Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2008, Side 34

XVIII. ÞING FELAGS ISLENSKRA LYFLÆKNA
FYLGIRIT 57
V 19 Áhættuþættir beintaps í mjöðm hjá 70 ára konum,
mikiivægi líkamsþyngdar
Sigríður Lára Guðmundsdóttir1, Díana Óskarsdóttir21, Ólafur Skúli
Indriðason1, Leifur Franzson3, Gunnar Sigurðsson1-2'4
'Innkirtla- og efnaskiptasjúkdómadeild, ^beinþéttnimælistofu, 3erfða- og
sameindalæknisfræðideild Landspítala, 4læknadeild H1
mariah@landspitali.is
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar var að rannsaka áhættu-
þætti beintaps á mjaðmarsvæði hjá 70 ára konum.
Efniviður og aðferðir: Eitt hundrauð sextíu og tvær konur tóku
þátt. Meðaltími á milli rannsókna var 9,12 ár. Beinþéttni (g/cm2)
í lærleggshálsi, lærhnútu (trochanter) og mjöðm var mæld með
dual x-ray absorptiometry (DXA). Kannaðar voru breytingar á
beinþéttni og samband þeirra við: beinþéttni, þyngd, vöðva- og
fitumassa, beinumsetningarvísa, hormón, vítamín og lífsstíl
samkvæmt spurningakveri við upphaf rannsóknar og þyngd-
arbreytingar á rannsóknartíma.
Niðurstöður: Marktækur munur var á beintapi milli mælistaða.
Meðaltal beintaps var -0,83%/ár í lærleggshálsi, -0,47%/ár í lær-
hnútu (p<0,01 miðað við lærleggsháls) og -0,53%/ár í mjöðm
(p<0,01/0,05 miðað við lærleggsháls/lærhnútu). Marktæk
fylgni var milli D-vítamíns í sermi við 70 ára aldur og beintaps
í lærleggshálsi (r=0,21; p<0,01). Beinþéttni í lærhnútu við 70 ára
aldur hafði neikvæða fylgni við beintap í lærhnútu (r=-0,41;
p<0,01). Engin marktæk fylgni var milli mældra þátta við 70 ára
aldur og breytinga á beinþéttni í mjöðm. Beintap í lærleggshálsi,
lærhnútu og mjöðm var -9,8%, -7,5% og -8,7% hjá konum sem
léttust um >5% líkamsþyngdar á rannsóknartímanum en hjá
konum sem viðhéldu eða juku líkamsþyngd sína var beintap-
ið á sömu mælistöðum -6,4%, -2,6% og -2,9% (p<0,01 á öllum
mælistöðum).
Ályktanir: Þyngdartap hjá 70 ára konum var marktækur
áhættuþáttur fyrir beintap á mjaðmarsvæði og hvetja ætti eldri
konur til að viðhalda líkamsþyngd sinni. Lágt gildi D-vítamíns í
sermi var áhættuþáttur fyrir beintapi í lærleggshálsi og því ætti
að leggja áherslu á nægilega inntöku þess. Þrátt fyrir margar
breytur sem kannaðar voru í þessari rannsókn er enn margt óút-
skýrt varðandi það beintap sem verður með hækkandi aldri.
V 20 Sjúklingur með skjaldbúskrabbamein og
skjaidvakaofseytingu. Sjúkratilfelli
Ari Jóhannesson1, Eysteinn Pétursson3, Jón Hrafnkelsson2
'Lyflæknasviði 1,2Lyflæknasviði II, 3ísótópastofu Landspítala
arijoh@landspitali.is
Inngangur: Skjaldbúskrabbameini (carcinoma thyroidae folli-
culare) með meinvörpum fylgir stöku sinnum skjaldvakaofseyt-
ing. Er þá ætlað að meinvörpin séu starfhæf og samlegðaráhrif
valdi hækkuðum styrk skjaldkirtilshormóna í sermi.
Sjúkratilfelli: Sjötíu og fimm ára kona kom á Landspítala til
aðgerðar á mjöðm vegna þrálátra verkja. Röntgenmyndir sýndu
óvænt eyðu í mjaðmarbeini og fyrirferð í miðmæti svarandi
til skjaldkirtils. Segulómun af mjaðmagrind leiddi í ljós stórt
mjúkvefjaæxli sem reyndist vera skjaldbúskrabbamein.
