Frjáls verslun - 01.01.2014, Qupperneq 58

58 FRJÁLS VERSLUN 1. 2014
faldlega einhvers konar störukeppni
milli ykkar?
Þessu hefur verið haldið í biðstöðu alltof
lengi vegna þess að kröfuhafarnir hafa
alltaf verið að bíða eftir einhverju. Ég
held þeir hafi verið að bíða eftir því að við
gengj um í Evrópusambandið og þeir fengju
greitt út í evrum. Svo sáu þeir líklega að
ekki væri hægt að reiða sig á það, þá vildu
þeir bíða og sjá hvort ný ríkisstjórn væri
líkleg til að semja við þá, taka lán og borga
þá út. Nú sjá menn að það muni ekki gerast
og þá færast menn vonandi nær einhverju
sem kallast getur raunhæf niðurstaða.
Erum við að tala um þrjá til fjóra mán ­
uði í að það komi niðurstaða gagn vart
kröfuhöfum?
Við sjáum allavega hreyfingu núna.
Verð mæti krafnanna er að breytast og
kröfu hafarnir eru að þreifa fyrir sér. En
hvað þýðir það ef verðmæti krafnanna
minnkar? Það þýðir nefnilega ekki að verð ­
mæti eigna búanna sé að minnka heldur
að kröfuhafarnir geri ekki ráð fyrir að ná
jafnmiklu út úr búunum og stefnt var að.
Reyndar er það svo að verðmæti krafna
slitabúanna hefur verið heldur lægra en
verð mæti búanna – sem bendir til þess að
menn geri sér grein fyrir því að það sé óhjá ­
kvæmilegt að mynda eitthvert svig rúm svo
hægt verði að aflétta höftum. Kröfu hafarnir
eru hugsanlega að átta sig á stöðunni og
gætu verið opnari fyrir ásættan legri niður ­
stöðu. Hins vegar þurfa slita stjórnirnar að
vera tilbúnar að klára dæmið í stað þess að
láta það danka. Það er eins og þær skorti
hvatann.
Aðeins um nýjustu tíðindin í Icesave.
Nú liggur fyrir að málin sem Hollend ­
ingar og Bretar hafa höfðað í Héraðs ­
dómi Reykjavíkur út af Icesave snúa
ekki að íslenska ríkinu heldur inn ­
stæðutryggingasjóðnum, en finnst þér
ástæða til að hafa einhverjar áhyggjur
af þessu máli?
Málsóknin er ekki áhyggjuefni í sjálfu
sér en hins vegar áminning um hversu
mikilvægt það var að við skyldum ekki
setja þessar Icesave­kröfur yfir á íslenska
skattgreiðendur. Þegar þetta er allt lagt
saman, höfuðstólskrafan og vaxtakrafan
sem þeir leggja fram, nemur þetta yfir
þúsund milljörðum. Þetta voru kröfur í
erlendri mynt sem við áttum ekki til. Nú
er ljóst að þetta lendir ekki á ríkinu en mér
finnst dálítið bíræfið af Bretum og Hollend ­
ingum að fara út í þetta mál vegna þess
að það er harla ólíklegt að þeir hafi mikið
upp úr því. Það er til þess fallið að minna á
atburðarás undanfarinna ára – sem ég hefði
haldið að þeir vildu helst gleyma; beitingu
hryðjuverkalaganna, óeðlilegar kröfur og
óbilgjarnar innheimtuaðgerðir. Þeir töp ­
uðu málinu ásamt Evrópusambandinu
fyrir EFTA­dómstólnum og hafa síðan
látið í veðri vaka að tímabært væri að láta
kyrrt liggja og vinna þess í stað að því að
byggja upp samskipti þjóðanna og horfa
fram á við. Það er rétt að minnast þess að
neyðarlögin gerðu þá að forgangs kröfu ­
höfum og tryggja þeim gríðarlegt fjármagn
sem þeir hefðu orðið af ella. Þess vegna
finnst mér einkennilegt að þeir skuli leggja
út í þessi málaferli núna.
Aðeins nánar um leiðréttinguna. Það
hefur verið talað um að hún gæti
komið til framkvæmdar um mitt þetta
ár, en það hefur minna verið rætt um
útfærsluna. Hvar er málið statt um
þessar mundir?
