Þjóðlíf - 01.06.1987, Blaðsíða 16

E R L E N T
frægð og Michael Deaver, fyrrum aðstoðar-
starfsmannastjóri Hvíta hússins. Á ör-
skömmum tíma varð hann einhver áhrifa-
mesti maður í Washington, fyrst og fremst
vegna vináttu sinnar við forsetahjónin, og
náin tengsl við starfsmenn Hvíta hússins.
Hann hélt áfram að ganga inn og út í
Hvíta húsinu, leika tennis á tennisvelli for-
setans, og það sem mestu máli skipti: Nancy
Reagan sá til þess að hann fengi dagsáætlun
forsetans, þannig að Deaver vissi ávallt hvar
og hvenær hægt væri að hafa samband við
forsetann.
Allt leiddi þetta til þess að viðskiptin
glæddust hjá Deaver og hann barst mikið á.
En dramb er falli næst. Honum urðu á alvar-
leg mistök er hann hóf að starfa fyrir
stjórnvöld í Kanada að málum sem hann
hafði sinnt meðan hann starfaði fyrir Rea-
ganstjórnina. Þar með braut hann að
margra dómi sérstakar siðareglur opinberra
starfsmanna, sem kveða svo á um, að
minnst tvö ár þurfi að líða frá því að opinber
starfsmaður hætti afskiptum af ákveðnum
málaflokki, áður en hann getur farið að
vinna að sömu málum fyrir einkaaðila.
Sérstök rannsóknarnefnd kannaði mál
Deavers á síðasta ári og var hann ákærður
fyrir lögbrot, en dómur hefur ekki enn verið
kveðinn upp.
„Ég veit ekki hvort það sem hann gerði er
óheiðarlegt eða ólöglegt,“ sagði fyrrum
starfsmaður Hvíta hússins um mál Deavers í
viðtali við Time, „en ég veit með vissu að
það er óþefur af þessu máli.“
OF MIKIL VÖLD? Deavermálið vakti upp
■ Mlchael Deaver: Dramb er ffalli nœst.
umræður um áhrif lobbyistanna og hættuna
á spillingu.
„Starfið hefur heldur verið að hækka í
áliti hjá almenningi undanfarin ár, en þetta
atar okkur alla auri á nýjan leik,“ sagði einn
lobbyisti í viðtali við Time eftir að Deaver-
málið kom upp.
Sú ímynd hefur löngum loðað við stéttina,
að þar færu menn með fulla vasa af pening-
um, sem mútuðu hverjum sem væri til að ná
vilja sínum fram.
Bud Whitthaus, sem er lobbyisti fyrir bíla-
framleiðandann General Motors, segir að
það séu að minnsta kosti 30 ár síðan slíkar
starfsaðferðir voru aflagðar. Hann segir að
allir lobbyistar vilji hafa áhrif og ná árangri,
en hver og einn hafi sínar sérstöku starfsað-
ferðir.
Penny Farting, sem er formaður
hagsmunasamtaka lobbyista, tekur undir
orð Whitthaus og segir að árangurinn ráðist
fyrst og fremst af þeim samböndum sem
menn hafi í þinginu. Hún óttast ekki um
framtíðarhorfurnar, því fjöldi lagafrum-
varpa eykst með ári hverju og þingmenn
kvarta yfir að þeir hafi ekki tíma og tækifasri
til að setja sig almennilega inn í málin. Og
því fleiri sem frumvörpin eru, þeim mun
meiri hagsmunir eru í veði. Að hennar mati
er þó ekki hætta á að völd og áhrif lobbyist-
anna verði of mikil, því hinir ólíku hagsmun-
ir jafnist út þegar á heildina er litið.
