Fréttatíminn - 17.04.2015, Side 28

niðurhal
einfalt
ótakmarkað
6.990
ljósleiðari ljósnet
vortex.is 525 2400
ina fannst henni hún vera að lesa um
allt annan mann en föður sinn, svo
fjarlægar voru lýsingarnar henni.
„Það var helst mamma sem svar-
aði ef við vorum að spyrja. Pabbi
svaf til dæmis alltaf með fötin sín
samanbrotin á gólfinu við hliðina
á rúminu og með svefnherbergis-
dyrnar opnar,“ segir Leifur. „Okk-
ur fannst þetta fyrst bara mjög eðli-
legt enda ólumst við upp við þetta
en síðan fórum við að velta þessu
fyrir okkur. Mamma sagði að hann
yrði óöruggur ef honum fyndist
hann ekki vera tilbúinn til að flýja.
Hann varð að hafa fötin við hlið-
ina á sér til að vera sem fljótastur
að fara í þau og komast út. Þann-
ig var þetta í fangabúðunum. Hann
gat ekki sofnað nema þetta væri ná-
kvæmlega svona,“ segir hann og
Sveinn bætir við: „Pabbi tók líka
alltaf svefntöflur. Okkur fannst það
líka eðlilegt. Pabbi okkar tók bara
svefntöflur.“ „Og pabbi lagði mikla
áherslu á að við kláruðum matinn
okkar,“ segir Björg. „Hann var mjög
upptekinn af því að við skildum ekki
eftir minnstu skorpur,“ segir hún en
í fangabúðunum þótti hungruðum
föngum þurrar brauðskorpur hið
mesta lostæti.
Dýrmætt að hitta gamla félaga
úr fangelsinu
Þjóðverjar ráku fangabúðirnar í
Sachsenhausen 1936-1945. Af þeim
200.000 föngum sem komu í fanga-
búðirnar á þessu 9 ára tímabili
er talið að um 30-
40.000 fangar hafi
látist. Þeir voru
ýmist drepnir eða
dóu úr sjúkdóm-
um. Eitt það fyrsta
sem Leifur gerði
eftir heimkomuna
var að breyta nafni
sínu úr Müller í
Muller til að fólk
héldi ekki að hann
væri þýskur.
Rétt eins og flest-
ir fangarnir bar
Leifur öll einkenni
áfallastreiturösk-
unar eftir heimkom-
una, sumir þjáðust
jafnvel af sektar-
kennd yfir því að
hafa lifað af. Aldrei
gat Leifur talað við
neinn sem skildi
hann fullkomlega
um þessa reynslu sína
fyrr en hann komst í samband við
fanga í Noregi sem hann var með
í fangabúðunum, en þá var Leifur
orðinn rúmlega fimmtugur. „Í tæp
þrjátíu ár burðaðist hann einn með
þessa reynslu,“ segir Björg. Hún
lærði hjúkrun í Noregi og það gerði
María systir þeirra líka. „Hún talaði
þá bjagaða norsku og var að hjúkra
sjúklingi sem spurði hana út í eftir-
nafnið og vildi vita hvort hún þekkti
Leif Muller. Þetta var þá félagi hans
úr stríðinu.
Eftir að pabbi komst í samband
við þessa gömlu fangana aftur losn-
aði um tilfinningarnar hjá honum
og reyndi pabbi að hitta þá sem oft-
ast. Það hjálpaði honum gríðarlega
að tala við þá. Þúsundir Norðmanna
voru hnepptir í ánauð í stríðinu og
þeir sem sluppu stofnuðu sérstök
stuðningssamtök. Ég man að það
var alltaf léttara yfir honum þegar
hann var að fara að hitta þessa fé-
laga sína,“ segir hún. Það var 9.
apríl 1940 sem Þjóðverjar réðust
inn í Noreg og Danmörku, og var
þess minnst á dögunum að 75 ár eru
frá innrásinni. 9. apríl á ári hverju
hafa gamlir fangar komið saman í
Noregi og þrátt fyrir að vera orðinn
fársjúkur af krabbameini fór Leif-
ur enn eina ferðina til Noregs vorið
1988 til að vera viðstaddur minn-
ingarathöfnina. Hann lést síðar
sama ár.
„Íslenski böðullinn“ kjaftaði
frá
Enn er ekki vitað af hverju Leifi var
refsað svo grimmilega fyrir það eitt
að hafa ætla að fara aftur til Íslands
en algengt var að menn væru settir í
3ja mánaða fangelsi fyrir að ætla að
flýja land. Það er síðan kaldhæðni
örlaganna að það var Íslendingur
sem sagði til hans. „Hann hét Ólaf-
ur Pétursson. Hann hafði samband
Gríðarleg þrengsli voru í svefnsal fangabúðanna og sváfu menn nánast hver ofan á öðrum. Mynd úr bókinni.Ein af mörgum „lifandi beinagrindum“ í fangabúðunum, eins og Leifur kemst sjálfur að orði.
„Hengdur félagi“ segir við þessa
mynd í bókinni en Leifur þurfti að
horfa á félaga sína hengda fyrir
smávægileg brot.
Ýmsar teikningar leynast í bókinni sem
samfangar Leifs skrifuðu í kveðjur til
hans við lok stríðsins. Mynd/Hari
við pabba í Noregi og bauð honum í
kaffi. Það voru ekki margir íslensk-
ir námsmenn þarna og Íslendingum
finnst jú gaman að hitta aðra Íslend-
inga. Pabbi og ung kona sem var
einnig í námi fóru og hittu Ólaf og
hann veiddi upp úr þeim þessi plön,“
segir Sveinn. „Ólafur Pétursson var
seinna kallaður „íslenski böðullinn“
því tugir manna enduðu í fangabúð-
um vegna hans og fjöldi þeirra lést.
Ólafur var dæmdur í 20 ára fang-
elsi í Noregi eftir stríðið sem þótti
mjög þungur dómur. Bjarni Bene-
diktsson, þáverandi utanríkisráð-
herra, beitti sér síðan fyrir því að
Ólafur var framseldur til Íslands og
sat hann því aðeins í fangelsi í 72
daga. Mér finnst það hreinlega til
skammar,“ segir hann.
Á öftustu síðum litlu minnisbók-
arinnar sem Leifur ritaði í fanga-
vistinni er að vinna erindi úr gömlu
lagi sem börnin hans reyndar
þekktu ekki fyrr en eftir að hafa
leitað á náðir netsins. Þetta er texti
úr laginu „Prisoner´s Song“ sem
naut mikilla vinsælda á sínum tíma
og var meðal annars flutt af Johnny
Cash. Í stað þess að lesa sjálf texta-
brotið bið ég Svein að lesa það upp-
hátt fyrir okkur. „Ég skal reyna. Ég
vona að ég haldi haus því ég beygi
alltaf af þegar ég les þetta,“ segir
hann og hefur lesturinn:
Now if I had the wings like an an-
gel
Over these prison walls I would fly
And I’d fly to the arms of my dar-
ling
And there I’d be willing to die...
Erla Hlynsdóttir
erla@frettatiminn.is
Jafnvel þurfti hann að
borða úr óhreinum
matardöllum sem
deilt var með berkla-
sjúklingum.
28 fréttir Helgin 17.-19. apríl 2015