Þjóðlíf - 01.01.1990, Blaðsíða 47

LAR KONUR Á SÖGUÖLD
ástæða þessa var að þannig hélst auður í
ættum þar eð ekki þurfti að greiða heim-
anmund. Einnig getur hugsunin verið sú
að synir séu líklegri til að geta séð foreldr-
um sínum farborða í ellinni.
Þá ber líka að hafa í huga hversu út-
breitt ofbeldi og herfarir voru á íslandi á
söguöld. Þar eð það voru jú karlar er fóru
herfarirnar urðu synir enn mikilvægari en
ella. Þeir héldu uppi merki fjölskyldunnar
í styrjöldum, þeir drógu í búið með ránum
og gripdeildum. Að ala upp meybörn
þýddi fyrst og fremst kostnað án þess séð
yrði að nokkurt gagn yrði að. Hlutfall
karla og kvenna í samfélaginu varð þannig
mjög skekkt.
Slíkt hið sama mun hafa verið uppi á
fyrir björg). Kvennaskortur hefur því
verið með almesta móti við upphaf vík-
ingaaldar og margir velættaðir ungir menn
ekki átt nokkurn möguleika á að kvænast.
Þeir lentu þannig í raun fyrir utan félags-
efnahagsgerð samfélagsins og réðust til
starfa á nýjum vettvangi sem víkingar.
Flutningur til jaðarsamfélaga er fyrst og
fremst iðja karlmanna. Bandaríki Norður-
Ameríku eru þar þekkt og augljóst dæmi.
Kynjaskipting innflytjenda þangað var
svo skekkt að jafnvægi náðist ekki fyrr en í
seinni heimsstyrjöldinni. Sú mynd sem
Landnáma dregur upp af íbúum íslands
bendir eindregið til að svipað ástand hafi
þar ríkt og á öðrum jaðarsvæðum. Synir
eru fleiri en dætur í ættrakningu Land-
verða algengir og konur eiga auðvelt með
að giftast aftur. Allt eru þetta þekkt minni
úr Islendingasögunum.
r þá komið að niðurstöðum Carol J.
Clover. Hún telur allt benda til að
hlutfall karla og kvenna á íslandi á sögu-
öld hafi verið mjög skekkt þannig að kon-
ur hafi verið miklu færri en karlar. Form-
lega séð hafi karlar haft öll völd og sýni það
sig í lagasetningu. Lög þjóðveldisins sýni
því hvernig karlmenn hafi viljað að samfé-
lagið liti út. í raun gefi hins vegar sögurnar
mun betri mynd af raunveruleikanum.
Sökum þess hversu konur voru fáar og
eftirsóttar voru raunveruleg völd þeirra og
áhrif mikil. Er það líka einkennandi fyrir
frásagnir íslendingasagna af áhrifum
teningnum annars staðar í Evrópu. Konur
voru til muna færri en karlar einfaldlega
sökum þess að karlar drápu þær við fæð-
ingu. Þá vaknar spurningin hvort konur á
íslandi hafi hlutfallslega verið enn færri en
kynsystur þeirra í Evrópu. Og er þá komið
að stöðu jaðarsamfélaga.
alið er að við upphaf víkingaaldar
hafi mannfjöldi í Skandinavíu verið
með almesta móti. Landsgæði hafi þá vart
dugað til framfæris öllum og sé það ein
skýring víkingaferða. Jafnframt má þá
gera ráð fyrir að deyðing meybarna hafi
verið enn algengari en annars þar eð
þrengingar leiða til þess að óframleiðnum
hluta samfélagsins er ýtt til hliðar (eða
námu, margir karlar virðast barnlausir og
því oft líklega kvennalausir og margir hafa
flutt inn konur eða gifst niður fyrir sig.
Það er því full ástæða til að ætla að mikið
ójafnvægi hafi ríkt.
Að leiðrétta slíkt misræmi tekur langan
tíma og þá sérstaklega ef útburður
meybarna tíðkast og innflytjendur eru eft-
ir sem áður fyrst og fremst einhleypir karl-
ar. Afleiðingar slíks misræmis í jaðarsam-
félögum eru velþekkt. Ofbeldi karla er
stofnbundið sem blóðhefndir eða stríð.
Samkeppni um konur verður slík að hún
leiðir oft til mannvíga og brúðarrána.
Karlmenn flytjast úr landi, framhjáhald er
algengt og samkynhneigð eykst. Skilnaðir
kvenna að þær beita sér í persónulegum
samskiptum en ekki á hinu opinbera
leiksviði. Þar trónuðu karlarnir. En er
þeir gengu of langt í persónulegum sam-
skiptum létu konurnar í sér heyra vitandi
sem var að færu þær frá einum karli var
fjöldi annarra reiðubúinn að taka við þeim
með þeim skilmálum sem þær settu. Og er
hér skýrt hví Ásgerður í Gísla sögu gat
sagt manni sínum að skipta sér ekki af
framhjáhaldi hennar þó svo slíkt væri
formlega séð alvarlegt afbrot.
0
ÞJÓÐLÍF 47