Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.02.2007, Page 71

Frjáls verslun - 01.02.2007, Page 71
F R J Á L S V E R S L U N • 2 . T B L . 2 0 0 7 71 TEXTI: JÓN G. HAUKSSON MYNDIR: ÝMSIR Er vaxtaokur á Íslandi? V ið skipta bank arn ir stór græða. Þótt Adam Smith hafi kennt okk ur, að eins gróði þurfi ekki að vera ann ars tap við frjáls við- skipti og verka skipt ingu, vakna grun semd ir í brjóst um sumra manna um, að ein hverj ir tapi, þeg ar aðr ir græða. Tveir hag fræð ing ar hafa hald ið því fram, að bank arn ir græði, af því að þeir stundi vaxta ok ur. Vaxta mun ur á inn- og út lán um sé ó víða meiri en á Ís landi. Ann ar þess ara manna er Guð mund ur Ó lafs- son, sem kenn ir í Við skipta- og hag fræði deild Há skóla Ís lands og Há skól an um á Bif röst. Hann kom fram í Silfri Eg ils 21. jan ú ar 2007 og tal aði um „ok ur sam fé lag ið“ og fylgdi máli sínu eft ir í frétt um Stöðv ar tvö 16. febr ú ar 2007, eft ir að Jó hanna Sig urð ar dótt ir hafði tek ið „vaxta okrið“ upp á Al þingi. Hinn mað- ur inn er Þor vald ur Gylfa son, pró fess or í Við skipta- og hag fræði deild Há skóla Ís lands. Hann birt ir töflu um vaxta mun á heima síðu sinni á vef Há skóla Ís lands og skrif ar reglu- lega um bank ana í viku leg um pistl um í Frétta- blað inu, en margoft hef ur einnig ver ið vitn að til hans um þetta á op in ber um vett vangi. Ég hringdi í Guð mund Ó lafs son og spurði, hvern ig hann reikn aði út, að vaxta mun ur væri ó venju mik ill á Ís landi. Hann svar aði, að hann hefði reikn að út með al tal allra aug lýstra inn láns vaxta og dreg ið frá með al tali allra aug- lýstra út láns vaxta. Að spurð ur kvaðst hann ekki hafa reynt að vega ó líka vexti á ó lík um lán um og ekki held ur reikn að út vaxta mun í öðr um lönd um eft ir þess ari að ferð. Guð mund- ur vís aði mér líka á heima síðu sína á vef Há- skóla Ís lands, en þar eru töl ur hans og línu rit um vaxta mun. 1(Sjá mynd 1) Sam kvæmt því hef ur vaxta mun ur ver ið mik ill árin 2000-2002, yfir 10%, en síð an dreg ið úr hon um, svo að 2004 er hann um 8%. Ekki þarf að hafa um það mörg orð, að út reikn ing ar Guð mund ar eru frá leit ir. Hann hef ur hvorki fyr ir því að reikna vaxta mun í öðr um lönd um út eft ir þess ari að ferð sinni né reyna að meta, hvað hver lána flokk ur veg ur. Til dæm is eru inn láns vext ir vissu lega lág ir á al- menn um spari sjóðs bók um. En að eins um eitt pró sent inn lána eru geymd á slík um bók um. Ég skrif aði Þor valdi Gylfa syni og spurði, hvern ig hann hefði reikn að út vaxta mun þann, sem sýnd ur væri í línu riti á heima síðu hans. Þar er Seðla bank ans get ið sem heim ild- ar, en eng ar skýr ing ar gefn ar að öðru leyti á töl um hans. Ég fékk ekk ert svar. Ég skrif aði Þor valdi þá aft ur og sagð ist sjá af töl um úr Seðla bank an um, að hann hefði lík lega dreg ið inn láns vexti á al menn um spari sjóðs bók um frá út láns vöxt um á skamm tíma skuld um, 60 daga víxl um. Ef hann mót mælti ekki, þá myndi ég hafa það fyr ir satt. Hann hef ur ekki mót mælt, enda er línu rit ið á heima síðu hans eins í lag inu og það, sem draga má upp eft ir þess um töl um. 2(Sjá mynd 2) Sam kvæmt því er vaxta mun ur árið 2005 rösk 15% og hef ur auk ist tals vert frá því að bank arn ir komust all ir í hend ur einka að ila árið 2002. Á heima síðu Þor valds er löng hug leið ing und ir línu rit inu um það, að Lands bank inn og Bún að ar bank inn hafi ver ið seld ir „einka vin um á und ir verði“, svo að hæf ustu menn irn ir hafi ekki valist til að stjórna þeim. Í því liggi rót vaxta ok urs ins. En út reikn ing ar Þor valds á vaxta mun eru enn frá leit ari en Guð mund ar. Hann dreg ur lægstu inn láns vexti, sem hann finn ur, frá hæstu út láns vöxt um, sem hann finn ur, og kynn ir það sem vaxta mun. Hann hefði átt að kynna það sem mesta mögu lega vaxta mun. Þeir inn láns- og út láns vext ir, sem hann not ar, eru að eins á broti lána. Til dæm is eru 85% af skuld um heim il anna hús næð is lán á inn an við 5% vöxt um (verð tryggð um). Það er furðu legt, að þess ir tveir hag fræð- ing ar skuli ekki nota hina venju legu að ferð til að reikna út vaxta mun banka, þótt þeir hljóti að kunna hana. Hún er að draga heild ar vaxta- gjöld bank anna frá heild ar vaxta tekj um þeirra og finna síð an hlut fall ið milli þeirr ar tölu og með al tals efna hags reikn inga bank anna í upp- hafi og lok árs. Á þann hátt eyð ast skekkj ur, sem stafa af því, að ólík lán eru á ó lík um kjör um, til dæm is hús næð is lán á miklu lægri vöxt um en víx il lán. Seðla bank inn reikn ar út vaxta mun á þenn an hátt, eins og sjá má á ár- leg um skýrsl um hans um fjár mála stöð ug leika á Ís landi. Vaxta mun ur er sam kvæmt þess ari að ferð 1,9% árið 2005 og hið sama árið 2006, en hvorki 8% eins og Guð mund ur Ó lafs son reikn aði út né 15% eins og Þor vald- ur Gylfa son reikn aði út. 3(Sjá mynd 3) Á T Ö K U M V A X T A M U N Grein Hannesar Hólmsteins eins og hún birtist í 8. tölublaði Vísbendingar 2007: GREIN HANNESAR HÓLMSTEINS
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156

x

Frjáls verslun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.