Læknablaðið - 15.03.2011, Qupperneq 45

UMRÆÐUR O G FRÉTTIR
KYNJALÆKNINGAR
„Kynjalæknisfræði snýst
ekki bara um konur," segir
Karin Schenk-Gustafson
yfirlæknir og forstjóri
Rannsóknarmiðstöðvar
í kynjalækningum á
Karolínska sjúkrahúsinu í
Stokkhólmi.
vítamínum, meira af þunglyndislyfjum og meira af
offitulyfjum. Tveir þriðju hlutar sjúklinga í sænska
heilbrigðiskerfinu eru konur og þær tilkynna mun
oftar um aukaverkanir lyfja en karlar. Þetta á sér
allt skýringar. Konur taka meira af sýklalyfjum
vegna þess að þær fá oftar sýkingar en karlar en
þær eru meira með börnin þar sem smitlíkur á
sýkingum ýmiss konar eru meiri. í þessari tölfræði
er að finna athyglisverðar mótsagnir eins og þær
að 70% þunglyndistilfella eru konur en hlutfallið
snýst hins vegar við þegar tölur um sjálfsvíg
eru skoðaðar. Mun fleiri konur en karlar fara í
offituaðgerðir en offita er þó algengari meðal
karla en kvenna. Þama hefur félagslegi þátturinn
greinilega mikið að segja þar sem konur eru undir
meiri þrýstingi frá umhverfinu um útlit sitt og
miklum mun meðvitaðri um það en karlarnir."
Menntun með kynjagleraugum
Að sögn Karin væri þó einföldun að álykta að
konur séu sjúkdómahræddari en karlar. „Það
er ekki ástæðan fyrir því að konur leita meira
til lækna en karlar. Konur virðast ábyrgari og
meðvitaðri um heilsufar sitt en karlar og því
eru ýmsir sjúkdómar vangreindir hjá körlum
eða greinast seinna hjá þeim en konunum.
Kynjalæknisfræði snýst ekki bara um konur og
það er þekkt að lífslíkur sveinbarna í móðurkviði
eru minni en meybarna, dánartíðni ungra karl-
manna er hærri en kvenna á sama aldri svo það er
ýmislegt sem þarf að hyggja að hjá körlunum ekki
síður en konunum."
Gustafson benti á í fyrirlestri sínum að of-
skömmtun lyfja til kvenna væri einnig þekkt
fyrirbæri. „Það eru þekkt dæmi um að litlar
og léttar eldri konur með hjartasjúkdóma fái
lyfjaskammta sem eiga frekar við karlmenn sem
eru kannski tvöfalt eða þrefalt þyngri. Á hinn
bóginn er eirrnig þekkt að konur með of hátt
kólesteról fá of litla skammta. Þarna er ekki alltaf
gætt nægilega vel að því hver er að fá lyfin."
Gustafson segir að mikilvægt sé að opna augu
allra lækna fyrir kynjalækningum en mikilvægast
sé að mennta læknanema í að sjá læknisfræðina
með „kynjagleraugum". „Það auðveldar vissulega
málið að konur eru miklu fleiri í læknanámi nú en
áður og fjölgun kvenna í læknastétt hefur orðið
mjög hröð á síðustu tíu árum. Það er í rauninni
auðveldara að kenna læknanemum kynjafræðin
heldur en eldri læknum. Þegar ég held fyrirlestra
yfir hópi sérfræðinga þýðir ekkert annað en leggja
fram beinharða vísindalega sannaða tölfræði.
Það er sannfæring mín að best sé að koma þessu
mikilvæga sjónarmiði að hjá unga fólkinu og það
muni síðan bera út boðskapinn, til eldri lækna sem
og til samfélagsins í heild."
LÆKNAblaðið 2011/97 177