Skömmu eftir skjaldkirtilsbrottnám mældist fT4 40,3 pmól/1
(13-22), TSH < 0,01 mU/1 og thýróglóbúlín (Tg) 98.700 mcg/1
(1,4 -7,8). ,31I skann sýndi ríkulega upptöku í lungum og hægri
mjöðm. í meðferðarskyni fékk sjúklingur 30 mCi af 13,I og skjald-
kirtilsbælandi lyfið Carbimazole (Neo-Mercazole®). Fyrstu vik-
urnar eftir upphafsmeðferð hrakaði sjúklingi mjög, fékk meðal
annars lungnabólgu, bláæðasega í hægri ganglim og síðan
langvinna meðvitundarskerðingu, mögulega af völdum þung-
lyndis. Segulómun sýndi meinvarpsgrunsamlegar fyrirferðir
í miðtaugakerfi. Styrkur mótefna gegn TSH-viðtaka (thyroid
receptor antibodies, TRAb) mældist ítrekað hár (25; 26,36 og
27,7 IU/1 (<1,0)). Við endurteknar gjafir af 13,I (samtals 600 mCi)
hefur dregið mjög úr virkni meinvarpa og ofseytingu. I dag er
konan við þokkalega og reyndar batnandi heilsu, sermisstyrkur
Tg er 203 mcg/1 og 131skann sýnir að upptaka í meinvörp hefur
minnkað stórlega.
Ályktanir: Greiningarskilmerki skjaldvakaofseytingar frá
skjaldbúskrabbameinvörpum eru uppfyllt. Hár og viðvar-
andi styrkur TRAb sýnir að samtímis krabbameini í skjald-
kirtli var sjúklingur með Gravessjúkdóm. Mótefnin hafa örvað
TSH viðtaka í meinvörpum svo af hlaust skjaldvakaofseyting.
Nokkrum slíkum tilvikum hefur verið lýst áður. Hugsanlegt
er að Gravessjúkdómur sé oftast til staðar þegar meinvörp frá
skjaldbúskrabbameini ofseyta skjaldvaka.
V 21 Æsavöxtur vegna villiframleiðslu á
vaxtarhormónakveikju frá krabbalíki í lunga. Sjúkratilfelli
Páll S. Pálsson1, Ari Jóhannesson1, Tómas Guðbjartsson2'3
'Lyflæknasviði 1,2hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala, 3læknadeild
HÍ
arijoh@landspitali.is
Inngangur: Æsavöxtur (acromegaly) stafar langoftast af offram-
leiðslu vaxtarhormóns (VH) frá góðkynja æxli í heiladingli. í
einstaka tilvikum (<1%) getur æxli annars staðar í líkamanum,
til dæmis briseyjaæxli eða krabbalíki í lungum, orsakað æsavöxt
með framleiðslu á vaxtarhormónakveikju (growth hormone
releasing hormone, GHRH). Hér er lýst einu slíku tilfelli.
Sjúkratilfelli: Fjörutíu og tveggja ára kona greindist fyrir tilvilj-
un með 7 cm stórt æxli miðlægt í hægra lunga. Hún hafði aldrei
reykt eða kennt sér meins frá lungum. Tveimur árum áður hafði
greinst hjá henni hnútur í skjaldkirtli með vægri skjaldvakaof-
seytingu (subclinical thyrotoxicosis). Hálfu ári síðar greindi einn
höfunda (AJ) hjá henni æsavöxt. Segulómun sýndi vægt stækk-
aðan heiladingul og IGF-1 mældist mjög hækkað. Hafin var
meðferð með lanreótíði og síðar einnig með cabergólíni. Rúmu
ári eftir að meðferð hófst var fyrirhuguð aðgerð á heiladingli en
fyrir þá aðgerð var tekin lungnamynd sem sýndi áðurnefnt æxli.
Gerð var ástunga á æxlinu og kom í ljós dæmigert krabbalíki án
illkynja frumna. í skurðaðgerð var æxlið fjarlægt ásamt mið- og
neðra lungnablaði, og voru skurðbrúnir hreinar og eitilmein-
vörp ekki til staðar. Gangur eftir aðgerð var góður og var sjúk-
lingur útskrifaður viku eftir aðgerð. Sermisgildi vaxtarhorm-
ónakveikju (S-VH) var 82 pg/ml (5-18 pg/ml) fyrir aðgerð, en 24
pg/ml nokkrum dögum eftir aðgerð. Tæpum fimm mánuðum
A
34 LÆKNAblaðið 2008/94