Læknablaðið - 15.06.2011, Page 17

Y F I R L I T
Mynd 3. Dæmi um svæsna útbreidda innanskúmsblæðingu. Henni olli rofá æðagúl sem
staðsettur var áfremri tengislagæð (anterior communicating artery). Vegna mikils blððs í
heilahólfum purfti að leggja inn fráflæðislegg sem útskýrir loft í vinstra framheilahólfi.
Innanskúmsblæðing af öðrum orsökum
Aðrar ástæður innanskúmsblæðingar eru æðamissmíð, blóðþynn-
ingarmeðferð, æðabólga og æxli í heilavef. í töflu I má sjá yfirlit
yfir ýmsar ástæður fyrir SIB án æðagúls.
Klínísk einkenni
Skyndilegur höfuðverkur sem nær hámarki á nokkrum sekúndum
er höfuðeinkenni SIB.1 Verknum er gjarnan líkt við að vera sleginn
í höfuðið og þeim versta sem sjúklingurinn hefur nokkurn tíma
upplifað. Yfirleitt varir verkurinn í eina til tvær vikur. Ógleði
og uppköst eru algeng. Hnakkastífni, sem orsakast af ertandi
áhrifum blóðsins í innanskúmsholinu, er einnig algengt teikn við
skoðun. Hnakkastífnin kemur oftast fram á 3-12 klukkustundum.
Hún er ekki alltaf til staðar hjá sjúklingum sem eru djúpt með-
vitundarlausir og þeim sem hafa mjög væg einkenni. Engin
hnakkastífni getur því ekki útilokað SIB. Við komu á sjúkrahús
eru 2/3 sjúklinga með minnkaða meðvitund, af þeim er helmingur
í dái.17
I klínískri notkun eru tveir stigunarkvarðar sem geta spáð fyrir
um horfur sjúklings við komu á sjúkrahús. í gegnum tíðina hefur
Tafla III. Skali alþjóðataugaskurðlækningasamtakanna sem byggirá
Glasgow-dástigunarkvarðanum og hreyfibrottfalli.
Gráða GCS Hreyfibrottfall
I 15 -
II 14-13 -
III 14-13 +
IV 12-7 +/-
Skammstöfun: GCS. Glasgow-dástigunarkvarði.
Mynd 4. Innanskúmsblæðing þar sem dreifing blæðingar gefur til kynna blæðingarstað.
Myndin sýnir blóð t millistoðahít (cisterna interpeduncularis), glufu Sylvis (fissura
Sylvi) og í skorum íframheilahveli. Blæðingin er þéttust við skiptingum á miðlægu
heiiaslagæðinni (middle cerebral artery) (ör) sem bendir til þess að æðagúllinn sé staðsettur
þar. Það var staðfest með æðamyndatöku.
svokallaður Hunt- og Hess-skali mest verið notaður en á síðustu
árum hefur skali alþjóðataugaskurðlæknasamtakanna (tafla III) rutt
sér til rúms. Astæðan er sú að hann er að mörgu leyti einfaldari
í notkun en Hunt- og Hess-skalinn. Eingöngu þarf að taka tillit
til tveggja breyta, stigunar á Glasgow-dástigunarkvarðanum og
hvort um hreyfibrottfall sé að ræða.
Einstaka sinnum er óráð helsta einkenni SIB.18 Krampar eru
fátíðir en verður þó vart hjá 7% sjúklinga við upphaf blæð-
ingarinnar.1- 19 Við augnbotnaskoðun sjást blæðingar hjá einum
af hverjum sjö sjúklingum og bjúgur í sjóntaugarósi eða sjón-
himnublæðing (subhyaloid retinal hemorrhage) getur sést.
Staðbundin (focal) taugaeinkenni geta komið fram ef æðagúllinn
þrýstir á heilataug og sér í lagi ef blætt hefur inn á heilavefinn.
Taugaeinkenni fara eftir staðsetningu æðagúlsins. Ef gúllinn situr
til dæmis á vinstri miðlægri heilaslagæð kemur gjarnan fram
helftarlömun hægra megin og málstol. Ef hann situr á fremri
tengislagæð getur það leitt til máttleysis í báðum fótlimum. Ef
æðagúllinn situr á aftari tengislagæð getur hann orsakað lömun
þriðju heilataugar.1
Breytingar á hjartalínuriti eru algengar. Algengustu breyting-
arnar eru lenging á QT-bilinu, ST-hækkun eða lækkun og sér-
staklega djúpar og öfugar T-bylgjur (neurogenic T waves). Þessar
breytingar eru taldar stafa af truflun á endurskautun sleglanna
vegna mikils magns katekólamína í blóði við SIB.
Fimmtungur sjúklinga með innanskúmsblæðingu hefur áður
fengið svokallaða viðvörunarblæðingu sem er í rauninni væg SIB.1
Viðvörunarblæðingin gefur samskonar einkenni og venjuleg SIB
nema hvað einkennin eru vægari þar sem blæðingin er lítil. Ef
viðvörunarblæðingin er ekki greind geta horfurnar verið mjög
alvarlegar vegna hættu á endurblæðingu. Þá eykst dánartíðnin
næstum fjórfalt.1
LÆKNAblaðið 2011/97 357