Læknablaðið - 15.03.2007, Qupperneq 34

YFIRLITSGREIN / NÝRNASJÚKDÓMAR
mæli en áður. Líklegt er að meðferð sem miðar að
því að draga úr framrás langvinns nýrnasjúkdóms
verði hafin fyrr og meðhöndlun fylgikvilla verði
markvissari. Pað er ekki síst vegna stóraukinnar
áhættu á hjarta- og æðasjúkdómum sem meta
ætti albúmín- eða próteinmigu og GSH, í raun
ekki síður en blóðfitu eða blóðþrýsting. Forsenda
þess að framangreind nálgun nýtist sem best er
að læknar kynni sér vel nýjar skilgreiningar og
ráðlagðar rannsóknir og meðferð við mismunandi
stigum langvinns nýrnasjúkdóms. Gæti það gert
heimilislæknum kleift að taka meiri þátt í meðferð
slíkra sjúklinga sem hingað til hafa mestmegnis
verið í umsjón nýrnalækna.
Hjá einstaklingum í aukinni hættu á að fá
langvinnan nýrnasjúkdóm, til dæmis sjúklingum
með háþrýsting eða sykursýki, ætti reglubundið
að mæla kreatínín í sermi og gera þvagrannsókn.
Hjá þeim sem greinast með langvinnan nýrna-
sjúkdóm er mikilvægt að greina undirliggjandi
sjúkdóm og meðhöndla hann ef kostur er. Pær
rannsóknir sem ráðlagt er að framkvæma eru
þvagrannsókn (strimilpróf og smásjárskoðun),
ómskoðun á nýrum, rafdráttur próteina í sermi og
þvagi, og mæling þvagleifar í blöðru eftir þvaglát
í völdum tilfellum. Frekari rannsóknir ráðast
svo af niðurstöðum framangreindra rannsókna.
Við greiningu er einnig rétt að hefja svokallaða
nýrnaverndandi meðferð með angíótensínum-
myndunarensímshemli og/eða angíótensín II-við-
tækisblokka sem og meðferð annarra áhættuþátta
hjarta- og æðasjúkdóma. Er GSH fellur undir 60
ml/mín./l,73 m2 þarf að auki að hyggja að tilkomu
fylgikvilla skertrar nýrnastarfsemi og meðhöndla
þá, og þegar GSH fer niður fyrir 30 ml/mín./l,73
m2 þarf oft að skerpa á þeirri meðferð. Ráðlegt er
að senda sjúkling til nýrnalæknis á þessu stigi því
nauðsynlegt er að hann fái kynningu á meðferð
lokastigsnýrnabilunar og að undirbúningur henn-
ar sé hafinn tímanlega (36,37).
Heimildir
1. Fried LF, Katz R, Sarnak MJ, Shlipak MG, Chaves PH, Jenny
NS, et al. Kidney function as a predictor of noncardiovascular
mortality. J Am Soc Nephrol 2005;16:3728-35.
2. Anonymous.ERA-EDTA Registry2004AnnualReport.ERA-
EDTA Registry. Amsterdam, TTie Netherlands: Academic
Medical Center, Department of Medical Informatics, 2006.
3. Anonymous. U.S. Renal Data System, USRDS 2003 Annual
Data Report: Atlas of End-Stage Renal Disease in the United
States. Bethesda, MD: National Institutes of Health, National
Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases,
2003.
4. Grassmann A, Gioberge S, Moeller S, Brown G. ESRD
patients in 2004: global overview of patient numbers, treatment
modalities and associated trends. Nephrol Dial Transplant
2005;20:2587-93.
5. Perrone RD, Madias NE, Levey AS. Serum creatinine as an
index of renal function: new insights into old concepts. Clin
Chem 1992; 38:1933-53.
6. Myers GL, Miller WG, Coresh J, Fleming J, Greenberg N,
Greene T, et al. Recommendations for improving serum
creatinine measurement: a report from the Laboratory
Working Group of the National Kidney Disease Education
Program. Clin Chem 2006; 52:5-18.
7. Anonymus. K/DOQI Clinical practice guidelines for chronic
kidney disease: evaluation, classification, and stratification.
Am J Kidney Dis 2002; 39 Suppl 1:S1-S246.
8. Coresh J, Toto RD, Kirk KA, Whelton PK, Massry S, Jones C,
et al. Creatinine clearance as a measure of GFR in screenees
for the African-American Study of Kidney Disease and
Hypertension pilot study. Am J Kidney Dis 1998; 32:32-42.
