Læknablaðið - 15.02.2010, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
kreatínkínasagildi var mælt hjá sjö sjúklingum og
reyndist hækkað hjá þeim öllum.
Nokkrir sjúklinganna voru með talsverða
lækkun á blóðflögum og rauðum og hvítum
blóðkornum við komu. Líklega voru þetta merki
um beinar afleiðingar veirusýkingarinnar og
mergbælingu þótt það hafi ekki verið kannað
sérstaklega. Einnig var blæðingartilhneiging
aukin hjá nokkrum sjúklingum, oftar en ekki þrátt
fyrir eðlileg eða nær eðlileg storkupróf. Blæðingar
frá stungustöðum, undir húð, í lungum, frá
meltingarvegi og þvagvegum voru algengastar.
Einkenni frá meltingarvegi voru einkum
langvarandi þarmalömun þannig að margir
sjúklinganna höfðu engar hægðir í tvær til þrjár
vikur. Einnig komu blæðingar frá maga fyrir þrátt
fyrir gjöf prótónpumpuhemla og gjöf næringar í
meltingarveg, en magablæðingar er nú sjaldgæfar
hjá öðrum gjörgæslusjúklingum.
Enginn sjúklingur lést á gjörgæsludeild, en
einn aldraður sjúklingur með fjölda alvarlegra
undirliggjandi sjúkdóma lést á legudeild nokkrum
dögum eftir útskrift af gjörgæslu. Meðaltals
APACHE II skor var hátt, eða 20, sem sýnir að
íslensku sjúklingarnir voru mjög veikir enda er
áætluð dánartíðni samkvæmt APACHE II um
35% (tafla V). Þegar þetta er skrifað eru allir
sjúklingarnir útskrifaðir af gjörgæsludeild og
allir nema einn (enn á lungnadeild) útskrifaðir af
sjúkrahúsinu.
Ekki er ljóst af hverju tíðni alvarlegra einkenna
er hærri á Islandi en í Ástralíu, Nýja-Sjálandi og
Kanada miðað við höfðatölu. Hugsanleg skýring
getur verið hlutfallslega stærri faraldur, en
erfðafræðilegir þættir gætu líka skipt máli.29
Eins og dæmigert er fyrir smitandi öndunar-
færasjúkdóma fer sjúkdómurinn hratt yfir eins og
lýst hefur verið í fyrri faröldrum bæði innan og
milli landa. í Mexíkó, Ástralíu, Nýja Sjálandi og
Kanada stóð það versta yfir í átta til tíu vikur12'14
eða svipað og kemur fram í þessari rartnsókn, átta
vikur.
Allir þeir sjúklingar sem teknir voru með í
þessari rannsókn voru með dæmigerð einkenni
og jákvæð sýni um inflúensu A (HlNl).
Eftirtektarvert var að hjá nokkrum sjúklingum
voru fyrstu hálsstrokin neikvæð fyrir inflúensu
A (NHINI), en þegar sýni frá berkjuslími (eftir
barkaþræðingu) var rannsakað þá reyndist það
jákvætt. Eftirtektarvert var einnig hversu lengi
sumir sjúklinganna reyndust jákvæðir þrátt fyrir
veirulyfjameðferð. Vegna þessa voru nokkrir
sjúklingar hafðir í einangrun í allt að tvær vikur
og meðferð með veirulyfjum var framlengd í 10-14
daga.
Gjörgæslumeðferð við inflúensu A hefur í
yfirstandandi faraldri verið mjög kostnaðarsöm
því margir sjúklinganna hafa verið það veikir að
þurfthefuráöllumtiltækummeðferðarmöguleikum
gjörgæslulækninga að halda til að fleyta þeim
yfir erfiðasta hjallartn. í sumum tilfellum var
kostnaðurinn á annan tug milljóna króna á
sjúkling. Þrátt fyrir mikinn kostnað réttlætir
tiltölulega lágur meðalaldur þessara sjúklinga
og miklar líkur á bata slíka meðferð. Flestir
sjúklingarnir hafa, að því er virðist, náð fullum
bata miðað við fyrra ástand.
Á undanförnum árum hefur verið talsvert
rætt um hugsanlega tregðu í þátttöku heil-
brigðisstarfsmanna í umönnrm sjúklinga á
heimsfaraldurstímum.30'33 Ekki komu upp slík
vandamál meðal starfsfólks á gjörgæsludeildum
Landspítala eða Sjúkrahússins á Akureyri í
núverandi heimsfaraldri. Þvert á móti var
starfsfólkið sérstaklega ósérhlífið og æðrulaust
og lagði sig fram um að sinna þeim vandamálum
sem komu upp. Farið var eftir leiðbeiningum um
einangrun sjúklinga, notkun hlífðarbúnaðar og
varast var að nota meðferðarúrræði sem gætu
hugsanlega aukið á smithættu. Starfsfólkið var
bólusett jafnskjótt og bóluefni barst til landsins.
Ekki er vitað til að neinn starfsmanna ofangreindra
deilda hafi veikst alvarlega.
Svo virðist sem faraldurinn, hvað varðar
innlagnir gjörgæslusjúklinga, hafi verið styttri
og snarpari hér en í öðrum löndum, en hámarki
fjölda innlagna var náð fimm vikum eftir að fyrsti
sjúklingurinn var lagður inn á gjörgæslu, en í
Ástralíu/Nýja Sjálandi var tímalengd að hámarki
innlagna sjö til átta vikur.13 Mikið munar um að
meðhöndla 16 svo alvarlega veika sjúklinga á
gjörgæsludeild til viðbótar við aðra sjúklinga,
einkum þar sem legutíminn var langur. Snemma
varð ljóst að bæta þyrfti tækjakost deildanna og
brugðust stjórnvöld hratt við og veittu fjármuni
til þess, meðal annars voru keyptar sprautudælur
til lyfjagjafa og hjarta- og lungnavélum, sem voru
notaðar við ECMO-meðferð veikustu sjúklinganna
í þessum faraldri, fjölgað um tvær.
Vegna viðbúnaðar þegar SARS-faraldurinn gekk
yfir var öndunarvélarkostur gjörgæsludeildanna
endurnýjaður og kom það sér vel í þessum far-
aldri. Sýnir það hve mikilvægt það er að sýna
fyrirhyggju og endurnýja og bæta tækjabúnað
stöðugt.
Styrkur þessarar rannsóknar er einkum í
því fólginn að hún nær til allra sjúklinga sem
lögðust inn á gjörgæsludeildir á öllu íslandi
vegna HlNl inflúensu haustið 2009 og þess
vegna einstök sinnar tegundar í heiminum.
Ennfremur er þetta fyrsta rannsóknin sem lýsir
einkennum sjúkdómsins hjá íslendingum, en
88 LÆKNAblaöið 2010/96