Læknablaðið - 15.05.2008, Blaðsíða 57

U M R Æ Ð
U R O G FRÉTTIR
SJÚKRASKRÁR
Gísli
Ingvarsson
gingvarsson@mac.com
Um sjúkraskrár
Almenningur hefur frekar háar hugmyndir um
stafrænar sjúkrafærslur í samskiptum innan heil-
brigðiskerfisins. I raun eru engin slík samskipti
virk þó undantekningar séu á milli opinberra og
hálfopinberra rekstraraðila. í framboði eru ýmsar
tölvutækar lausnir sem eru allar heimasmíðaðar
og takmarkast af verkfærum og kunnáttu sem eru
notuð við smíðina og aðlagaðar þeim brýnustu
þörfum sem viðkomandi notandi hefur haft í upp-
hafi. Grunnhugmyndin er einföld. Rafræn sjúkra-
skrá verður að hafa dagbók þar sem komur eru
skráðar. Þar næst þarf að hafa sjálfa sjúkraskrána
með einföldum samskiptatexta. Lyfseðilsprentun
kemur í kjölfarið sem eðlileg viðbót. ICD kóðun
eða sambærileg töluleg skráning greiningar og
aðgerða hefur rutt sér til rúms og var í upphafi ein
aðalástæðan fyrir því að læknar fengu blóð á tönn
að hér væri eftir einhverju vitrænu að slægjast
innan pappírsfargansins sem tölvuvæðingin virt-
ist framleiða næsta frjálslega. Þessu gat frumherji
mögulega komið sér upp án mikils kostnaðar og
ýmis kerfi komust á laggimar sem höfðu margt
sér til ágætis nema þróunarmöguleikana.
Staðan í dag
Vöruverð skiptir máli en þeir sem greiða mest fyrir
þróunina em opinberir aðilar og fyrirtæki sem
ekki handsala eigið fé heldur umbjóðenda sinna
og hafa því síður áhyggjur af verðfalli verkefnanna
sem fjárfest er í til lengri tíma. Þetta sýnist mér hafa
gerst við samninga ríkisins við einn aðila að skaffa
notendaviðmót fyrir heilbrigðisstéttir, nefnilega
Sögukerfið svonefnda. Þarna er gerður samning-
ur um vöruþróun og framleiðslu sem ekki hefur
verið formlega boðin út með tilheyrandi lýsingu
meginmarkmiða um notkun staðla við geymslu
og samnýtingu gagna. Það hefur einfaldlega verið
tekin fyrirfram heimasniðin hugmynd af einka-
fyrirtæki sem í samkeppni við alla aðra aðila hafði
ekki sannanlega ódýmstu og hentugustu vöruna
til framþróunar (1). Ríkisspítalarnir sitja uppi með
þetta og eiga að greiða fyrir þróunarverkefni sem
hér eftir verður stýrt af tæknimönnum og verk-
fræðingum undir stjóm eigenda fyrirtækis sem
getur hannað lokað kerfi sem enginn annar fær að
þróa. Með því að kaupa sig inn í Sögukerfið geta
heilsugæslustöðvar og sjálfstætt starfandi sérfræð-
ingar fengið aðgang á öllum öðrum forsendum
en sínum eigin. Svo smáir kaupendur sem sjálf-
stætt starfandi læknar eiga enga möguleika á hafa
áhrif á þessa vöruþróun. Ef eitthvað er að marka
umræðuna um tilvistarkreppu læknisfræðinnar
innan Landspítala (2) sem birtist sem ágreiningur
um stjórnun þar serrt markmið og leiðir eru ann-
aðhvort óskýr, óskilgreind eða beinlínis talin rang-
lega valin, er engu líkara en, að læknar hafi misst
endanlega áhrifastöðu sína sem skipuleggjendur
og brautryðjendur þjónustunnar til frambúðar.
Læknar stýra því heldur ekki hvert líf þeirra stefn-
ir á stafrænu formi (1).
Kröfur til tölvukerfis
Fyrsta krafan er Kerfi þróað frá grunni með
arkitektúr byggðan á nákvæmri markmiða- og
væntingalýsingu.
Önnur krafan sem mér dettur í hug er int-
eroperability sem getur útlagst sem gagnvirkni
við innri'sem ytri;tæknilega staðla. Dæmi: haga
verður skjalageytnslu sjvikragagna þarmig í einu
forriti að hægt sé með einfaldri skipun að flytja
öll þau gögn yfir £ annað samkeppnisforrit og
þar með skipta yfir á milli samkeppnisbjóðenda
eftir pskurn og þörfum heilbrigðisstofnana einsog
verið sé að skiptá um skjalaskáþ eða húsnæði
eða símafýrirtæki., Þéssi einstaki fýrirvari ætti að
hindra einokun og hvetja til bættrar þjónustu og
við lægra verði en ella sem er kjarni málsins.
Þriðja krafan er að viðkomandi lausn sé not-
endavæn. Með því er átt við að rafræn ásýnd
skipana og snið skjala fylgi einkennum fegurð-
arsmekks og notagildis. Ein almenn regla er sú
að því notendavænna viðmót því fegurra verður
það. Það er því í sjálfu sér engin mótsögn fólgin
í þessari kröfu einsog maður gæti hugsað sér við
fyrstu sýn. Fagurfræðin verður besta vísbend-
ingin á notagildið. Dæmi um þetta er vandgefið
þar sem fæstir forgangsraða fagurfræðilega yfir-
leitt. Einfaldleiki er sennilega stikkorðið. Fegurð
er gagnleg vísbending um heilbrigði. Hvorugur
þessara meginþátta sýnist mér vera til staðar í
Sögukerfinu. Sérstaklega harma ég hversu ófrítt
það er. Að starfsmenn fái vinnukonuást á forriti
er eftirsóknarvert markmið í sjálfu sér.
LÆKNAblaðið 2008/94 409