Fréttatíminn - 17.04.2015, Qupperneq 43

heilsa 43Helgin 17.-19. apríl 2015
M ikið er fjallað um streitu í okkar samfélagi þessa dagana. Miklar kröfur
eru gerðar á okkur og erfitt er að
standa undir þessu öllu saman.
En hver er það sem er að gera all-
ar þessar kröfur og hver stjórnar
áreitinu? Auðvitað vitum við svarið,
það er enginn nema við sjálf en það
er bara ekki svarið sem við viljum
heyra.
Hin lúmska streita er öflug og
stjórnar svo miklu um hvernig okk-
ur líður og hversu sátt við erum í
eigin skinni. Kröf-
urnar sem við ger-
um til okkar sjálfra
eru oft á tíðum
mjög ósanngjarnar
og óraunhæfar.
Það er ekki alltaf
fallegt það sem við
segjum við okkur
sjálf í hljóði. Ekki
myndi okkur detta
í hug að segja þetta
upphátt við nokk-
urn mann. Þá er
gott að spyrja sig
af hverju leyfum
við okkur að segja
þetta við okkur
sjálf. Einn af þess-
um streituvöldum
er þessi þrýstingur á okkur að
vera mjó. Megrunarhugsanir valda
streitu sem heilinn skynjar sem
hættuástand og bregst við af mikl-
um krafti. Hormónið leptin sem
segir okkur hvenær við erum södd
minnkar og hormónið grehlin sem
gerir okkur svöng eflist til muna.
Streitukerfið okkar er í raun mjög
öflugt og gert til að bjarga okkur úr
lífsháska og frá hungursneyð. Þetta
er mjög gagnlegt kerfi þegar það á
við. En þegar kemur að megrun þá
hefst baráttan.
Hver kannast ekki við það að
þegar við ætlum í átak og taka út
ákveðnar fæðutegundir sem okkur
líkar þá langar okkur aldrei eins
mikið að fá okkur að borða. Við
förum að pína okkur og láta á móti
okkur, borða sjaldnar og minna,
hugsum meira um mat en við gerð-
um áður. Er þetta bara spurning um
viljastyrk? Nei. Eitt af því sem ger-
ist í heilanum á okkur er að streitu-
kerfið virkjast til að vinna á móti
þessum skorti. Heilinn skynjar bara
streitu og bregst við henni án tillits
til þess hvað er að valda streitunni.
Þegar þetta sterka kerfi er ríkjandi
og við borðum af því
að við erum svöng
þá hefst sjálfsniður-
rifið fyrir alvöru og
streitukerfið magn-
ast enn meir. Megr-
unarstreitan er til
staðar.
En hvað er til
r á ð a ? H æt t u m
í megrun. Ekki
f leiri átök, kúrar
og skyndilausnir.
Borðum reglulega,
borðum hollan mat
og njótum hans.
Setjum inn meira
af góðum siðum
skref fyrir skref og
leyfum ósiðunum
að fjara út án öfga og áreynslu.
Vinnum með líkamanum okkar en
ekki á móti honum. Finnum okk-
ar jafnvægi. Verum sátt við okkur
eins og við erum, leyfum okkur að
þykja vænt um okkur sjálf. Við get-
um síðan sett okkur markmið um
breytingar á okkar högum. Stefnum
að markmiðum okkar markvisst og
örugglega. Ef markmiðið okkar er
að léttast náum vi[ svo miklu betri
árangri með þessum hætti og okkur
líður miklu betur á leiðinni.
Erla Gerður Sveinsdóttir
læknir hjá Heilsuborg.
Megrunarstreita
Konur hugsa betur um heilsuna en karlar
Samkvæmt niðurstöðum úr könn-
uninni Heilsa og líðan sem fram-
kvæmd er af embætti landlæknis
má draga þá ályktun að konur hugsi
almennt betur um heilsuna en karl-
ar. Fleiri konur en karlar borða
reglulega morgunmat, konur borða
meira af ávöxtum en karlar, karlar
borða oftar skyndibita en konur og
drekka mun meira af sykruðum
gosdrykkjum. Auk þess eru fleiri
konur en karlar sem telja sig reyna
að borða hollan mat.
Niðurstöðurnar benda eindregið
til þess að íslenskar konur neyti al-
mennt hollari fæðu en íslenskir karl-
ar. En hver er ástæðan? Eru konur
skynsamari en karlar? Hafa kon-
ur betri stjórn á mataræði sínu en
karlar? Eða hafa karlar einfaldlega
merkilegari hnöppum að hneppa?
Þessi munur hefur ekki verið rann-
sakaður sem slíkur en könnunin er
framkvæmd á fimm ára fresti og
fer næst fram árið 2017. Íslenskir
karlmenn hafa því tvö ár til að auka
heilsuvitund sína og reyna að ná
konunum.
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Samkvæmt rannsókninni Heilsa og
líðan sem framkvæmd er af Embætti
landlæknis á fimm ára fresti telja fleiri
konur en karlar sig reyna að borða
hollan mat.
18-44 ára 45-66 ára 67-79 ára 18-44 ára 45-66 ára 67-79 ára
6
4
,6
%
85
,6
%
72
,1
%
8
8
,7
%
80
,5
% 89
,3
%
69
,9
%
85
,3
%
73
,5
%
9
0
,7
%
83
,7
%
89
,2
%
2007 2012
n Karlar
n Konur