Læknablaðið - 15.02.2010, Blaðsíða 37

Emil
Vilbergsson
deildarlæknir'
Helgi J.
ísaksson
sérfræðingur í
líffærameinafræði2
Páll Helgi
Möller
skurðlæknir1
Lykilorð: endaþarmskrabbamein,
meinvarp, húð.
FRÆÐIGREINAR
SJÚKRATILFELLI
Sjúkratilfelli:
Meinvarp frá endaþarms-
krabbameini í andlit
Ágrip
Hér er rakin saga áttatíu og tveggja ára karl-
manns sem leitaði til heimilislæknis vegna
hægðabreytinga. Ristilspeglun sýndi æxlisvöxt
10-15cm frá endaþarmsopi. Vefjasýni sýndi kirtil-
frumukrabbamein af signethringsfrumugerð. Við
aðgerð var sjúklingur með óskurðtækt krabbamein
vegna útsæðis í lífhimnu og krabbameinsvaxtar í
þvagblöðru. I síðari legu var fjarlægð húðbreyting
í andliti sjúklings sem við vefjaskoðun reyndist
vera meinvarp. Húðmeinvörp frá ristil- og enda-
þarmskrabbameini eru sjaldgæf. Skoðun á húð
er mikilvæg í uppvinnslu sjúklinga með grun um
eða staðfest krabbamein.
Sjúkratilfelli
82 ára gamall karlmaður sem hafði verið með
háþýsting leitaði til heimilislæknis með nokkurra
vikna sögu um breytingar á hægðavenjum. Hann
var sendur til meltingarfærasérfræðings sem fram-
kvæmdi á honum ristilspeglun. Speglunin sýndi
æxli sem var staðsett 10 til 15 cm frá endaþarmsopi.
Vefjasýni sem tekið var sýndi að um var að ræða
illa þroskað kirtilfrumukrabbamein af signet-
hringsfrumugerð.
Sjúklingi var vísað til skurðlæknis og í fram-
haldinu var fengin tölvusneiðmynd af kviðar-
og grindarholi, segulómun af grindarholi og
ómskoðun af æxlisvexti gegnum endaþarmsop.
Segulómun sýndi æxlisvöxt í efri hluta endaþarms
og eitlastækkanir á mótum endaþarms og
bugaristils. Ekki sáust frekari teikn um meinvörp
í myndgreiningarannsóknum. Stigun fyrir aðgerð
var T3N2Mx. Sjúklingur fékk stutta geislameðferð á
grindarhol fyrir aðgerð og þoldi hana vel.
í aðgerð fundust hnútar í lífhimnu og æxlið í
endaþarmi vaxið við þvagblöðru. Tekin voru sýni
frá hnútum í lífhimnu í frystiskurð sem sýndu
kirtilfrumukrabbamein. Þar sem sjúklingur var
með óskurðtækan sjúkdóm var ákveðið að leggja
einungis fram ristilstóma. Sjúklingur útskrifaðist
heim og í samráði við hann var engin frekari
meðferð fyrirhuguð.
Sjúklingur lagðist fljótlega aftur inn vegna
slappleika og verkja. Sjúklingur hafði í nokkra
mánuði haft litla fyrirferð og sár í andliti á vinstri
kinn neðst í sulcus nasolabialis sem blæddi úr. Sárið
gerði það að verkum að hann átti erfitt með rakstur
og var því fyrirferðin fjarlægð í staðdeyfingu.
Það kom fram hjá sjúklingi að hann hefði haft
samskonar fyrirferð á sama stað sem heimilislæknir
fjarlægði nokkrum vikum áður en hann leitaði til
hans út af breytingum á hægðavenjum. Sýni var
ekki sent til meinafræðirannsóknar. Húðbreytingin
sem fjarlægð var úr andliti sjúklings reyndist vera
meinvarp frá endaþarmskrabbameini.
Vefjameinafræðiskoðun
Húðsýnið var 2,1x1,3 cm að stærð ásamt
0,9 cm þykkri undirhúð. í húðinni var
dökkrauðbrún 1,1x0,8 cm fyrirferð nærri annarri
skurðbrúninni sem skagaði 0,3-0,4 cm upp úr
húðinni. Smásjárskoðun sýndi slímmyndandi
kirtilfrumukrabbamein af signethringsfrumugerð,
samskonar og áður hafði verið lýst í sýni frá
lífhimnu. Á yfirborði æxlisins var grunnt sár í
húðinni. Æxlið var vaxið ífarandi niður að mótum
leðurhúðar og fituvefs undirhúðar. Skurðbrúnir
voru fríar (mynd 1 og 2).
Umræða
Almennt eru meinvörp krabbameina í húð
sjaldgæf en tíðni þeirra hefur verið lýst í allt
að 5% tilfella.1- 2 Einungis 15% krabbameina í
meltingarvegi meinvarpa til húðar.3-4 Krabbamein
í ristli og endaþarmi orsaka aðeins um 5% allra
húðmeinvarpa.5 Meinvörp frá ristilkrabbameini
eru talin dreifa sér í upphafi með eitlabrautum
en síðar með æðum. Ef krabbameinið dreifir
sér í gegnum æðakerfið getur meinvarpið sýnt
sig fjarri uppruna þess.3 Þó að meinvörp frá
meltingarvegi geti komið fram nánast hvar sem er
í húðinni eru um það bil 85% þessara meinvarpa
á kviðar- og mjaðmarsvæði.2 Meinvörp í andliti
eru sjaldgæf í öllum tegundum krabbameina en í
flestum tilfellum eiga þau uppruna sinn að rekja
til flöguþekjukrabbameins í munnholi. Næst
á eftir má telja krabbamein í lungum, nýrum
LÆKNAblaðíð 2010/96 109