Núna er starfandi sérstakur hópur í fjármálaráðuneytinu til að fylgja þessu máli eftir. Í ráðuneytinu er
verið að leggja lokahönd á frumvörp sem
koma fljótlega til umræðu í þinginu en
um leið hefur tæknilegur undirbúningur
verið í fullum gangi, meðal annars
hönn un tölvukerfis. Þegar frumvörpin
hafa verið afgreidd, sem ég tel að muni
ekki taka mjög langan tíma, á ekkert að
vera því að vanbúnaði að hefja þennan
endurútreikning. Eftir því sem mér er
sagt er hann tiltölulega einfaldur í flestum
tilvikum. Þegar komnar eru niðurstöður
um hvaða forsendur þurfi að vera fyrir
hendi og hvernig skuli reiknað þarf nánast
bara að ýta á einn takka til að sjá útkomuna
í um 80% tilfella. Í hinum 20% tilfellanna
þurfi aftur á móti að rekja sig í gegnum
hvert og eitt dæmi vegna breytinga sem
orðið hafa á tímabilinu og flækja mynd ina,
og það getur tekið talsverðan tíma. Það
breytir þó ekki því að áætlun sérfræði ­
hópsins á að geta gengið eftir. Í öllu falli
eigi menn að geta farið að sjá hina nýju
tvískiptu greiðsluseðla um það leyti sem
hópurinn hefur miðað við.
En gengur þessi leiðrétting nógu langt,
að hámarki fjórar milljónir, og hún
hjálpar ekki fólki sem skuldar mikið?
Þetta er inngrip til þess fallið að lækka
skuldir heimilanna umtalsvert og er í senn
réttlætisaðgerð og efnahagsleg aðgerð. Um
er að ræða aðgerð sem hvergi hefur verið
framkvæmd með þessum hætti. Í heild er
um mjög miklar fjárhæðir að ræða. Hins
vegar er það alveg rétt að þetta mun ekki
bjarga öllum og það hefur legið fyrir frá
upphafi að þessi aðgerð væri ekki til þess
fallin að koma hverju einasta heimili í land ­
inu úr skuldavanda. Þetta er hugsað sem
almenn aðgerð til að bæta það sem kallað
hefur verið forsendubrestur eða ófyrirséð
áhrif. Það er eðlilegt að gera þetta samhliða
uppgjöri á þrotabúum bankanna og afnámi
hafta vegna þess að það var framganga
bank anna sem bjó til þessi ófyrirséðu áhrif.
Þeir sem eru í verulegum skulda vand ­
ræðum þurfa önnur úrræði. Í verstu til ­
vikun um þarf að gefa fólki kost á að fara í
gjald þrot á þann hátt að það geti náð sér á
strik aftur.
Það voru sömuleiðis sett lög fyrir
áramót til að fresta nauðungarsölum
fram til haustsins. Hvað gerist þegar
frest urinn rennur út í haust – gætu ekki
fjölda gjaldþrot verið í pípunum?
Í umræðum um það hvort lög af þessu
tagi væru réttætanleg var bent á að til
fjöldagjaldþrota gæti komið því fresturinn
myndi engu breyta fyrir þá sem væru í
þessari stöðu. Þeir næðu hvort eð er ekki
að vinna sig út úr vandanum á þeim tíma.
Engu að síður var þetta talið réttlætanlegt
til að gefa fólki tækifæri og svigrúm til að
gera ráðstafanir út frá fyrirliggjandi niður­
stöðum um hvers væri að vænta af leið ­
réttingunni – og meta kostina í stöðunni.
Ríkisstjórnin hefur ekki lækkað skatta
á atvinnulífið nægilega og slegið tvær
flugur í einu höggi; örva fyrirtækin og
vöxt efnahagslífsins, sem stækkar þá
sjálfkrafa skattstofninn. Hvers vegna
hafið þið farið svona hægt í þetta?
Þetta er rétt; við höfum farið hægt í
sakirn ar í því efni vegna þess að menn
hafa óttast áhrifin til skamms tíma á tekjur
ríkis sjóðs. Ég er hins vegar sammála því
sem fram kemur í spurningunni að lækk ­
un skatta á atvinnulífið myndi stækka
tekjustofna og skila enn meiri tekjum til
Hins vegar þurfa slitastjórn ­
irnar að vera tilbúnar að klára
dæmið í stað þess að láta það
danka. Það er eins og þær
skorti hvatann.
forsætisráðherra