9. Counahan R, Chantler C, Ghazali S, Kirkwood B, Rose F,
Barratt TM. Estimation of glomerular filtration rate from
plasma creatinine concentration in children. Arch Dis Child
1976;51:875-8.
10. Cockcroft DW, Gault MH. Prediction of creatinine clearance
from serum creatinine. Nephron 1976; 16:31-41.
11. Manjunath G, Sarnak MJ, Levey AS. Prediction equations
to estimate glomerular filtration rate: an update. Curr Opin
Nephrol Hypertens 2001; 10:785-92.
12. Schwartz GJ, Brion LP, Spitzer A.The use of plasma creatinine
concentration for estimating glomerular filtration rate in
infants, children, and adolescents. Pediatr Clin North Am 1987;
34:571-90.
13. Stromme JH, Rustad P, Steensland H, Theodorsen L,
Urdal P. Reference intervals for eight enzymes in blood of
adult females and males measured in accordance with the
International Federation of Clinical Chemistry reference
system at 37 degrees C: part of the Nordic Reference Interval
Project. Scand J Clin Lab Invest 2004; 64:371-84.
14. Levey AS, Coresh J, Greene T, Stevens LA, Zhang YL,
Hendriksen S, et al. Using standardized serum creatinine
values in the Modification of Diet in Renal Disease Study
equation for estimating glomerular filtration rate. Ann Intern
Med 2006; 145:247-54.
15. Newman DJ, Thakkar H, Edwards RG, Wilkie M, White T,
Grubb AO, et al. Serum cystatin C measured by automated
immunoassay: a more sensitive marker of changes in GFR
than serum creatinine. Kidney Int 1995; 47:312-8.
16. Grubb A, Nyman U, Bjork J, Lindstrom V, Rippe B, Sterner
G, et al. Simple cystatin C-based prediction equations for
glomerular filtration rate compared with the Modification of
Diet in Renal Disease prediction equation for adults and the
Schwartz and the Counahan-Barratt prediction equations for
children. Clin Chem 2005; 51:1420-31.
17. Magnason RL, Indriðason OS, Sigvaldason H, Sigfússon N,
Pálsson R. Prevalence and progression of CRF in Iceland: a
population-based study. Am J Kidney Dis 2002; 40:955-63.
18. Iseki K, Ikemiya Y, Fukiyama K. Risk factors of end-stage
renal disease and serum creatinine in a community-based mass
screening. Kidney Int 1997; 51:850-4.
19. Culleton BF, Larson MG, Evans JC, Wilson PW, Barrett BJ,
Parfrey PS, et al. Prevalence and correlates of elevated serum
creatinine levels: the Framingham Heart Study. Arch Intern
Med 1999; 159:1785-90.
20. Jones CA, McQuiIlan GM, Kusek JW, Eberhardt MS, Herman
WH, Coresh J, et al. Serum creatinine levels in the US
population:Third National Health and Nutrition Examination
Survey. Am J Kidney Dis 1998; 32:992-9.
21. Coresh J, Astor BC, Greene T, Eknoyan G, Levey AS.
Prevalence of chronic kidney disease and decreased kidney
function in the adult US population: Third National Health
and Nutrition Examination Survey. Am J Kidney Dis 2003; 41:
1-12.
22. Viktorsdóttir O, Pálsson R, Andrésdóttir MB, Aspelund T,
Guðnason V, Indriðason OS. Prevalence of chronic kidney
disease based on estimated glomerular filtration rate and
proteinuria in Icelandic adults. Nephrol Dial Transplant 2005;
20:1799-807.
23. Chadban SJ, Briganti EM, Kerr PG, Dunstan DW, Welborn TA,
Zimmet PZ, et al. Prevalence of kidney damage in Australian
adults:The AusDiab kidney study. J Am Soc Nephrol 2003; 14:
S131-8.
24. Hallan SI, Coresh J, Astor BC, Asberg A, Powe NR.
Romundstad S, et al. International comparison of the
relationship of chronic kidney disease prevalence and ESRD
risk. J Am Soc Nephrol 2006; 17:2275-84.
25. Clase CM, Garg AX, Kiberd BA. Prevalence of low glomerular
filtration rate in nondiabetic Americans: Third National
Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III). J
Am Soc Nephrol 2002; 13:1338-49.
26. Epstein M. Aging and the kidney. J Am Soc Nephrol 1996; 7:
1106-22.
27. Jafar TH, Stark PC, Schmid CH, Landa M, Maschio G, de
Jong PE, et al. Progression of chronic kidney disease: the
role of blood pressure control, proteinuria, and angiotensin-
206 Læknablaðið 2007/93