Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.02.2007, Side 71

Frjáls verslun - 01.02.2007, Side 71
F R J Á L S V E R S L U N • 2 . T B L . 2 0 0 7 71 TEXTI: JÓN G. HAUKSSON MYNDIR: ÝMSIR Er vaxtaokur á Íslandi? V ið skipta bank arn ir stór græða. Þótt Adam Smith hafi kennt okk ur, að eins gróði þurfi ekki að vera ann ars tap við frjáls við- skipti og verka skipt ingu, vakna grun semd ir í brjóst um sumra manna um, að ein hverj ir tapi, þeg ar aðr ir græða. Tveir hag fræð ing ar hafa hald ið því fram, að bank arn ir græði, af því að þeir stundi vaxta ok ur. Vaxta mun ur á inn- og út lán um sé ó víða meiri en á Ís landi. Ann ar þess ara manna er Guð mund ur Ó lafs- son, sem kenn ir í Við skipta- og hag fræði deild Há skóla Ís lands og Há skól an um á Bif röst. Hann kom fram í Silfri Eg ils 21. jan ú ar 2007 og tal aði um „ok ur sam fé lag ið“ og fylgdi máli sínu eft ir í frétt um Stöðv ar tvö 16. febr ú ar 2007, eft ir að Jó hanna Sig urð ar dótt ir hafði tek ið „vaxta okrið“ upp á Al þingi. Hinn mað- ur inn er Þor vald ur Gylfa son, pró fess or í Við skipta- og hag fræði deild Há skóla Ís lands. Hann birt ir töflu um vaxta mun á heima síðu sinni á vef Há skóla Ís lands og skrif ar reglu- lega um bank ana í viku leg um pistl um í Frétta- blað inu, en margoft hef ur einnig ver ið vitn að til hans um þetta á op in ber um vett vangi. Ég hringdi í Guð mund Ó lafs son og spurði, hvern ig hann reikn aði út, að vaxta mun ur væri ó venju mik ill á Ís landi. Hann svar aði, að hann hefði reikn að út með al tal allra aug lýstra inn láns vaxta og dreg ið frá með al tali allra aug- lýstra út láns vaxta. Að spurð ur kvaðst hann ekki hafa reynt að vega ó líka vexti á ó lík um lán um og ekki held ur reikn að út vaxta mun í öðr um lönd um eft ir þess ari að ferð. Guð mund- ur vís aði mér líka á heima síðu sína á vef Há- skóla Ís lands, en þar eru töl ur hans og línu rit um vaxta mun. 1(Sjá mynd 1) Sam kvæmt því hef ur vaxta mun ur ver ið mik ill árin 2000-2002, yfir 10%, en síð an dreg ið úr hon um, svo að 2004 er hann um 8%. Ekki þarf að hafa um það mörg orð, að út reikn ing ar Guð mund ar eru frá leit ir. Hann hef ur hvorki fyr ir því að reikna vaxta mun í öðr um lönd um út eft ir þess ari að ferð sinni né reyna að meta, hvað hver lána flokk ur veg ur. Til dæm is eru inn láns vext ir vissu lega lág ir á al- menn um spari sjóðs bók um. En að eins um eitt pró sent inn lána eru geymd á slík um bók um. Ég skrif aði Þor valdi Gylfa syni og spurði, hvern ig hann hefði reikn að út vaxta mun þann, sem sýnd ur væri í línu riti á heima síðu hans. Þar er Seðla bank ans get ið sem heim ild- ar, en eng ar skýr ing ar gefn ar að öðru leyti á töl um hans. Ég fékk ekk ert svar. Ég skrif aði Þor valdi þá aft ur og sagð ist sjá af töl um úr Seðla bank an um, að hann hefði lík lega dreg ið inn láns vexti á al menn um spari sjóðs bók um frá út láns vöxt um á skamm tíma skuld um, 60 daga víxl um. Ef hann mót mælti ekki, þá myndi ég hafa það fyr ir satt. Hann hef ur ekki mót mælt, enda er línu rit ið á heima síðu hans eins í lag inu og það, sem draga má upp eft ir þess um töl um. 2(Sjá mynd 2) Sam kvæmt því er vaxta mun ur árið 2005 rösk 15% og hef ur auk ist tals vert frá því að bank arn ir komust all ir í hend ur einka að ila árið 2002. Á heima síðu Þor valds er löng hug leið ing und ir línu rit inu um það, að Lands bank inn og Bún að ar bank inn hafi ver ið seld ir „einka vin um á und ir verði“, svo að hæf ustu menn irn ir hafi ekki valist til að stjórna þeim. Í því liggi rót vaxta ok urs ins. En út reikn ing ar Þor valds á vaxta mun eru enn frá leit ari en Guð mund ar. Hann dreg ur lægstu inn láns vexti, sem hann finn ur, frá hæstu út láns vöxt um, sem hann finn ur, og kynn ir það sem vaxta mun. Hann hefði átt að kynna það sem mesta mögu lega vaxta mun. Þeir inn láns- og út láns vext ir, sem hann not ar, eru að eins á broti lána. Til dæm is eru 85% af skuld um heim il anna hús næð is lán á inn an við 5% vöxt um (verð tryggð um). Það er furðu legt, að þess ir tveir hag fræð- ing ar skuli ekki nota hina venju legu að ferð til að reikna út vaxta mun banka, þótt þeir hljóti að kunna hana. Hún er að draga heild ar vaxta- gjöld bank anna frá heild ar vaxta tekj um þeirra og finna síð an hlut fall ið milli þeirr ar tölu og með al tals efna hags reikn inga bank anna í upp- hafi og lok árs. Á þann hátt eyð ast skekkj ur, sem stafa af því, að ólík lán eru á ó lík um kjör um, til dæm is hús næð is lán á miklu lægri vöxt um en víx il lán. Seðla bank inn reikn ar út vaxta mun á þenn an hátt, eins og sjá má á ár- leg um skýrsl um hans um fjár mála stöð ug leika á Ís landi. Vaxta mun ur er sam kvæmt þess ari að ferð 1,9% árið 2005 og hið sama árið 2006, en hvorki 8% eins og Guð mund ur Ó lafs son reikn aði út né 15% eins og Þor vald- ur Gylfa son reikn aði út. 3(Sjá mynd 3) Á T Ö K U M V A X T A M U N Grein Hannesar Hólmsteins eins og hún birtist í 8. tölublaði Vísbendingar 2007: GREIN HANNESAR HÓLMSTEINS
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156

x

Frjáls verslun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.