Frjáls verslun - 01.01.2013, Side 46

46 FRJÁLS VERSLUN 1. 2013
eingöngu að vera fyrir sjúka og fátæka?
Eða eiga þeir, sem byggt hafa upp eigin
lífeyrissparnað, einnig að njóta stuðnings
rík isins í ellinni líkt og þeir fátæku sem ekki
hafa safnað til efri áranna?
Hvað sem þessari umræðu líður þá er
sláandi hvað ávinningurinn af lífeyris­
sparn aði er lítill miðað við þann sem ekkert
hefur greitt í lífeyrissjóð. Lífeyrisþegi með
300 þús. kr. á mánuði úr lífeyrissjóði sínum
hefur um 62 þús. kr. meira á mánuði til ráð­
stöfunar eftir skatta en sá sem aldrei hefur
greitt neitt í lífeyrissjóð og er algerlega upp
á ríkið komið.
Lífeyrisþegi með 500 þús. kr. á mánuði úr
lífeyrissjóði eftir skatta hefur 174 þús. kr.
meira á mánuði til ráðstöfunar eftir skatta en
sá sem aldrei hefur greitt neitt í líf eyris sjóð.
Mjög þægilegt er að skoða þessi mál á
heimasíðu Tryggingastofnunar með því að
fara í sérstaka reiknivél sem þar er birt og
slá inn viðkomandi tölum. Muna þarf eftir
persónuafslættinum. Eins er hægt að fara
inn á reiknivél Ríkisskattstjóra varðandi
útreikninga og forsendur á staðgreiðslunni.
Lífeyrisþegi með 500 þús. kr. á mánuði
úr lífeyrissjóði fyrir skatta greiðir 287
þús. kr. á mánuði fyrir vist og umönnun
á hjúkrunaheimili á meðan sá, sem aldrei
hefur sparað, þarf ekkert að greiða og fær að
auki sérstakan vasapening frá ríkinu.
Tekjuhæstu lífeyrisþegarnir greiða um
327 þús. kr. á mánuði fyrir vist og um­
önn un á hjúkrunarheimilum og er það
hámarksgreiðsla einstaklings. Þeir sem eru
með um 590 þúsund krónur eða meira í
tekjur frá lífeyrissjóðum eða aðrar tekjur
lenda í þessum flokki.
Mörgum tekjuháum finnst þeir „greiða
vistina niður“ fyrir aðra á hjúkrunar­ og
dvalarheimilunum. Það er ekki alls kostar
rétt þar sem kostnaður við rekstur hvers
rýmis á hjúkrunar­ og dvalarheimilum er á
milli 600 og 700 þús. kr. á mánuði og enginn
nær því að greiða fyrir eigin vist að fullu.
En eftir stendur auðvitað sú spurning
hvers vegna á ellilífeyrisþegi í sæmilegum
efnum, sem orðinn er sjúkur og þarf á
hjálp að halda, að greiða miklu hærra fyrir
sjúkravistina á hjúkrunaheimilinu en t.d. sá
tekjulausi sem er með honum í herbergi?
Margir aldraðir líta svo á að svo mikil
tekjutenging ellilífeyris Tryggingastofnunar
sé ekkert annað en miklir jaðarskattar – og
það í sjálfu hruninu.
Ýmsir hafa bent á að í raun sé ekkert frá
öldruðum tekið þótt ellilífeyrir frá Trygg­
ingastofnun skerðist vegna greiðslna úr
lífeyrissjóðum og annarra tekna. Að þeir
njóti lífeyrissparnaðar síns þótt ríkið tryggi
fátæku fólki grunnlífeyri.
Þá er það spurningin um misháar greiðslur
til hjúkrunar­ og elliheimila. Mörgum finnst
að allir aldraðir eigi að njóta ókeypis vistar
á elli­ og hjúkrunarheimilum eftir að hafa
greitt skatta og skyldur alla sína tíð. Þetta
er raunar talsvert mál því mörg sveitarfélög
reka elli­ og hjúkrunarheimili og þau eru
mjög misjafnlega stöndug og undir þetta
verkefni búin.
Skerðing ellilífeyris hefur kallað fram
spurninguna hvort munurinn á þeim sem
hugsa til ellinnar og leggja fyrir í lífeyris­
sjóði og þeim, sem aldrei hafa sparað,
sé ekki alltof lítill. Að svo lítill munur
dragi úr lífeyrissparnaði fólks? Þótt allir
á vinnumarkaði séu núna skyldugir til að
greiða í lífeyrissjóði hlýtur svarið að vera
játandi.
Lífeyrissjóðakerfið á Íslandi er talið sterkt
og til fyrirmyndar. Á næstu árum fara mjög
fjölmennir árgangar á eftirlaun. Margir
aldraðir spyrja sig hins vegar núna hvort
lífeyrissparnaður þeirra sé fyrst og fremst
orðinn sparnaður fyrir ríkið.
forsÍðuefni
Rekstur hvers rýmis á hjúkrunar­ og dval­
ar heimilum er á milli 600 til 700 þús. kr. á
mánuði og enginn nær því að greiða fyrir
eigin vist að fullu þar sem hámarks þátt­
tökukostnaður er 327 þús. kr. á mánuði.