En Pat Cadell, sem vinnur við skoðana-
kannanir, hefur áhyggjur af þróuninni. I
viðtali við tímaritið U.S. News & World
Report segir hann að þegar að öllu sé a
botnínn hvolft snúist lobbyismi um peninga.
og því sé hættan á spillingu alltaf fyrir hendi-
Margir þingmenn eru einnig uggandi yf>r
þróuninni og hafa reynt að draga úr áhrifum
lobbyistanna. Enn aðrir segja litla hættu
vera á ferðum og telja að starfsemi þeirra
falli undir lögin um tjáningarfrelsi. Segja
þeir að það sé undir hverjum þingmannj
komið að sjá til þess að lobbyistarnir brjótj
ekki hinar óskráðu leikreglur, enda myndi
slíkt brot leiða til þess að lobbyistarnir glöt'
uðu því sem þeim er mikilvægast: tengslun'
við þingmenn.
Eða eins og einn þingmaður orðaði það;
„Óheiðarlegur lobbyisti reynir bara einu
sinni að hlunnfara þig. Það spyrst strax út og
þar með er hann búinn að vera.“
■ Árni Þórður Jónsson
íslendingar ekki í lobbyisma
Leitum þó stundum aðstoðar
HÖRÐUR H. BJARNASON er sendifulltrúi í íslenska sendi-
ráðinu í Washington og hefur kynnst lobbyistum og lobbyisma af
eigin raun í gegnum starfið. Hann segir að erfitt sé að leggja dóm á
störf þessara aðila, en þeir hafi skapað sér hefð í hinu bandaríska
stjórnkerfi og starfsemi þeirra sé leyfileg lögum samkvæmt.
Hörður segir að íslenska ríkið noti ekki að jafnaði þjónustu
lobbyista í Washington, en þó komi það fyrir í einstökum málum að
leitað sé sérfræðilegrar lögfræðiaðstoðar, og nefnir hann hval-
veiðimálið sem dæmi.
„Ég held að það hafi ekki verið rætt markvisst um að nota
lobbyista til að kynna málstað okkar," sagði Hörður, „en það er
vissulega ein leið til að ná athygli þingsins."
En þótt við íslendingar getum varla talist notfæra okkur þjónustu
lobbyistanna í Washington, þá verður ekki það sama sagt um önnur
ríki. Hörður sagði að mörg erlendu sendiráðanna í Washington
nýttu sér þessa þjónustu að staðaldri og teldu sig þurfa á henni að
halda. Nefndi hann sem dæmi Grikki og Tyrki. Miklir
hagsmunaárekstrar eru milli þessara ríkja og hafa þau bæði gripið
til þess ráðs að fá í sína þjónustu mjög færa lobbyista, til að koma
málstað sínum á framfæri við bandarísk stjórnvöld.
Hörður sagði að ýsmir teldu það eðlilega þróun að lobbyistarnir
kæmu á þennan hátt inn á svið erlendu sendiráðanna. þar sem þau
hefðu oft á tíðum ekki tök á að fara sömnu leið og lobbyistarnir,
sem margir hverjir væru persónulega kunnugir þingmönnum.
Hörður sagðist aðspurður ekki telja mikla hættu á að starfsenn
lobbyistanna leiddi til spillingar eða óeðlilegrar fyrirgreiðslu. I lann
benti á að þeir væru bundnir af siðareglum og eins þyrftu þeir að
gera grein fyrir öllum greiðslum sem þeir ynntu af hendi.
„Hins vegar eru þess dæmi að menn hafi farið framhjá þessu,"
sagði Hörður, „og þá hafa þeir lent í málaferlum.“
En skyldi lobbyismi að amerískri fyrirmynd eiga erindi til ls-
lands? Hörður H. Bjarnason vildi ekki leggja dóm á það, en taldi
þó, svona fljótt á litið, að það væri ekki sami grundvöllur fyr'r
starfsemi af þessu tagi hér heima.
„Samskipti milli manna eru það greið heima, að það er tæpasl
þörf á milligöngumönnum af þessu tagi,“sagði Hörður H. Bjarna-
son sendifulltrúi í Washington að lokum.
■ Höröur: Ekki þörf á milligöngu-
mönnum heima vegna fámennis.
16