Listin að lifa - 01.03.2004, Blaðsíða 6

Dómurinn
Meb dómi uppkvebnum 11. febrúar 2004 stabfesti Hæstiréttur úr-
skurb Hérabsdóms Reykjavíkur frá 2. desember 2003 um ab vísa frá
dómi máli, sem einn af félagsmönnum Félags eldri borgara í Reykja-
vík og nágrenni höfbabi á hendur ríkinu, vegna skattlagningar lífeyr-
isgreibslna. Málib var þingfest í Hérabsdómi Reykjavíkur 22. október
2002. Um prófmál er ab ræba, bæbi varbandi þab hvernig ber ab
leggja málib fyrir dómstóla og efnislegt álitaefni þess. Jónas Þór
Gubmundsson hdl., lögmabur FEB, hefur annast málareksturinn fyrir
hönd stefnanda.
í stefnunni var gerð sú dómkrafa, að álagning skattstjóra á
tekjuskatti og útsvari á stefnanda árið 2002 vegna tekjuárs-
ins 2001 yrði felld úr gildi. Samkvæmt skattálagningunni
voru lífeyrisgreiðslur hans skattlagðar með almennu tekju-
skattshlutfalli, þ.e. 38,78% skatti, og átti það bæði við um
inngreidd iðgjöld og uppsafnaða vexti. Samkvæmt lögum
um fjármagnstekjuskatt frá 1996 skal hins vegar greiða
10% skatt af öllum öðrum fjármagnstekjum en ávöxtunar-
hluta iðgjalda í lífeyrissjóði, s.s. vöxtum, arði, leigu og
söluhagnaði.
í efnisþætti málsins heldur stefnandi því fram, að það
standist ekki 65. gr. og 72. gr. stjórnarskrárinnar nr.
33/1944 og 1. gr. viðauka nr. I við mannréttindasáttmála
Evrópu, sbr. 14. gr. sáttmálans, sbr. lög nr. 62/1994 og
25/1998, að skattleggja þann hluta greiðslna stefnanda úr
lífeyrissjóði, sem til er kominn vegna vaxta, verðbóta og
annarrar ávöxtunar iðgjalda til lífeyrissjóðsins, við útborg-
un, með sömu skattprósentu og launatekjur. Nánar tiltekið,
að það feli í sér ólögmæta mismunun með tilliti til skerð-
ingar á stjórnskipulega vernduðum eignum stefnanda að
skattleggja ávöxtunarhluta greiðslna hans úr lífeyrissjóði
með sömu skattprósentu og launatekjur, en ekki með sömu
skattprósentu og tekjur af öðru fjármagni, þ.e. með 10%
skatti. Samkvæmt útreikningum tryggingastærðfræðings,
sem voru lagðir fram í málinu, námu uppsafnaðir vextir og
verðbætur 81% af útborguðum lífeyri stefnanda árið 2001.
Ef fallist væri á sjónarmið stefnanda ættu skattgreiðslur
hans fyrir hlutaðeigandi skattár að lækka um u.þ.b. 33%.
Eins og áður var nefnt vísaði héraðsdómur málinu frá
dómi og staðfesti Hæstiréttur þá niðurstöðu. í umræddum
dómi Hæstaréttar frá 11. febrúar 2004 (og í héraðsdómin-
um) er eingöngu verið að fjalla um formhlið málsins, þ.e.
um það hvort hægt sé að fá efnisdóm um álitaefnið um
mismununina við skattlagningu með þeirri dómkröfu, sem
gerð er í málinu.
Umrætt skattár hafði stefnandinn tekjur frá þremur aðil-
um, úr lífeyrissjóði, frá almannatryggingum og frá hlutafé-
lagi. Áðurnefnd dómkrafa stefnanda, um að álagning skatt-
stjóra fyrir hlutaðeigandi skattár yrði felld úr gildi í heild
sinni, var þannig hugsuð af hálfu stefnanda, að jafnvel þótt
álitaefnið um ólögmæta mismunun við skattlagningu, sem
deilt er um í efnisþætti málsins, beindist eingöngu að hluta
af einum tekjulið stefnanda af þremur, þ.e. ávöxtunarhluta
lífeyrisgreiðslnanna, þá teldist skattálagningin sem slík
ólögmæt í heild sinni, ef fallist yrði á sjónarmið stefnanda
varðandi mismununina, enda væri skattálagningin ekki
skiptanleg, þ.e. ekki væri lagður skattur sérstaklega á ein-
staka tekjuliði heldur ósundurgreint á tekjuskattsstofninn
svokallaða. Ef síðan kröfur stefnanda um ólögmæta mis-
munun í efnisþætti málsins yrðu teknar til greina og þessi
tiltekna skattálagning felld úr gildi í heild sinni, bæri skatt-
stjóra samkvæmt embættisskyldu að leggja skattinn á að
nýju í heild sinni í samræmi við niðurstöðu málsins, eftir
atvikum að undangenginni lagabreytingu frá Alþingi.
Þessari framsetningu á kröfugerðinni virðist Hæstiréttur
hafna. Hæstiréttur byggir frávísunina eingöngu á því, að
dómkrafan á hendur ríkinu hafi verið of víðtæk. Rétturinn
tekur sérstaklega fram, að þess sé krafist að skattálagningin
verði felld úr gildi í heild sinni, „en ekki að hún verði end-
urskoðuð með tilliti til þess að tekið verði mið af þeirri að-
ferð við skattálagningu, sem hún (þ.e. sóknaraðili) telur
rétta ...“, eins og segir í dóminum.
Lögmaður stefnanda telur að skilja beri dóm Hæstaréttar
þannig, að hægt sé að breyta kröfugerðinni og leggja málið
að nýju fyrir héraðsdóm, með afmarkaðri dómkröfu. Lög-
maður stefnanda telur, að frávísunina hafi ekki verið hægt
að sjá fyrir umfram þá almennu áhættu sem felst í máls-
höfðun þegar um prófmál er að ræða, bæði varðandi það
hvemig beri að leggja málið fyrir dómstóla og varðandi
efnislegt álitaefni þess. Áhersla skal lögð á, að í dómi
Hæstaréttar er ekki tekin nein efnisleg afstaða til álitaefnis-
ins um mismununina við skattlagningu.
Jónas Þór Guðmundsson hdl.
6