Listin að lifa - 01.03.2004, Blaðsíða 22

„Maður stóð oft frammi fyrir ögrandi verkefnum sem
einhver þurfti að leysa. Og þegar búið var að flækja mér í
þau, var ekki um annað að ræða en vinna þau eins vel og
ég hafði vit á. Þegar á leið fór samt að sækja á mig félags-
leg þreyta og mér fannst ég geta dregið mig í hlé með góðri
samvisku, búin með minn kvóta í félagsmálavafstri.
Ég er líka þeirrar skoðunar að eldra fólk eigi að draga
sig í hlé, heldur fyrr en seinna, og treysta þeim yngri fyrir
stjómartaumunum. Gamla fólkið er um langan aldur búið
að leiðbeina þeim yngri, miðla þeim af reynslu sinni og
reyna að vara þá við því varhugaverðasta, en búið er að
sannreyna að yngri kynslóðin hlustar ekki á nema að tak-
mörkuðu leyti. Við getum ekki forðað henni frá mistökum,
hve fegin sem við viljum. Sorglegt, en þeir ungu verða að
reka sig á. Þeirra er framtíðin, ekki okkar sem hverfum
brátt af sjónarsviðinu."
Frumherji í umhverfismálum: Þórunn var í stjórn
Kvenfélagasambands íslands og sótti stjórnarfundi út fyrir
landsteinana til Noregs og Danmerkur. Eitt af því sem
heillaði hana þar var endurnýting á ýmsum hlutum.
„Norsku og dönsku konumar voru komnar þó nokkuð
lengra en við íslendingar. Við sáum bara eitt - að henda og
henda! Ég var svo hrifin af þessu, að ég hélt erindi um end-
urnýtingu á stjórnarfundi hjá K.í. Þetta vakti svo mikla at-
hygli að kvenfélögin fóru að panta mig til að kynna málið.
Og ég fór að flytja erindi úti um allt land, hvemig við
gætum endurnýtt allt sem við hendum. Ég byrjaði yfirleitt
mál mitt með að segja: Stelpur mínar! Mitt vopn gegn...
Eitt snjallræðið var að hola að innan fjall og koma bfla-
draslinu þar fyrir - búa til málmnámu sem bændur gætu
sótt í. Nú er Sorpa komin og grænar hreyfingar í Hvítár-
síðu, en þá var ekkert slíkt fyrir hendi.“
Þú komst líka nálægt pólitík, Þórunn. „Já, Jónas
Ámason narraði mig á framboðslistann 1978. Ég sá strax
að þetta hentaði mér ekki, en það var lífsreynsla að kynna
stefnumál og kynnast fólki. Alþýðubandalagið féll best að
mínum sjónarmiðum, ég barðist fyrir þeirra málstað.“
Hún var meb króníska hræöslu vi& ræ&ustólinn,
eins og margar af hennar kynslób, en komst samt
yfir þetta allt. „Ég var& a& hafa allt skrifab fyrir
framan mig. Þa& þý&ir ekki a& láta undan sjálfri sér! "
Lítum aðeins á bernskuár Þórunnar til að skilja lífshlaup
hennar og mótun. Hún er fædd 1928 í afskekktri sveit efst í
Norðurárdal. Á hennar uppvaxtarárum voru hvorki vegir né
brýr og yfir tvær óbrúaðar ár frá Glitstöðum. Þórunni
dreymdi um að komast á ungmennafélagsfundi í sveitinni,
en lokaðist oft innan fljótanna. „Ég var elst af 5 systrum og
þótti svo óþekk og uppátektarsöm að samanburður var mér
óhagstæður. Guðrún næstelsta systir mín var svo ljúf og
þæg, að ég fékk oft að heyra: „Heldur vildi ég eiga þrjár
Rúnur en eina Tótu... vertu nú ljúf og góð eins og Rúna.“
Ég var afbrýðisöm og alveg rúin sjálfstrausti þegar ég kom
úr foreldrahúsum.
Stráka- og stelpustörf: „Þar sem ég var elst var ég látin
gera mikið af strákaverkum, sem mér fannst meira gaman
Ingibjörg Bergþórsdóttir og Þórunn með gestgjafa sínum,
Barbro Svenson, á vinabæjarmóti í Svíþjóð 2003.
en vera í uppvaski, barnapössun og þvottum innandyra.
Þetta tímabil frá því að vinnukonur hættu að vera á sveita-
bæjum og þar til heimilisvélar komu var gegndarlaus þræl-
dómur fyrir sveitakonur. Mamma var líka á sprettinum all-
an daginn og vann iðulega fram á nótt.
Óskadraumur æði margra húsmæðra var að dæturnar
ættu kost á kvennaskóladvöl. Mamma og fleiri konur í hér-
aðinu voru búnar að vinna að stofnun Varmalandsskóla -
og þangað vildi hún endilega að ég færi. Mæðurnar vildu
veita dætrunum þá menntun sem þær höfðu þráð sjálfar. En
mig dreymdi um að komast í lýðháskóla til Norðurland-
anna. Tíu íslenskir nemendur fengu ókeypis skólavist og ég
átti góða möguleika, en þá var ég trúlofuð Ólafi sem átti
heima í nágrenni Varmalands. Svo að ég lét undan þrýst-
ingi frá mömmu og settist í Varmalandsskóla eftir skólavist
á Reykholti.
Ég var óhneigð fyrir innanhússtörf, en þarna lærði ég
manneldisfræði. Líka ágætt að læra heilsufræði, en uppeld-
isfræðin var verri en ekkert. Þú áttir að vera svo ströng við
börnin, allt svo harðneskjulegt, gefa þeim á ákveðnum
tíma. Þetta gafst illa hjá nýbakaðri móður sem ætlaði að
verða fyrirmyndarmóðir og húsmóðir. Viðhorfin hafa
breyst mikið.“
I hópi æskufólks: „Áður var ég í Reykholtsskóla frá
1944-’47. Það voru geysileg viðbrigði að koma úr fásinn-
inu og verða allt í einu hluti af hópi æskufólks. I fyrstu
voru mörg okkar feimin og heimóttarleg, en hvað sjálfa
mig snertir tel ég að hið nána sambýli í þrjá vetur hafi gefið
mér lífsreynslu og þroska sem ég hef búið að síðan. Eftir
skólavist í Reykholti urðu nokkrir strákar eftir í sveitinni,
en allar stelpumar fóru til Reykjavíkur. Það var ekkert
skrítið þótt þær færu allar í borgina og fengju sér launuð
störf. í sveitinni var ekkert borgað.“
Ferðalög og skógrækt: „Við Óli ferðuðumst mikið um
eigið land til að byrja með, kannski í tvo daga eða yfir helgi,
vildum sjá eitthvað sem við höfðum ekki séð áður. Fyrsta
utanlandsferð mín var skógræktarferð til Noregs sumarið
1964. Sú ferð er allra besta ferðalag sem ég hef farið í. Við
vorum 36 saman frá ýmsum skógræktarfélögum undir stjóm
Sigurðar Blöndal. Hvflfldr dýrðardagar úti í norskum skógi í
frábærum félagsskap. Island sýndist bert við heimkomuna
22