum nr.
46/1980, sbr. lög nr. 15/1986, nr. 7/1996, nr. 52/1997, nr. 83/1997
og nr. 68/2003. vinnueftirlit.is
11. www.soundear.dk
12. SPSS. SPSS Base 7.5 for Windows, User's Guide. In:
Chicago, IL.: SPSS, 1997.
13. Wayne WD. Biostatistics: A Foundation for Analysis in the
Health Sciences. John Wiley & Sons,Toronto 1987:610-5.
14. Grayson D, Dale AM, Bohr P, Wolf L, Evanoff B. Ergonomic
Evaluation: Part of a Treatment Protocol for Musculoskeletal
Injuries. AAOHM J 2005; 53:450-7.
15. Engkvist IL. Evaluation of an intervention comprising a No
Lifting Policy in Australian hospitals. Applied Ergonomics
2006; 37:141-8.
16. Arbejdstilsynet. Arbejdsmiljóvejviser 46. Dag- og
dógninstitutioner for bprn og unge 1999 (cited 2000 Feb).
www.at.dk/sw5808
17. Branchearbejdsmiljörádet Social & Sundhed: Stöj i
daginstitutioner (cited 2005 sep.). www.stoej.bar-sosu.dk
18. Bistrup ML, Keiding L. Children and noise: prevention of
adverse effects. Nat Inst Public Health 2002: (cited 2003 feb).
www.si-folkesundhed.dk/upload/noiseprevention.pdf
19. Thomsen US, Pedersen S. Stöj i daginstitutioner (cited 2003
sep). www.social.dk/netpublikationer/plsid090701/forside.htm
20. Reglugerð um varnir gegn álagi vegna hávaða á vinnustöðum
nr.921/2006.
21. Vinnueftirlit ríkisins: Staðreyndablöð um hávaða; vinnueftirlit.
is; síðast skoðað 20. okt. 2006).
22. Byggingareglugerð nr.441/1998.8 kafli um hollustuhætti. www.
althingi.is
23. Hjálmarsson Ó, Daníelsson Ó. Hljóðhönnun almennra
kennslustofa. Línuhönnun 2006.23). www.vinnueftirlit.is
198 Læknablaðið 2007/93