Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.02.2007, Qupperneq 71

Frjáls verslun - 01.02.2007, Qupperneq 71
F R J Á L S V E R S L U N • 2 . T B L . 2 0 0 7 71 TEXTI: JÓN G. HAUKSSON MYNDIR: ÝMSIR Er vaxtaokur á Íslandi? V ið skipta bank arn ir stór græða. Þótt Adam Smith hafi kennt okk ur, að eins gróði þurfi ekki að vera ann ars tap við frjáls við- skipti og verka skipt ingu, vakna grun semd ir í brjóst um sumra manna um, að ein hverj ir tapi, þeg ar aðr ir græða. Tveir hag fræð ing ar hafa hald ið því fram, að bank arn ir græði, af því að þeir stundi vaxta ok ur. Vaxta mun ur á inn- og út lán um sé ó víða meiri en á Ís landi. Ann ar þess ara manna er Guð mund ur Ó lafs- son, sem kenn ir í Við skipta- og hag fræði deild Há skóla Ís lands og Há skól an um á Bif röst. Hann kom fram í Silfri Eg ils 21. jan ú ar 2007 og tal aði um „ok ur sam fé lag ið“ og fylgdi máli sínu eft ir í frétt um Stöðv ar tvö 16. febr ú ar 2007, eft ir að Jó hanna Sig urð ar dótt ir hafði tek ið „vaxta okrið“ upp á Al þingi. Hinn mað- ur inn er Þor vald ur Gylfa son, pró fess or í Við skipta- og hag fræði deild Há skóla Ís lands. Hann birt ir töflu um vaxta mun á heima síðu sinni á vef Há skóla Ís lands og skrif ar reglu- lega um bank ana í viku leg um pistl um í Frétta- blað inu, en margoft hef ur einnig ver ið vitn að til hans um þetta á op in ber um vett vangi. Ég hringdi í Guð mund Ó lafs son og spurði, hvern ig hann reikn aði út, að vaxta mun ur væri ó venju mik ill á Ís landi. Hann svar aði, að hann hefði reikn að út með al tal allra aug lýstra inn láns vaxta og dreg ið frá með al tali allra aug- lýstra út láns vaxta. Að spurð ur kvaðst hann ekki hafa reynt að vega ó líka vexti á ó lík um lán um og ekki held ur reikn að út vaxta mun í öðr um lönd um eft ir þess ari að ferð. Guð mund- ur vís aði mér líka á heima síðu sína á vef Há- skóla Ís lands, en þar eru töl ur hans og línu rit um vaxta mun. 1(Sjá mynd 1) Sam kvæmt því hef ur vaxta mun ur ver ið mik ill árin 2000-2002, yfir 10%, en síð an dreg ið úr hon um, svo að 2004 er hann um 8%. Ekki þarf að hafa um það mörg orð, að út reikn ing ar Guð mund ar eru frá leit ir. Hann hef ur hvorki fyr ir því að reikna vaxta mun í öðr um lönd um út eft ir þess ari að ferð sinni né reyna að meta, hvað hver lána flokk ur veg ur. Til dæm is eru inn láns vext ir vissu lega lág ir á al- menn um spari sjóðs bók um. En að eins um eitt pró sent inn lána eru geymd á slík um bók um. Ég skrif aði Þor valdi Gylfa syni og spurði, hvern ig hann hefði reikn að út vaxta mun þann, sem sýnd ur væri í línu riti á heima síðu hans. Þar er Seðla bank ans get ið sem heim ild- ar, en eng ar skýr ing ar gefn ar að öðru leyti á töl um hans. Ég fékk ekk ert svar. Ég skrif aði Þor valdi þá aft ur og sagð ist sjá af töl um úr Seðla bank an um, að hann hefði lík lega dreg ið inn láns vexti á al menn um spari sjóðs bók um frá út láns vöxt um á skamm tíma skuld um, 60 daga víxl um. Ef hann mót mælti ekki, þá myndi ég hafa það fyr ir satt. Hann hef ur ekki mót mælt, enda er línu rit ið á heima síðu hans eins í lag inu og það, sem draga má upp eft ir þess um töl um. 2(Sjá mynd 2) Sam kvæmt því er vaxta mun ur árið 2005 rösk 15% og hef ur auk ist tals vert frá því að bank arn ir komust all ir í hend ur einka að ila árið 2002. Á heima síðu Þor valds er löng hug leið ing und ir línu rit inu um það, að Lands bank inn og Bún að ar bank inn hafi ver ið seld ir „einka vin um á und ir verði“, svo að hæf ustu menn irn ir hafi ekki valist til að stjórna þeim. Í því liggi rót vaxta ok urs ins. En út reikn ing ar Þor valds á vaxta mun eru enn frá leit ari en Guð mund ar. Hann dreg ur lægstu inn láns vexti, sem hann finn ur, frá hæstu út láns vöxt um, sem hann finn ur, og kynn ir það sem vaxta mun. Hann hefði átt að kynna það sem mesta mögu lega vaxta mun. Þeir inn láns- og út láns vext ir, sem hann not ar, eru að eins á broti lána. Til dæm is eru 85% af skuld um heim il anna hús næð is lán á inn an við 5% vöxt um (verð tryggð um). Það er furðu legt, að þess ir tveir hag fræð- ing ar skuli ekki nota hina venju legu að ferð til að reikna út vaxta mun banka, þótt þeir hljóti að kunna hana. Hún er að draga heild ar vaxta- gjöld bank anna frá heild ar vaxta tekj um þeirra og finna síð an hlut fall ið milli þeirr ar tölu og með al tals efna hags reikn inga bank anna í upp- hafi og lok árs. Á þann hátt eyð ast skekkj ur, sem stafa af því, að ólík lán eru á ó lík um kjör um, til dæm is hús næð is lán á miklu lægri vöxt um en víx il lán. Seðla bank inn reikn ar út vaxta mun á þenn an hátt, eins og sjá má á ár- leg um skýrsl um hans um fjár mála stöð ug leika á Ís landi. Vaxta mun ur er sam kvæmt þess ari að ferð 1,9% árið 2005 og hið sama árið 2006, en hvorki 8% eins og Guð mund ur Ó lafs son reikn aði út né 15% eins og Þor vald- ur Gylfa son reikn aði út. 3(Sjá mynd 3) Á T Ö K U M V A X T A M U N Grein Hannesar Hólmsteins eins og hún birtist í 8. tölublaði Vísbendingar 2007: GREIN HANNESAR HÓLMSTEINS
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156

x

Frjáls verslun

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.